Το παρασκήνιο ενός θρίλερ που εκτυλίσσεται ακόμα, με διακύβευμα την οικονομία όχι μόνο της Ελλάδας και της ευρωζώνης αλλά ολόκληρου του πλανήτη, ανέλαβαν να διερευνήσουν τρεις ανταποκριτές του Ρόιτερ, ο Λιουκ Μπέικερ από τις Βρυξέλλες, ο Πολ Τέιλορ από το Παρίσι και η Ντίνα Κυριακίδου από την Αθήνα, με τη συνδρομή πολλών συνεργατών του διεθνούς ειδησεογραφικού πρακτορείου στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Το «ειδικό αφιέρωμα» που υπογράφουν, αφού μίλησαν με «δεκάδες υπουργούς, αξιωματούχους, κεντρικούς τραπεζίτες και άλλους καίριους παράγοντες», αφορά έναν καυτό μήνα του περασμένου καλοκαιριού, από την έκτακτη Σύνοδο του Eurogroup στις 19 Ιουνίου - με τη συμμετοχή, για πρώτη φορά από το πόστο του υπουργού Οικονομικών, του Ευάγγελου Βενιζέλου - έως τη δραματική Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιουλίου, όταν «έκλεισε» το δεύτερο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα. Η εικόνα που αποκόμισαν; «Μια εικόνα πολιτισμικών διαφορών ανάμεσα στις χώρες της ευρωζώνης, συγκρούσεων προσωπικοτήτων ανάμεσα στους ηγέτες τους, άρνησης στην Ελλάδα όσον αφορά την έκταση του προβλήματος και επικίνδυνης πολιτικής παράλυσης… Η Ευρώπη μοιάζει να επανέρχεται διαρκώς στα ίδια προβλήματα, να δίνει συνεχώς τις ίδιες μάχες. Μια καινούργια ημέρα, μια καινούργια κρίση. Μια νέα εβδομάδα, μια νέα Σύνοδος. Μια ακόμα συμφωνία, ένα ακόμα πισωγύρισμα». Τίτλος του αφιερώματος: «Το εξουθενωτικό déjà vu της Ευρώπης».
ΠΡΑΞΗ ΠΡΩΤΗ, Κυριακή 19/6. Η κρίση της ευρωζώνης μετρά ήδη δύο χρόνια. Το πρώτο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα, 110 δισ. ευρώ, έχει συμφωνηθεί από τον Απρίλιο του 2010. Ιρλανδία και Πορτογαλία έχουν κλείσει ανάλογες συμφωνίες. Πλέον ένα δεύτερο πακέτο βοήθειας προς τη χώρα μας αρχίζει να δείχνει αναπόφευκτο. Η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα περισσότερη βοήθεια. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος κάνει το ντεμπούτο του ως υπουργός Οικονομικών σε μια έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup, βράδυ Κυριακής στο Λουξεμβούργο. Αρχίζει την παρουσίασή του επιδιώκοντας επαναδιαπραγμάτευση του προγράμματος λιτότητας, το οποίο είχε συμφωνήσει πρόσφατα ο προκάτοχός του με την τρόικα. Η Ελλάδα χρειάζεται πιο εύκολους όρους, λέει. «Ο Βενιζέλος άρχισε να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους πρέπει να αλλάξουν κάποια μέρη του προγράμματος ώστε να εξασφαλίσουν κοινοβουλευτική στήριξη», δήλωσε στο Ρόιτερ ένας από τους συμμετέχοντες.
Ο επίτροπος για τις Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις Ολι Ρεν, «συνήθως πράος άνθρωπος», εκρήγνυται. Η Κομισιόν δεν δέχεται μη συμμόρφωση της Ελλάδας με το πρόγραμμα, λέει στον Βενιζέλο. Με αυτό συμφωνούν και αρκετοί ομόλογοι του έλληνα υπουργού. Το μήνυμα: δεν πρόκειται να εκταμιευτεί άλλη δόση του δανείου και ούτε λόγος για δεύτερο πακέτο διάσωσης, αν δεν περάσει από το ελληνικό Κοινοβούλιο το πρόγραμμα λιτότητας και δεν προχωρήσουν οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις και οι πωλήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων. «Ο Βενιζέλος έκανε άσχημη πρώτη εντύπωση, είναι όμως άνθρωπος που μαθαίνει γρήγορα», δήλωσε η πηγή των ανταποκριτών. «Το επόμενο πρωί, πήρε τηλέφωνο τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου και του είπε πως έπρεπε να προωθήσουν τις ιδιωτικοποιήσεις με τη διαδικασία του κατεπείγοντος».
ΠΡΑΞΗ ΔΕΥΤΕΡΗ, Δευτέρα 11/7. Νέα συνάντηση του Eurogroup, αυτή τη φορά στις Βρυξέλλες. Η κρίση έχει πια επεκταθεί. Ιταλία και Ισπανία, η τρίτη και η τέταρτη μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης αντίστοιχα, κινδυνεύουν να έχουν την τύχη της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Και είναι πολύ μεγάλες για να σωθούν με τα υπάρχοντα χρηματοοικονομικά εργαλεία της ΕΕ. Η ευρωζώνη απειλείται. Οκτώ ώρες διαρκεί η συνεδρίαση του Eurogroup. Η Γαλλία έχει στείλει έναν νέο υπουργό Οικονομικών, τον Φρανσουά Μπαρουάν, στη θέση της Κριστίν Λαγκάρντ που αποχώρησε για να αναλάβει επικεφαλής του ΔΝΤ. Ο Μπαρουάν δεν είναι εξοικειωμένος με τη διαχείριση κρίσεων και μιλά ελάχιστα αγγλικά, τη lingua franca του Eurogroup. Από την πλευρά του, ο βετεράνος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιμένει πως οι ταμειακές ανάγκες της Ελλάδας είναι καλυμμένες έως τον Σεπτέμβριο, άρα δεν υπάρχει πίεση για συμφωνία.
Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, καλούνται οι δημοσιογράφοι. Ο Ολι Ρεν και ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο επικεφαλής του Eurogroup, θα τους ενημερώσουν για την έκβαση της Συνόδου. Ο - καπνιστής - Γιούνκερ φτιάχνει τα γυαλιά του, καθαρίζει τον λαιμό του και διαβάζει με μεγάλη σοβαρότητα ένα ανακοινωθέν έξι παραγράφων, γενικό και αόριστο. Σιωπή. Οι περίπου 100 δημοσιογράφοι αναλύουν στο μυαλό τους το ανακοινωθέν που χρειάστηκε οκτώ ώρες για να συνταχθεί. Ο Ρεν παίρνει το μικρόφωνο και το ξαναδιαβάζει, υποσχόμενος μεταξύ των άλλων αοριστιών «να εξερευνήσουν τρόπους χρηματοδότησης ενός νέου πολυετούς προγράμματος προσαρμογής» για την Ελλάδα. Ενας βρετανός δημοσιογράφος αρχίζει να ρωτά κάτι για το νόημα του ανακοινωθέντος, στα μισά όμως βάζει τα γέλια. Ολοι οι δημοσιογράφοι γελούν. Ο Ρεν κοιτάζει αυστηρά τον Βρετανό, ο Γιούνκερ επιχειρεί να ξεφύγει κάνοντας πλάκα. Αλλά το κακό, επισημαίνει το Ρόιτερ, έχει γίνει. «Οι καλύτερες προσπάθειες των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης να αντιμετωπίσουν την κρίση χρέους της Ελλάδας και να περιφρουρήσουν τη νομισματική τους ένωση έγιναν περίγελως».
Ανώτερος αξιωματούχος που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις περιέγραψε τη συνέντευξη Τύπου ως τη στιγμή της αλήθειας για πολλούς στην Ευρώπη. «Τη στιγμή εκείνη συνειδητοποιήσαμε πως οι υπουργοί Οικονομικών δεν μπορούσαν να δώσουν λύση, πως θα χρειαζόταν ειδική Σύνοδος των ηγετών της ευρωζώνης», είπε.
Την επομένη, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρόμπαϊ διακηρύσσει πως συγκαλεί Σύνοδο για τις 15 Ιουλίου. Ελπίζει πως αυτή η σύντομη διορία θα «επιβάλει» συμφωνία για το δεύτερο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα. Το μόνο εμπόδιο είναι η Ανγκελα Μέρκελ. Η γερμανίδα καγκελάριος πραγματοποιεί επίσημη τριήμερη επίσκεψη στην Κένυα, την Ανγκόλα και τη Νιγηρία• παράλληλα, παρακολουθεί με ενθουσιασμό στο κινητό της το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα γυναικείου ποδοσφαίρου που διεξάγεται στην πατρίδα της. Στα μάτια της, η ευρωζώνη έχει παγιδευτεί σε μια μάχη με τις αγορές, που δοκιμάζουν την πολιτική βούληση της Ευρώπης. Επιμένει πως δεν μπορεί να υπάρξει Σύνοδος, εκτός αν βρίσκεται κοντά μια πραγματική λύση. Οι αγορές πανικοβάλλονται. Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας εκτοξεύεται, το ίδιο και της Ισπανίας. Η καγκελάριος θα πεισθεί τελικά από τον υπουργό της των Οικονομικών πως μια νέα Σύνοδος αποτελεί τη μόνη ελπίδα για νέα συμφωνία.
ΠΡΑΞΗ ΤΡΙΤΗ, 15 - 21/7. Η Σύνοδος έχει προγραμματιστεί για τις 21 Ιουλίου. Απομένουν έξι ημέρες για τους «σέρπας», τους ανώτερους συμβούλους, να εκπονήσουν μια συμφωνία. Ο πήχυς βρίσκεται ψηλά: το οποιοδήποτε ντιλ θα πρέπει να συμφιλιώνει τα ισχυρά συμφέροντα του ιδιωτικού τομέα με τις γερμανικές αξιώσεις για συμμετοχή τραπεζών και ασφαλιστών στον νέο δανεισμό της Ελλάδας. Παρότι η κρίση έχει τις ρίζες της στην Ελλάδα, υποστηρίζει σε αυτό το σημείο το Ρόιτερ, η Αθήνα αφέθηκε σε μεγάλο βαθμό εκτός των διαβουλεύσεων που προηγήθηκαν της Συνόδου. Οι διαπραγματεύσεις γίνονταν κατά κύριο λόγο μεταξύ Βρυξελλών, Βερολίνου και Παρισίων. Αυτή η περιθωριοποίηση της Ελλάδας, ισχυρίζονται οι ανταποκριτές, οφειλόταν εν μέρει στις ανησυχίες πως ο έλληνας Πρωθυπουργός δεν συμμετείχε ενεργά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε στο πρακτορείο πως ο Γιώργος Παπανδρέου είχε κρατήσει επί μακρόν την Κομισιόν, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ σε απόσταση. «Η τρόικα ουδέποτε είχε πρόσβαση στον Παπανδρέου. Οι διαπραγματεύσεις είχαν γίνει με τον (προηγούμενο υπουργό Οικονομικών) Γιώργο Παπακωνσταντίνου και την ομάδα του. Οταν υπήρχε ένα ζήτημα εκτός της αρμοδιότητας του υπουργείου του, η τρόικα έπρεπε να δει τον αρμόδιο υπουργό. Κάποιες φορές κωλυσιεργούσαν», είπε.
Σε κάθε περίπτωση, μέχρι το βράδυ της 20ής Ιουλίου όταν ο γάλλος πρόεδρος μετέβη αεροπορικώς στο Βερολίνο, όλα βρίσκονταν στον αέρα. Ο Νικολά Σαρκοζί γνώριζε - κατά τη διατύπωση του Ρόιτερ - πως η Ανγκελα Μέρκελ χρειαζόταν «ειδική μεταχείριση». Οι γαλλικές τράπεζες ήταν οι περισσότερο εκτεθειμένες στο ελληνικό χρέος και το Παρίσι ήθελε απελπισμένα να διατηρήσει την πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ. Μπροστά στις κάμερες, στην καγκελαρία, οι δύο ηγέτες ήταν όλο χαμόγελα και αγκαλιές. Μόλις όμως μπήκαν μέσα, τα χαμόγελα εξαφανίστηκαν. Μία ώρα μετά, τα προβλήματα έδειχναν άλυτα. Οι δύο πλευρές διαβουλεύτηκαν χωριστά - και όταν επαναλήφθηκαν οι διαπραγματεύσεις άρχισε να διαφαίνεται ένας πιθανός συμβιβασμός. Ο Σαρκοζί θα εγκατέλειπε την ιδέα ενός φόρου του χρηματοπιστωτικού τομέα και θα αποδεχόταν την ανταλλαγή ομολόγων που αξίωνε η Γερμανία. Σε αντάλλαγμα, η Μέρκελ θα επέτρεπε την επέκταση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας. Ωστόσο, η καγκελάριος ήθελε διαβεβαιώσεις από τον Τρισέ. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ πήρε την τελευταία βραδινή πτήση από τη Φρανκφούρτη. Χρειάστηκαν ακόμα τέσσερις ώρες και νέα τηλεφωνήματα από το Βερολίνο στις Βρυξέλλες, τη Χάγη και σε άλλες πρωτεύουσες μέχρις ότου καταστεί δυνατή η διατύπωση μιας πρότασης. Η συνέχεια ανήκει στην Ιστορία. Οπως και η δήλωση της Μέρκελ, ανήμερα την 21η Ιουλίου: «Θα χρειαστούν περαιτέρω μέτρα. Δεν υπάρχει κανένα θεαματικό γεγονός που να λύνει τα πάντα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.