«Πολιτικοί, επιχειρήσεις και ΜΜΕ πίσω από την κρίση»
Δευτέρα, 17 Δεκεμβρίου 2012 22:25
Ένα πολύ ενδιαφέρον δημοσίευμα φιλοξενεί το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, στο οποίο ουσιαστικά αναφέρει πως οι πολιτικοί, οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα μέσα ενημέρωσης έχουν ευθύνη για τη σημερινή κρίση στην Ελλάδα. Χωρίς δισταγμό, το πρακτορείο αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα και πράγματα που επηρεάζουν μέχρι σήμερα τη χώρα και τις κρίσιμες αποφάσεις που λαμβάνονται.
Αναλυτικότερα, στο δημοσίευμα αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Στα τέλη του 2011, ο τότε Έλληνας υπουργός Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε μια παθιασμένη έκκληση για να σωθεί η χώρα από την οικονομική καταστροφή. Ιδέα του ήταν ένας νέος φόρος επί των ακινήτων, ο οποίος εισπράττεται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος ώστε να είναι δύσκολο να μην το πληρώσει κανείς. Οι πολίτες εξαγριώθηκαν και ο Τύπος υιοθέτησε τον όρο «χαράτσι» θυμίζοντας μία μισητή εισφορά επί τουρκοκρατίας. Ο τότε πρωθυπουργός αισθάνθηκε την ανάγκη να δηλώσει: «Ας χάσουμε όλοι κάτι, έτσι ώστε να μην αναγκαστούμε να χάσουμε τα πάντα».
Ωστόσο, δεν έχασαν όλοι από τον φόρο. Πριν από δύο μήνες έγινε η αποκάλυψη πως μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων μέσων ενημέρωσης, πλήρωναν λιγότερο από το μισό του φόρου ή δεν τον πλήρωναν καθόλου. Ο συνδικαλιστής της ΔΕΗ Νίκος Φωτόπουλος ισχυρίστηκε ότι έγιναν εξαιρέσεις: «Ήταν ένα δώρο για τα πραγματικά αφεντικά, τους πραγματικούς ιδιοκτήτες της χώρας. Οι πλούσιοι δεν πληρώνουν, ακόμη και αυτή τη στιγμή».
Αυτή τη φορά, τα μέσα ενημέρωσης έκαναν… μικρή φασαρία. «Η είδηση δεν καλύφθηκε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επειδή οι ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης ήταν μεταξύ εκείνων που ευνοούνται», δήλωσε ο Φωτόπουλος αργότερα. Κορυφαίες ημερήσιες εφημερίδες στην Αθήνα είτε δεν ανέφεραν είτε υποβάθμισαν τις αποκαλύψεις του, συμπέρανε σχετική ανασκόπηση του Reuters.
Για πολλούς παρατηρητές, το συγκεκριμένο επεισόδιο απεικονίζει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στην πολιτική, τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους ισχυρούς ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης. Τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, τα οποία δεν είναι κατ’ ανάγκη παράνομα ή αθέμιτα, θεωρείται πως αποτελούν ένα εμπόδιο στις προσπάθειες της Ελλάδας να σώσει την οικονομία της. Όπως σημειώνουν οι επικριτές, ευθύνονται μερικώς για τη σημερινή κρίση και για την παρεμπόδιση των μεταρρυθμίσεων.
Κορυφαίοι ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης, μιλώντας στο Reuters, αρνήθηκαν την κατηγορία πως ασκούν αθέμιτη επιρροή ή πως αναζητούν ιδία οφέλη και ευνοϊκές ρυθμίσεις – κάποιοι δεν έδωσαν καμία απάντηση.
Με δεδομένο τον διεθνή αντίκτυπο της ελληνικής κρίσης, οι ανησυχίες αφορούν πλέον και εξωτερικούς παρατηρητές. Πηγή της τρόικας ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το σύστημα στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά “αιμομικτικό”. Τα κατεστημένα συμφέροντα αντιστέκονται στις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να καταστεί η οικονομία ανταγωνιστική».
Κόμματα που βρίσκονται «απέναντι» από την κυβέρνηση, συχνά προβαίνουν σε δηλώσεις για το επίμαχο ζήτημα: «Στην Ελλάδα η πραγματική δύναμη είναι στους ιδιοκτήτες των τραπεζών, στα μέλη του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος και στα διεφθαρμένα μέσα ενημέρωσης. Αυτό είναι το τρίγωνο της αμαρτίας», έχει δηλώσει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας.
Από την πλευρά του, ο Πάνος Καμμένος, ηγέτης των Ανεξάρτητων Ελλήνων, έχει σημειώσει: «Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης είναι υπό τον έλεγχο ανθρώπων που εξαρτώνται από το κράτος. Τα μέσα ενημέρωσης ελέγχουν το κράτος, και το κράτος ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης: είναι μια εικόνα αμοιβαίου εκβιασμού...».
Κάποιοι άλλοι υιοθετούν πιο μετριοπαθή στάση. Ερωτηθείς σχετικά με το φόρο-χαράτσι, ο Ευ. Βενιζέλος αναγνώρισε ότι υπάρχουν ορισμένες «κραυγαλέες περιπτώσεις που πληρώνουν λιγότερους φόρους ή και καθόλου», αλλά κατηγόρησε για αυτό, τα ανεπαρκή αρχεία της ΔΕΗ. «Σε καμία περίπτωση δεν υπήρχε καμία διάκριση υπέρ συγκεκριμένων ιδιοκτητών ακινήτων», συμπλήρωσε.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου δήλωσε πως οι αρχές παρακολουθούν το φόρο ακίνητης περιουσίας και τα τυχόν λάθη θα διορθώνονται.
Προηγούμενες προσπάθειες για τον περιορισμό των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων – ιδίως όσον αφορά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης – είχαν μικρό αποτέλεσμα, σύμφωνα με μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ανεξαρτησία, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2011. Σύμφωνα με την έρευνα, τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης «παραμένουν εξαιρετικά συγκεντρωτικά, στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης» και πως «επηρεάζονται σοβαρά, με αδιαφανείς και ανεπίσημους τρόπους, από ισχυρά οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία επιδιώκουν να κερδίσουν εξουσία ή οικονομικά οφέλη ή και τα δύο».
Άνοδος των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτικών και των μέσων ενημέρωσης είναι κοινή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως στην Ιταλία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ωστόσο, στην Ελλάδα, τέτοιες συνδέσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές, επειδή το κράτος παίζει έναν μεγάλο ρόλο στην οικονομία, και εξαιτίας του τρόπου ανάπτυξης των ΜΜΕ.
Ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί και τηλεοπτικά κανάλια εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1980, μετά από δεκαετίες αποκλειστικού κρατικού ελέγχου. Έκτοτε σημειώθηκε μια μεγάλη ανάπτυξη, με τις εκάστοτε κυβερνήσεις να αφήνουν σταθμούς να λειτουργούν χωρίς άδεια, σύμφωνα με σχετική έκθεση της ΕΕ για το 2011 σχετικά με ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Αυτή η πρακτική οδήγησε την Ελλάδα να έχει ένα μεγάλο αριθμό μέσων ενημέρωσης δυσανάλογο με τον μόλις 11 εκατ. ατόμων, πληθυσμό της.
Το 2009, σε πανελλήνια κυκλοφορία, η χώρα είχε 39 ημερήσιες εφημερίδες, 23 κυριακάτικες και 14 εβδομαδιαίες. Πιο απλά, η Ελλάδα έχει περισσότερους τίτλους εφημερίδων από ό,τι η Γερμανία ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Η χώρα έχει επίσης εννέα τηλεοπτικούς σταθμούς πανελλήνιας εμβέλειας (έξι από αυτούς ανήκουν σε ιδιώτες) και πολλούς ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς.
Το 2006, έγγραφο από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα, που είδε το φως της δημοσιότητας μέσω Wikileaks, ανέφερε: «Πώς γίνεται όλα αυτά τα μέσα ενημέρωσης να λειτουργούν και να είναι κερδοφόρα; Δεν… γίνεται. Τα μέσα επιχορηγούνται, με τους ιδιοκτήτες τους, να χρησιμοποιούν τα μέσα ενημέρωσης για να ασκήσουν πολιτική και οικονομική επιρροή».
Την ίδια στιγμή, μεγάλο κομμάτι της οικονομίας (εκτός της ναυτιλιακής βιομηχανίας) εξαρτάται από τις συμφωνίες με το κράτος ή τις άδειες που χορηγεί η πολιτεία.
«Οι περισσότερες εταιρείες στην Ελλάδα ουσιαστικά περιμένουν να πάρουν χρήματα από το κράτος», δήλωσε ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος, πρώην υπουργός Τύπου. «Η Ελλάδα είναι επίσημα καπιταλιστική, αλλά στην πραγματικότητα σοσιαλιστική».
Ο ιδιοκτήτης μέσων ενημέρωσης Ιωάννης Αλαφούζος δήλωσε στο Reuters ότι ορισμένα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης «είναι γραφεία τύπου για ομάδες επιχειρήσεων». Ο Αλαφούζος, η οικογένεια του οποίου κατέχει το ΣΚΑΪ TV (πέμπτο μεγαλύτερο σταθμό) και την Καθημερινή (κορυφαία εφημερίδα), πρόσθεσε: «Έχει εξελιχθεί σε μια εντελώς ανθυγιεινή κατάσταση. Ο στόχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι να εκτελούν ειδικά καθήκοντα για τους ιδιοκτήτες τους».
Ο Γ. Αλαφούζος, του οποίου ο πλούτος έρχεται από τη ναυτιλία, δήλωσε ότι η οικογένειά του ήταν προσεκτική, ώστε να μην εξαρτώνται από τις συναλλαγές με την κυβέρνηση. Ωστόσο, οι επικριτές του λένε ότι ο ΣΚΑΪ ήταν μεταξύ των εταιρειών που βρέθηκαν να μην πληρώνουν τον φόρο-χαράτσι και πως ωφελείται από την κρατική διαφήμιση.
Ένα πλέγμα συμφερόντων υπάρχει στο MEGA Channel, το μεγαλύτερο τηλεοπτικό σταθμό στην Ελλάδα, το οποίο αποτελεί συνιδιοκτησία πολλών επιχειρηματιών που είναι ηγέτες ή έχουν ισχυρές διασυνδέσεις με άλλους τομείς της οικονομίας.
Τη μεγαλύτερη συμμετοχή στον τηλεοπτικό σταθμό έχουν μέλη της οικογένειας του Γιώργου Μπόμπολα. Ένας από τους γιους του, ο Φώτιος, είναι διευθυντής της Τηλέτυπος, ο άλλος γιος του, ο Λεωνίδας, είναι διευθύνων σύμβουλος και βασικός μέτοχος της Ελλάκτωρ: μια γιγαντιαία κατασκευή που ιδρύθηκε από τον πατέρα του και που έχει συμμετάσχει σε συμβάσεις πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ με το κράτος. Ο Λεωνίδας δεν έχει καμία συμμετοχή στην Τηλέτυπος.
Η οικογένεια Μπόμπολα ελέγχει επίσης το Έθνος, μία δημοφιλή καθημερινή και κυριακάτικη εφημερίδα, άλλα έντυπα μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες. Από τα μεγάλα, γκρι κεντρικά γραφεία της εκδοτικής εταιρείας τους στο Χαλάνδρι, η έκταση των συμφερόντων οικογένειας είναι προφανής. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται ο δρόμός-δακτυλίδι της Αθήνας που χτίστηκε από μια διεθνή κοινοπραξία, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάκτωρ. Παράλληλα με το δρόμο υπάρχει μια νέα σιδηροδρομική γραμμή προς το αεροδρόμιο, που επίσης κατασκευάστηκε με τη συμμετοχή Μπόμπολα.
Ο Γιώργος Μπόμπολας αρχικά δεν απαντούσε στο Reuters σε ερωτήματα σχετικά με τα συμφέροντα της οικογένειάς του. Αντ’ αυτού, η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ δημοσίευσε, μετά την υποβολή ερωτήσεων από το Reuters, άρθρα στα οποία ισχυρίζεται πως το Reuters «στοχεύει στη χώρα μας, την ελληνική οικονομία και την επιχειρηματικότητα» και πως το Reuters αποτελεί την «πέμπτη φάλαγγα» της τρόικας. Μετά από νέο αίτημα του Reuters, ο Γ. Μπόμπολας ανέφερε σε επιστολή: «Δεν έχω χρησιμοποιήσει ποτέ τα μέσα ενημέρωσης που ανήκουν σε εταιρείες στις οποίες συμμετέχω, για την προώθηση των συμφερόντων της μητρικής εταιρείας ΕΛΛΑΚΤΩΡ ΑΕ. Η εφημερίδα ΕΘΝΟΣ ποτέ δεν χρησιμοποίησε την επιρροή ή ζήτησε χάρες από ηγεμόνες, προς όφελος της Ελλάκτωρ».
Στο MEGA Channel συμμετέχει και η οικογένεια του Βαρδή Βαρδινογιάννη, που είναι κυρίαρχος σε πετρέλαιο και ναυτιλία, καθώς και ο Σταύρος Ψυχάρης, ο οποίος ελέγχει την εταιρεία μέσων ενημέρωσης του ΔΟΛ.
Η οικογένεια Βαρδινογιάννη διαθέτει επίσης ένα μικρότερο σταθμό που ονομάζεται Star Channel, ενώ είναι επίσης ο κύριος μέτοχος της Motor Oil Hellas, μίας εκ των δύο ελληνικών εταιρειών διύλισης.
Ο Ψυχάρης, του οποίου η εταιρεία ΔΟΛ εκδίδει πανελλήνιας εμβέλειας εφημερίδες, έχει κερδίσει διαγωνισμούς για συμβάσεις στην εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τα ταξίδια, και την εκτύπωση, ενώ είναι πρόεδρος και του MEGA Channel. Το 2006, είχε μηνύσει δύο δημοσιογράφους-ερευνητές που ισχυρίστηκαν ότι είχε ασκήσει πιέσεις για την πώληση των Eurofighters στην Ελλάδα και ότι είχε χρησιμοποιηθεί εφημερίδες του για να προωθήσει τα πλεονεκτήματα από μια τέτοια συμφωνία. Ο Ψυχάρης αρνήθηκε τις κατηγορίες…
Πληροφορίες από: Reuters
Follow Reuters