Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012
Μέρκελ: Αποστολή των επόμενων 10 ετών η δρομολόγηση της πολιτικής ένωσης
NAFTEMPORIKI.GR Δευτέρα, 23 Ιανουαρίου 2012 21:49
Εκτύπωση
Αποστολή
Φυλάξτε το
Μέγεθος
Ακούστε το
«Πολιτική αποστολή των επόμενων δέκα ετών» χαρακτήρισε η Γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ την πραγματοποίηση μιας πολιτικής ένωσης της Ευρώπης, αναγνωρίζοντας πάντως ότι το έργο «δεν θα είναι και τόσο εύκολο».
«Πολιτική αποστολή των επόμενων δέκα ετών» χαρακτήρισε η Γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ την πραγματοποίηση μιας πολιτικής ένωσης της Ευρώπης, αναγνωρίζοντας πάντως ότι το έργο «δεν θα είναι και τόσο εύκολο».
«Πρέπει να πω ότι κατά την άποψή μου είναι η πολιτική αποστολή των επόμενων δέκα ετών το να δρομολογήσουμε αυτήν την πολιτική ένωση» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μέρκελ κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για τα 10 χρόνια του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος.
Αν και παραδέχθηκε πως δεν θα είναι εύκολο, προσθέσε πως «πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε» προς αυτήν την κατεύθυνση, ζητώντας τις δεσμεύσεις των εταίρων της για μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία. «Δεν είναι κάτι που εφηύρε η Γερμανία για να μεταφέρει στους άλλους τις δυσάρεστες στιγμές» σημείωσε σχετικά με τις απαιτήσεις της για λιτότητα και δημοσιονομική ορθοδοξία που, όπως τόνισε, «είναι το κλειδί για να κάνουμε την Ευρώπη ανθεκτική στο μέλλον».
Εκτός από τη δημοσιονομική πειθαρχεία, η Γερμανίδα καγκελάριος δεσμεύτηκε για ενέργειες με στόχο και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην Ευρωζώνη. «Τα δύο προβλήματα είναι ένθετα το ένα μέσα στο άλλο, και πρέπει να επιλυθούν το ένα μαζί με το άλλο» ανέφερε.
Εκτύπωση
Αποστολή
Φυλάξτε το
Μέγεθος
Ακούστε το
«Πολιτική αποστολή των επόμενων δέκα ετών» χαρακτήρισε η Γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ την πραγματοποίηση μιας πολιτικής ένωσης της Ευρώπης, αναγνωρίζοντας πάντως ότι το έργο «δεν θα είναι και τόσο εύκολο».
«Πολιτική αποστολή των επόμενων δέκα ετών» χαρακτήρισε η Γερμανίδα Καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ την πραγματοποίηση μιας πολιτικής ένωσης της Ευρώπης, αναγνωρίζοντας πάντως ότι το έργο «δεν θα είναι και τόσο εύκολο».
«Πρέπει να πω ότι κατά την άποψή μου είναι η πολιτική αποστολή των επόμενων δέκα ετών το να δρομολογήσουμε αυτήν την πολιτική ένωση» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μέρκελ κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για τα 10 χρόνια του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος.
Αν και παραδέχθηκε πως δεν θα είναι εύκολο, προσθέσε πως «πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε» προς αυτήν την κατεύθυνση, ζητώντας τις δεσμεύσεις των εταίρων της για μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία. «Δεν είναι κάτι που εφηύρε η Γερμανία για να μεταφέρει στους άλλους τις δυσάρεστες στιγμές» σημείωσε σχετικά με τις απαιτήσεις της για λιτότητα και δημοσιονομική ορθοδοξία που, όπως τόνισε, «είναι το κλειδί για να κάνουμε την Ευρώπη ανθεκτική στο μέλλον».
Εκτός από τη δημοσιονομική πειθαρχεία, η Γερμανίδα καγκελάριος δεσμεύτηκε για ενέργειες με στόχο και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στην Ευρωζώνη. «Τα δύο προβλήματα είναι ένθετα το ένα μέσα στο άλλο, και πρέπει να επιλυθούν το ένα μαζί με το άλλο» ανέφερε.
Στέφανος Μάνος
Μολονότι γράφω και λέω όσα πιστεύω ότι πρέπει να γίνουν, με ρωτούν συνεχώς: "Εσύ τι λες;"
Να τι λέω:
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ: Το δημοσιονομικό με τα τεράστια ελλείμματα και το θηριώδες χρέος. Το κοινωνικό με 1.000.000 και πλέον συνανθρώπους μας χωρίς δουλειά.
Η ΛΥΣΗ: Ένα πρόγραμμα που θα συνδυάσει ένα σχέδιο εξαφάνισης των ελλειμμάτων με ένα σοκ ανάκτησης της εμπιστοσύνης για επένδυση και ανάπτυξη.
ΤΟ ΟΡΑΜΑ: Μια Ελλάδα που στηρίζεται στα αναπαλλοτρίωτα πλεονεκτήματά της, Περιβάλλον, Πολιτισμός, Παιδεία. Τα 3Π. Μια Ελλάδα ελκυστική σε όλους για επένδυση, αναψυχή και κατοικία.
ΠΩΣ: Με την αποβολή από την πολιτική του σάπιου και την αντικατάστασή του με πολίτες που θα αφήσουν τις κερκίδες και θα αγωνιστούν για το τόπο τους.
Να τι λέω:
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ: Το δημοσιονομικό με τα τεράστια ελλείμματα και το θηριώδες χρέος. Το κοινωνικό με 1.000.000 και πλέον συνανθρώπους μας χωρίς δουλειά.
Η ΛΥΣΗ: Ένα πρόγραμμα που θα συνδυάσει ένα σχέδιο εξαφάνισης των ελλειμμάτων με ένα σοκ ανάκτησης της εμπιστοσύνης για επένδυση και ανάπτυξη.
ΤΟ ΟΡΑΜΑ: Μια Ελλάδα που στηρίζεται στα αναπαλλοτρίωτα πλεονεκτήματά της, Περιβάλλον, Πολιτισμός, Παιδεία. Τα 3Π. Μια Ελλάδα ελκυστική σε όλους για επένδυση, αναψυχή και κατοικία.
ΠΩΣ: Με την αποβολή από την πολιτική του σάπιου και την αντικατάστασή του με πολίτες που θα αφήσουν τις κερκίδες και θα αγωνιστούν για το τόπο τους.
Fausses plaques d’immatriculation: la «doublette» se démocratise
Pourquoi perdre des points sur son permis pour excès de vitesse lorsqu’il est si facile de grignoter celui du voisin?
- Plaque d'immatriculation Charles Platiau / Reuters -
Avant le téléphone portable, il y avait assez peu de vols de téléphones portables. Il devait bien y avoir quelques vols de téléphones fixes, mais on n’en faisait pas un tel symbole de la déliquescence de nos sociétés modernes.
Avant les radars automatiques, il y avait déjà quelques utilisateurs de fausses plaques d’immatriculation, mais ils étaient presque aussi marginaux que les soustracteurs de bigophones en bakélite. Truands chevronnés pour la plupart, ils devaient se procurer leurs jeux de numéros frelatés chez un type un peu louche de la porte de Saint-Ouen qu’ils rémunéraient en petites coupures usagées et en tuyaux pour le prix de l’Arc de Triomphe.
Depuis qu’il est devenu difficile de faire Paris-Lille en trois-quarts d’heure sans voir son capital de points écorné par un appareil-photo blindé vissé à une glissière de sécurité, un kit de fausses plaques minéralogiques s’achète sur le Web, se paye par Carte Bleue et même votre voisin de palier peut s’en offrir un pour Noël…
C’est en tout cas ce qui fait bouillir Daniel Merlet, le président de l’Association nationale de défense des victimes d’injustices (ANDEVI), une structure venant en aide aux automobilistes dont l’identité routière a été usurpée.
«Ce n’est pas seulement une question de délinquance qui ne concernerait que la police, explique-t-il, mais un énorme souci pour les gens dont les numéros sont utilisés. Car allez convaincre une administration souvent bornée que, non, ce n’était ni vous ni votre véhicule qui a été flashé à 250 km/heure près de Limoges dimanche dernier, alors que vous étiez en train de faire la sieste à Perpignan au même moment! C’est un parcours du combattant!»
Une voiture identique à la vôtre, équipée des mêmes plaques
En 2010, 13 574 infractions aux plaques ont d’ailleurs été recensées (une progression de 19%), dont un peu plus de 5 000 usurpations proprement-dites ― ce qui commence effectivement à faire beaucoup.
«Le pire, ce n’est pas tant le type qui se fait fabriquer des plaques bidons qui s’avèrent être les vôtres, précise le responsable associatif, puisque l’on peut toujours se débrouiller pour expliquer que la Porsche 911 qui figure sur la photo du radar ressemble assez peu à votre tracteur ou à votre Vespa, mais les fameuses «doublettes». Dans ce cas (410 dossiers soumis à l’ANDEVI l’an dernier), l’automobiliste indélicat repère un véhicule identique au sien (marque, modèle, couleur) et en copie les plaques. Là, ça devient inextricable puisque tout semble correspondre…»
De fait, faire réaliser une plaque d’immatriculation sans présenter de carte grise est un tel jeu d’enfant qu’on se demande pourquoi les stats n’explosent pas davantage. On ne savait pas les Français si civiques ― ou si méfiants à l’égard du commerce en ligne, puisque les sites spécialisés se comptent désormais par dizaines. Qui sait, le voleur de plaques a peut-être la trouille de se faire pirater sa Carte Bleue…
«A l’ANDEVi, on a justement testé un certain nombre de ces sites et, s’ils se fichent éperdument de savoir si vous êtes ou non le titulaire officiel du numéro, ils sont très attentifs à ce que vous leur fournissiez le bon code de carte de crédit. Mais en gros, vous demandez n’importe quoi et vous êtes servi», ricane (jaune) Daniel Merlet.
Alors que faire? Ben rien apparemment. Et si les militants de la défense des automobilistes s’efforcent surtout de faire bouger l’administration en exigeant la création d’un poste de médiateur ad-hoc dont le rôle serait de gérer les cas d’usurpation et de mettre son nez dans les situations trop kafkaïennes, les peines prévues par la loi sont déjà relativement lourdes (jusqu’à 30 000 euros d’amende et sept ans de prison), même si elles ne sont que rarement appliquées dans de telles proportions.
«On peut toujours remplacer les serveurs vocaux de préfectures par des êtres humains capables de prendre un appel et de démêler ce genre de situation, ça serait un bon début, suggère encore le président de l’ANDEVI. Et même remettre de vrais flics sur les routes afin de vérifier si le conducteur en infraction possède effectivement une carte grise valide». Oh pétard! Une association d’automobilistes qui exige davantage de contrôles routiers, c’est bien la preuve que la situation est sérieuse. Mais que fait la police, bon sang de bonsoir!
Hugues Serraf
- Plaque d'immatriculation Charles Platiau / Reuters -
Avant le téléphone portable, il y avait assez peu de vols de téléphones portables. Il devait bien y avoir quelques vols de téléphones fixes, mais on n’en faisait pas un tel symbole de la déliquescence de nos sociétés modernes.
Avant les radars automatiques, il y avait déjà quelques utilisateurs de fausses plaques d’immatriculation, mais ils étaient presque aussi marginaux que les soustracteurs de bigophones en bakélite. Truands chevronnés pour la plupart, ils devaient se procurer leurs jeux de numéros frelatés chez un type un peu louche de la porte de Saint-Ouen qu’ils rémunéraient en petites coupures usagées et en tuyaux pour le prix de l’Arc de Triomphe.
Depuis qu’il est devenu difficile de faire Paris-Lille en trois-quarts d’heure sans voir son capital de points écorné par un appareil-photo blindé vissé à une glissière de sécurité, un kit de fausses plaques minéralogiques s’achète sur le Web, se paye par Carte Bleue et même votre voisin de palier peut s’en offrir un pour Noël…
C’est en tout cas ce qui fait bouillir Daniel Merlet, le président de l’Association nationale de défense des victimes d’injustices (ANDEVI), une structure venant en aide aux automobilistes dont l’identité routière a été usurpée.
«Ce n’est pas seulement une question de délinquance qui ne concernerait que la police, explique-t-il, mais un énorme souci pour les gens dont les numéros sont utilisés. Car allez convaincre une administration souvent bornée que, non, ce n’était ni vous ni votre véhicule qui a été flashé à 250 km/heure près de Limoges dimanche dernier, alors que vous étiez en train de faire la sieste à Perpignan au même moment! C’est un parcours du combattant!»
Une voiture identique à la vôtre, équipée des mêmes plaques
En 2010, 13 574 infractions aux plaques ont d’ailleurs été recensées (une progression de 19%), dont un peu plus de 5 000 usurpations proprement-dites ― ce qui commence effectivement à faire beaucoup.
«Le pire, ce n’est pas tant le type qui se fait fabriquer des plaques bidons qui s’avèrent être les vôtres, précise le responsable associatif, puisque l’on peut toujours se débrouiller pour expliquer que la Porsche 911 qui figure sur la photo du radar ressemble assez peu à votre tracteur ou à votre Vespa, mais les fameuses «doublettes». Dans ce cas (410 dossiers soumis à l’ANDEVI l’an dernier), l’automobiliste indélicat repère un véhicule identique au sien (marque, modèle, couleur) et en copie les plaques. Là, ça devient inextricable puisque tout semble correspondre…»
De fait, faire réaliser une plaque d’immatriculation sans présenter de carte grise est un tel jeu d’enfant qu’on se demande pourquoi les stats n’explosent pas davantage. On ne savait pas les Français si civiques ― ou si méfiants à l’égard du commerce en ligne, puisque les sites spécialisés se comptent désormais par dizaines. Qui sait, le voleur de plaques a peut-être la trouille de se faire pirater sa Carte Bleue…
«A l’ANDEVi, on a justement testé un certain nombre de ces sites et, s’ils se fichent éperdument de savoir si vous êtes ou non le titulaire officiel du numéro, ils sont très attentifs à ce que vous leur fournissiez le bon code de carte de crédit. Mais en gros, vous demandez n’importe quoi et vous êtes servi», ricane (jaune) Daniel Merlet.
Alors que faire? Ben rien apparemment. Et si les militants de la défense des automobilistes s’efforcent surtout de faire bouger l’administration en exigeant la création d’un poste de médiateur ad-hoc dont le rôle serait de gérer les cas d’usurpation et de mettre son nez dans les situations trop kafkaïennes, les peines prévues par la loi sont déjà relativement lourdes (jusqu’à 30 000 euros d’amende et sept ans de prison), même si elles ne sont que rarement appliquées dans de telles proportions.
«On peut toujours remplacer les serveurs vocaux de préfectures par des êtres humains capables de prendre un appel et de démêler ce genre de situation, ça serait un bon début, suggère encore le président de l’ANDEVI. Et même remettre de vrais flics sur les routes afin de vérifier si le conducteur en infraction possède effectivement une carte grise valide». Oh pétard! Une association d’automobilistes qui exige davantage de contrôles routiers, c’est bien la preuve que la situation est sérieuse. Mais que fait la police, bon sang de bonsoir!
Hugues Serraf
Maladie des reins
Partager
22
Voir aussi notre dossier : Les maladies urinaires - Urologie
Les maladies des reins
Dénuées de symptômes, les maladies des reins sont souvent identifiées trop tardivement. Un tiers des insuffisants rénaux ne sont diagnostiqués qu’au stade terminal, au moment où la dialyse s’impose en urgence. De la prévention à la prise en charge, découvrez l’essentiel sur ces pathologies méconnues.
Participez à la Journée mondiale du rein 2011
Zoom sur les reins
Peu connus, les reins sont pourtant indispensables à notre vie. Ces organes filtrent 180 litres de notre sang par jour et éliminent les déchets de l’organisme. Découvrez ces infatigables travailleurs de l’ombre.
Protéger vos reins sauve votre coeur !
Que font les reins ?
Semaine nationale du rein
Contacts et associations pour aller plus loin
Insuffisance rénale : attention à l'hypertension artérielle !
L’appareil urinaire
Le rein
Reins en souffrance
Les reins peuvent être le siège de différentes affections. Contrairement aux très douloureuses coliques néphrétiques, l’insuffisance rénale chronique se développe souvent sans symptôme. Découvrez l’essentiel sur cette maladie ainsi que les conseils pour prendre soin de vos reins.
22
Voir aussi notre dossier : Les maladies urinaires - Urologie
Les maladies des reins
Dénuées de symptômes, les maladies des reins sont souvent identifiées trop tardivement. Un tiers des insuffisants rénaux ne sont diagnostiqués qu’au stade terminal, au moment où la dialyse s’impose en urgence. De la prévention à la prise en charge, découvrez l’essentiel sur ces pathologies méconnues.
Participez à la Journée mondiale du rein 2011
Zoom sur les reins
Peu connus, les reins sont pourtant indispensables à notre vie. Ces organes filtrent 180 litres de notre sang par jour et éliminent les déchets de l’organisme. Découvrez ces infatigables travailleurs de l’ombre.
Protéger vos reins sauve votre coeur !
Que font les reins ?
Semaine nationale du rein
Contacts et associations pour aller plus loin
Insuffisance rénale : attention à l'hypertension artérielle !
L’appareil urinaire
Le rein
Reins en souffrance
Les reins peuvent être le siège de différentes affections. Contrairement aux très douloureuses coliques néphrétiques, l’insuffisance rénale chronique se développe souvent sans symptôme. Découvrez l’essentiel sur cette maladie ainsi que les conseils pour prendre soin de vos reins.
Lupus
Accueil > Maladies > Index des maladies de A à Z
Qu'est-ce que c'est?
Symptômes
Personnes à risque
Facteurs de risque
Prévention
Traitements médicaux
L'opinion de notre médecin
Approches complémentaires
Sites d’intérêt
Groupes de soutien
Références
Le lupus : qu'est-ce que c'est?
haut
Cette fiche est consacrée essentiellement au lupus érythémateux systémique (ou disséminé), la forme la plus courante de lupus. Le terme « lupus » sera employé dans ce document pour désigner plus simplement cette maladie. Il existe d’autres formes de lupus, dont le lupus discoïde érythémateux (qui peut évoluer en lupus disséminé), le lupus médicamenteux et le lupus néonatal.
Le lupus est une maladie chronique auto-immune, qui survient lorsque le système immunitaire s’attaque aux cellules de l’organisme et les détruit. Il peut toucher de nombreuses parties du corps, dont les articulations, la peau, les reins, le coeur, etc. C’est la raison pour laquelle on parle de lupus disséminé ou « systémique ». Le lupus peut causer des symptômes aussi différents que des poussées de fièvre inexpliquées, des douleurs et un gonflement des articulations, des troubles de la vision et bien d’autres.
Le lupus touche principalement les femmes en âge de procréer, de 15 ans à 40 ans. Les symptômes de la maladie et leur gravité sont très variables d’une personne à l’autre.
Cause
Dans le lupus, pour des raisons qu’on ignore encore - peut-être un ensemble de facteurs environnementaux, hormonaux et génétiques - l’organisme fabrique des anticorps qui s’attaquent à ses propres tissus sains. Le système immunitaire est un réseau complexe d’organes, de tissus, de cellules et de facteurs circulant dans le sang. Habituellement, il protège l’individu contre les maladies. Ces réactions auto-immunes peuvent être très nuisibles pour le corps et occasionnent d’importantes réactions inflammatoires.
Évolution
Le lupus se caractérise par l’alternance de périodes de poussées (avec symptômes) et de périodes de rémission. Durant les poussées, la maladie s’exacerbe : les symptômes s’aggravent et les analyses de sang révèlent la présence d’anticorps anormaux, qui attaquent l’organisme. Puis, les symptômes diminuent peu à peu et disparaissent totalement ou en partie. Les périodes de rémission peuvent durer des semaines, des mois, et même des années. Bien qu’il s’agisse d’une maladie chronique, la plupart des personnes atteintes de lupus ne seront pas malades continuellement pendant toute leur vie.
Éléments déclencheurs
Le stress, le surmenage, l’exposition au soleil et le fait de tomber enceinte ou d’accoucher peuvent déclencher le lupus par un mécanisme qu’on ignore encore (ce qui ne veut pas dire que ces facteurs en soient la cause). En outre, certains médicaments utilisés pour traiter une autre maladie peuvent déclencher des symptômes de lupus. On parle alors de lupus médicamenteux. Les symptômes disparaissent en général lorsque la personne cesse de prendre le médicament en cause.
Enfin, récemment, plusieurs études ont associé le virus Epstein-Barr au déclenchement de maladies auto-immunes, dont le lupus. Ce virus, extrêmement commun puisqu’il infecte 95 % de la population, pourrait déclencher le lupus chez certaines personnes prédisposées18.
Prévalence
La prévalence du lupus est difficile à estimer. Selon Lupus Canada, près de 50 000 Canadiens souffrent d’une forme ou d’une autre de lupus tandis que Statistique Canada évalue à environ 15 000 le nombre de Canadiens atteints de lupus érythémateux disséminé. Au Québec, des chercheurs ont estimé qu’environ 4 000 personnes étaient atteintes de lupus érythémateux systémique, mais ce nombre pourrait être inférieur à la réalité17.
Symptômes du lupus
haut
Les symptômes varient beaucoup d’une personne à l’autre, puisque la maladie peut toucher à peu près tous les organes et tissus du corps. Habituellement, la maladie se manifeste par quelques-uns des symptômes suivants, qui peuvent apparaître brutalement ou progressivement.
Symptômes non spécifiques
Une fatigue extrême.
Une perte de poids inexpliquée et continue ou une prise de poids due à une rétention d’eau
Des poussées de fièvre inexpliquées.
Des ganglions enflés.
Symptômes spécifiques
Des douleurs (arthralgies), une raideur et un gonflement aux articulations. Ce sont les manifestations les plus fréquentes du lupus.
Une plaque rouge sur le haut des joues et à la racine du nez en forme d’ailes de papillon.
Une grande sensibilité au soleil, qui se manifeste par des éruptions cutanées rouges qui surviennent sur les régions de la peau exposées au soleil, notamment les mains, la poitrine, les coudes.
Des plaques en relief, « croûteuses », en forme de disque, peuvent apparaître sur le visage, le cuir chevelu et la poitrine. Elles sont caractéristiques du lupus cutané ou discoïde, qui ne touche que la peau.
De petites plaies (ulcères) indolores dans la bouche ou les narines.
Une douleur à la poitrine durant les respirations profondes, et parfois une toux et une difficulté à respirer dues à l’atteinte des poumons.
Un gonflement des jambes (oedème).
Si la maladie touche le coeur, elle peut causer une arythmie et plus rarement une insuffisance cardiaque.
Un état dépressif, de la difficulté à avoir les idées claires et des problèmes de mémoire.
Des douleurs musculaires.
Autres symptômes
Une perte de cheveux.
Des troubles de la vision et une sécheresse des yeux.
En cas de froid ou de stress : les doigts et les orteils bleuissent ou pâlissent facilement. On parle de maladie de Raynaud.
De l’urticaire.
Des maux de tête, des convulsions.
La formation de caillots de sang dans les vaisseaux sanguins (thrombose).
Une atteinte des reins, qui ne se manifeste au début par aucun symptôme. Elle peut être détectée entre autres par des analyses d’urine régulières.
Une anémie, c’est-à-dire une baisse du nombre de globules rouges ou du taux d’hémoglobine dans le sang.
N.B. Certaines formes de lupus (lupus discoïde, lupus érythémateux cutané subaigu) se limitent à des éruptions sur la peau et à une sensibilité au soleil.
Personnes à risque de lupus
haut
Les femmes âgées de 15 ans à 40 ans. Dans ce groupe d’âge, le lupus touche approximativement 9 fois plus de femmes que d’hommes. Cette constatation laisse supposer que les hormones féminines jouent un rôle important dans l’apparition du lupus. En dehors de ce groupe d’âge, hommes et femmes sont atteints également.
Les personnes dont un membre de la famille est atteint de lupus ont un risque légèrement accru d’en être atteintes à leur tour.
Le lupus est plus fréquent dans certains groupes ethniques, notamment chez les Afro-Américains, les Autochtones d’Amérique du Nord et les Asiatiques, probablement en raison d’une plus grande susceptibilité génétique à la maladie.
Facteurs de risque
haut
Certains médicaments pris sur de longues périodes peuvent déclencher un lupus médicamenteux, et les chercheurs pensent que l’exposition à certaines substances, comme les pesticides, le mercure ou la silice, augmente également le risque de développer le lupus18. Par ailleurs, plusieurs études ont montré que le tabagisme actuel ou ancien était associé à un risque accru de lupus22.
Prévention du lupus
haut
Comment prévenir?
Puisque la cause exacte du lupus reste inconnue, il est impossible de le prévenir.
Mesures pour prévenir le déclenchement et l’exacerbation des symptômes
Protégez-vous du soleil. Les rayons ultraviolets peuvent déclencher une poussée ou aggraver les symptômes présents. L’exposition au soleil entraîne en effet la mort de nombreuses cellules de peau, qui « libèrent » leur contenu, déclenchant ainsi une réaction forte du système immunitaire. Portez des vêtements qui couvrent la peau, un chapeau et des lunettes de soleil lorsque vous êtes à l’extérieur. Sur la peau directement exposée au soleil, utilisez un écran solaire. Il va de soi qu’il vaut mieux éviter le soleil lorsqu’il est à son zénith, c’est-à-dire de 11 h à 16 h.
Consultez votre médecin avant de prendre un médicament. Ne prenez pas de médicament en vente libre sans les recommandations de votre médecin. Certains médicaments peuvent augmenter la sensibilité de la peau au soleil. C’est aussi le cas de médicaments vendus sur ordonnance, en particulier certains antibiotiques. Évitez aussi les produits (incluant les produits naturels) qui stimulent le système immunitaire.
Pendant de nombreuses années, les médecins pensaient que la pilule contraceptive augmentait le nombre de poussées chez les femmes atteintes de lupus. Cependant, plusieurs études récentes montrent que la plupart d’entre elles peuvent bénéficier d’une contraception orale sans risque accru23. Les pilules qui contiennent de faibles doses d’oestrogène ou uniquement de la progestérone sont souvent privilégiées, car les oestrogènes sont susceptibles d’augmenter l’activité de la maladie. Quant au traitement hormonal de la ménopause, il pourrait augmenter le risque de poussée et doit être utilisé très prudemment chez les personnes atteintes de lupus. Parlez-en à votre médecin.
Pratiquez une technique de relaxation. Si l’on considère que le stress peut amplifier les symptômes du lupus, on comprend l'importance d'une bonne gestion du stress comme mesure préventive. Des études ont montré l’utilité de programmes de gestion du stress pour diminuer la douleur et améliorer l’état psychologique des patients atteints de lupus.19 Le tout est de choisir une technique qui vous plaît. Vous pouvez consulter, entre autres, les fiches Méditation, Réponse de relaxation, Training autogène et Biofeedback.
Veillez à bien dormir. Les National Institutes of Health des États-Unis recommandent de profiter de nuits de sommeil d'une durée d'au moins 8 à 10 heures pour aider à minimiser les douleurs causées par le lupus. En effet, la première arme contre les douleurs articulaires serait tout simplement le repos. Il existe plusieurs techniques pour aider à se détendre et favoriser le sommeil (exercices respiratoires, techniques mentales de relaxation, visualisation, méditation, etc.).
Adoptez une alimentation équilibrée. Certaines personnes ont remarqué qu’une mauvaise alimentation contribuait au déclenchement des poussées. Voyez aussi la section Autres approches.
Cessez de fumer. S’il est vrai que fumer est mauvais pour la santé, les personnes atteintes de lupus ont des raisons supplémentaires d’éteindre leur cigarette. D’abord, l’activité de la maladie est plus importante chez les fumeurs que chez les non-fumeurs.20 Ensuite, le tabagisme augmente le risque de développer une maladie cardiovasculaire, comme une crise cardiaque ou un accident vasculaire cérébral. Or, les personnes atteintes de lupus sont déjà particulièrement susceptibles d’être atteintes d’une maladie cardiovasculaire. On estime ainsi que le risque cardiovasculaire est 50 fois plus élevé chez les jeunes femmes atteintes de lupus que dans le reste de la population21. On met donc toutes les chances de son côté en ne fumant pas, le lien entre le tabagisme et les troubles cardiovasculaires étant bien démontré.
Faites de l'exercice régulièrement. En plus d’améliorer le bien-être, l’exercice pratiqué régulièrement prévient les poussées de symptômes. En dehors des poussées douloureuses, variez les formes d’exercices pour en tirer le maximum de profit : des étirements pour soulager la raideur des articulations; des poids et haltères pour conserver la force musculaire; et un sport d’endurance (marche rapide, natation, cyclisme) pour redonner de l’énergie et améliorer la santé cardiovasculaire. Voir notre dossier Forme physique.
Protégez vos articulations. Lisez la fiche Arthrite (vue d’ensemble) pour des conseils préventifs antidouleur qui conviennent tout aussi bien aux personnes atteintes de lupus.
Recherchez le soutien social. Parlez de ce que vous vivez à vos proches ou à des gens qui vivent aussi avec le lupus (voir les Groupes de soutien). Cela permet souvent d’adopter une meilleure attitude devant la maladie et de se tenir informé des nouveaux traitements. Le tissu social peut être d’une grande utilité lorsqu’il s’agit de refaire ses réserves d’énergie et d’améliorer son bien-être.
Planifiez bien votre grossesse. Les femmes atteintes de lupus doivent bien choisir le moment de leur grossesse (après une période de rémission de 6 mois idéalement) et obtenir une surveillance médicale étroite au cours de celle-ci. Le lupus augmente le risque de fausse-couche et de naissance prématurée. On sait aussi que les symptômes ont tendance à réapparaître chez les femmes enceintes. Discutez de vos projets de grossesse avec votre médecin.
Mesures pour prévenir les complications
Mesurez votre tension artérielle tous les 3 mois. Des problèmes aux reins se manifestent parfois par une hausse de la pression sanguine. Des analyses de sang et d’urine régulières permettront aussi de s’assurer du bon fonctionnement des reins ou de dépister une atteinte des reins de façon précoce.
Par ailleurs, consultez rapidement votre médecin en cas de fièvre. Les médicaments utilisés pour traiter le lupus peuvent en effet augmenter le risque d’infection.
Traitements médicaux du lupus
haut
La recherche a permis de grands progrès dans le traitement des symptômes du lupus. Toutefois, il n’existe aucun remède définitif à cette maladie. Les médicaments permettent d’améliorer la qualité de vie en diminuant l’intensité des symptômes, en réduisant le risque de complications et en prolongeant l’espérance de vie.
Idéalement, il faut conduire le traitement du lupus avec le moins de médicaments possible et pour le temps le plus bref, pour calmer les poussées. Certaines personnes n’ont besoin d’aucun médicament, d’autres n’y ont recours qu’au besoin ou pendant de brèves périodes (poussées), mais nombreuses sont celles qui doivent suivre un traitement sur une longue période.
Traitements médicamenteux
Médicaments contre les douleurs (anti-inflammatoires non stéroïdiens). L’acétaminophène (Tylenol®, Atosol®) peut être utilisé pour calmer les douleurs des articulations, lorsque le lupus n’est pas trop grave ou que les poussées ne sont pas trop intenses. Les médecins déconseillent toutefois aux personnes atteintes de lupus de prendre de leur propre chef des antidouleurs en vente libre (de type aspirine, ibuprofène, naproxène...). Ces médicaments peuvent en effet augmenter le risque de complications du lupus, en particulier l’atteinte des reins. Cela peut prendre un certain temps pour trouver l’anti-inflammatoire qui convient et ajuster la dose avec le médecin.
Corticoïdes. Les corticoïdes, et en particulier la prednisone et la méthylprednisone, sont les anti-inflammatoires les plus efficaces pour traiter le lupus, lorsque la maladie touche plusieurs organes. Employée depuis le début des années 1960 contre le lupus, la prednisone (Deltasone®, Orasone®) est vite devenue un médicament essentiel pour améliorer la qualité de vie des malades. Elle aide à réduire l’inflammation et à contrôler les symptômes, notamment en cas de poussée. Cependant, les corticoïdes pris à fortes doses ou sur une longue période peuvent causer une série d’effets secondaires, dont l’apparition de bleus, de sautes d’humeur, de problèmes de vision (cataracte), une hausse de la pression artérielle ainsi qu’une fragilité des os (ostéoporose). La dose est finement ajustée avec le médecin de manière à obtenir le moins d’effets indésirables possible. À court terme, les principaux effets secondaires des corticoïdes sont une prise de poids et un gonflement du visage et du corps (oedèmes). L’usage de suppléments de calcium et de vitamine D contribue à réduire le risque d’ostéoporose.
Crèmes et traitements locaux. Les éruptions cutanées sont parfois traitées par des crèmes, le plus souvent à base de corticoïdes.
Médicaments anti-malariques. L’hydroxychloroquine (Plaquenil®) et la chloroquine (Aralen®) - des médicaments aussi utilisés pour traiter la malaria - sont efficaces pour traiter le lupus lorsque les anti-inflammatoires non stéroïdiens ne suffisent pas. Ils diminuent la douleur et le gonflement des articulations et permettent de traiter les éruptions cutanées. L’un ou l’autre de ces médicaments peut être pris du printemps à l’automne pour prévenir l’apparition des lésions causées par le soleil. L’hydroxychloroquine est aussi utilisée en traitement de fond pour prévenir les rechutes. Les effets secondaires principaux de ces médicaments sont les douleurs d’estomac et les nausées.
Immunosuppresseurs. Les agents immunosuppresseurs permettent de diminuer l’activité du système immunitaire dirigée contre ses propres organes et tissus. Ces médicaments puissants sont utilisés chez une faible proportion de personnes, lorsque la prednisone ne permet pas d'atténuer les symptômes ou lorsqu’elle cause trop d’effets secondaires. Ils sont nécessaires lorsque le lupus affecte le fonctionnement des reins ou du système nerveux. Les plus fréquemment utilisés sont le cyclophosphamide (Cytoxan®), l’azathioprine (Imuran®) et le mycophénolate mofétil (Cellcept®). Chez certains malades, le méthotrexate (Folex®, Rheumatrex®) peut aussi être utilisé à faible dose comme traitement de fond. Ces médicaments comportent aussi leur lot d’effets indésirables, dont les plus importants sont une plus grande susceptibilité aux infections et un plus haut risque de développer un cancer.
Autres
Perfusions d’immunoglobulines. Les préparations d’immunoglobulines (anticorps) sont obtenues à partir de sang de donneurs. Administrées par voie intraveineuse, elles ont une action anti-inflammatoire puisqu’elles neutralisent en partie les auto-anticorps, c’est-à-dire les anticorps anormaux qui se retournent contre l’organisme et sont en cause dans le lupus. Les perfusions d’immunoglobulines sont réservées aux cas de lupus résistants aux autres traitements, comme les corticoïdes.
L'opinion de notre médecin
haut
Il n’y a pas si longtemps, le lupus était considéré comme une maladie rarissime, incurable, menant inévitablement au décès.
Dans les dernières années, avec une meilleure compréhension de la maladie et de meilleurs traitements médicaux, le pronostic s’est considérablement amélioré. Malgré le fait que les personnes atteintes de lupus soient à risque accru de multiples conditions médicales associées souvent très graves, les patients peuvent espérer une longévité presque normale.
Il s’agit d’une maladie rare : il vaut la peine d’être suivi par un médecin qui possède une expertise spécifique dans cette maladie pour être certain d’avoir accès à tous les meilleurs traitements disponibles.
Dr Dominic Larose MD MCMFC(MU) ABEM
Révision médicale (avril 2010) : Dr Dominic Larose, M.D., MCMFC(MU), ABEM
Approches complémentaires
haut
Important. Les personnes atteintes de lupus ne doivent en aucun cas arrêter leur médication. La prise de suppléments et la modification du régime alimentaire doivent être supervisées par un médecin.
DHEA
Graines de lin, huiles de poisson.
Alimentation, thérapies corps-esprit.
DHEA. Plusieurs études indiquent que la déhydroépiandrostérone (DHEA), une hormone stéroïdienne anabolisante sécrétée par les glandes surrénales (situées au-dessus des reins), aiderait à réduire le recours aux corticostéroïdes de même qu’à soulager les symptômes du lupus1-4. Des chercheurs ont en effet observé que les personnes atteintes de lupus avaient un taux anormalement bas de DHEA dans le sang13. Les conclusions d'une synthèse d'essais cliniques préliminaires et d'observations de cas (2002) indiquent qu'une dose de 200 mg par jour durant de 7 à 12 mois permettrait de diminuer le dosage de corticostéroïdes2. À cette dose, la DHEA réduirait également l'incidence des poussées et permettrait de soulager l'ensemble des symptômes de cette maladie.
En 2007, une synthèse des essais cliniques évaluant l’effet de la DHEA chez les personnes atteintes de lupus a conclu que cette hormone permettait d’améliorer la qualité de vie en cas de lupus léger à modéré, sans que son effet sur l’activité de la maladie soit réellement prouvé.
Cependant, des études évaluant l’innocuité de la DHEA à long terme sont nécessaires pour pouvoir recommander ce traitement aux personnes atteintes de lupus. La plus longue étude n’a en effet duré que 12 mois, et la DHEA prise sur de longues périodes pourrait augmenter le risque de problèmes cardiovasculaires.1,3
Dosage
L’emploi de la DHEA exige l'intervention d'un professionnel de la santé compétent.
Avertissement
La vente de même que l’importation de la DHEA sont strictement interdites au Canada, car cette substance est considérée comme anabolisante. Lire la fiche DHEA pour en savoir plus sur le statut de cette molécule controversée dans différents pays.
Huiles de poisson. Les acides gras oméga-3 contenus dans les huiles de poisson possèdent un effet anti-inflammatoire apte à soulager les symptômes de la polyarthrite rhumatoïde, une maladie parente du lupus. Plusieurs essais préliminaires, dont un petit essai clinique mené en 2008 auprès de 60 personnes atteintes de lupus, ont montré que des suppléments d’oméga-3 (3 g par jour) réduisaient l’activité de la maladie et aidaient à soulager les symptômes du lupus5-8. En outre, les huiles de poisson peuvent aider à réduire le risque cardiovasculaire qui est particulièrement élevé en cas de lupus. Des études à plus grande échelle devront être entreprises pour confirmer cet effet bénéfique.
Graines de lin. Les études tendent à démontrer que les graines de lin ont plusieurs effets bénéfiques sur la santé, attribuables à leur contenu en fibres solubles, en acides gras oméga-3 et en lignane. Un petit nombre d'études sur des animaux et d'essais cliniques sur des humains, souvent menés sans groupe témoin cependant, indique que les graines de lin pourraient soulager les symptômes des personnes atteintes d'une glomérulonéphrite consécutive au lupus9. Une étude croisée aléatoire portant sur 40 personnes atteintes de lupus a aussi indiqué que la prise de 30 g de graines de lin moulues par jour peut avoir un effet protecteur sur les reins10. Toutefois, les auteurs soulignent la faiblesse de leurs résultats étant donné que plusieurs sujets ont abandonné le protocole en cours de route. L’étude durait 2 ans.
Mise en garde. Il est déconseillé aux personnes qui souffrent de lupus de consommer des graines de luzerne. Ces dernières pourraient aggraver les symptômes de lupus ou provoquer une récidive11,12. Voir la fiche Luzerne (psn) pour plus de renseignements à ce sujet.
Alimentation. D’après nos recherches, il n’existe pas de diète qui permette de réduire les symptômes du lupus et qui soit éprouvée par des études cliniques. Dans tous les cas, une alimentation saine, pauvre en gras saturés, en sucres raffinés et en cholestérol est importante pour réduire le risque d’être atteint d’une maladie cardiovasculaire, qui est élevé en cas de lupus. Par ailleurs, certains témoignages laissent à penser que, grâce à un régime alimentaire sain (notamment riche en poissons, en fruits et en légumes), il est possible d’éliminer une partie des douleurs14.
En se basant sur des études réalisées sur des animaux et quelques résultats préliminaires chez l’humain, l’auteure d’une synthèse d’études a dégagé quelques pistes concernant les habitudes alimentaires qui peuvent aggraver les symptômes de lupus15 :
- avoir un apport élevé en calories : habituellement, le poids santé est un bon indicateur d’un apport calorique adéquat (on peut aussi demander à un nutritionniste ou un éducateur physique de calculer ses besoins caloriques quotidiens);
- consommer un excès de protéines : le besoin moyen se situe entre 45 g et 55 g de protéines par jour pour les femmes, et entre 55 g et 65 g par jour pour les hommes;
- consommer un excès de gras (particulièrement de gras saturés et d’oméga-6) : l’apport en gras ne devrait pas dépasser 30 % des calories quotidiennes. Privilégier les gras contenus dans les poissons, l’huile d’olive, les noix, etc.
L’auteure suggère également de ne pas dépasser l’apport quotidien recommandé en zinc (11 mg pour les hommes, 8 mg pour les femmes) et en fer (8 mg pour les hommes, 18 mg pour les femmes), deux minéraux pro-oxydants.
Thérapies corps-esprit. D’après les approches corps-esprit, la dimension biologique influence la dimension psychique, et vice-versa. Les thérapies qui mettent l’accent sur l’interaction corps-esprit peuvent aider à retrouver un équilibre intérieur et à mieux affronter les hauts et les bas de la maladie. Parmi celles-ci, mentionnons la psychothérapie corporelle intégrée et la bioénergie. Le Dr Andrew Weil recommande quant à lui l’hypnose et la visualisation16. Consulter la section Thérapies des Approches complémentaires.
Qu'est-ce que c'est?
Symptômes
Personnes à risque
Facteurs de risque
Prévention
Traitements médicaux
L'opinion de notre médecin
Approches complémentaires
Sites d’intérêt
Groupes de soutien
Références
Le lupus : qu'est-ce que c'est?
haut
Cette fiche est consacrée essentiellement au lupus érythémateux systémique (ou disséminé), la forme la plus courante de lupus. Le terme « lupus » sera employé dans ce document pour désigner plus simplement cette maladie. Il existe d’autres formes de lupus, dont le lupus discoïde érythémateux (qui peut évoluer en lupus disséminé), le lupus médicamenteux et le lupus néonatal.
Le lupus est une maladie chronique auto-immune, qui survient lorsque le système immunitaire s’attaque aux cellules de l’organisme et les détruit. Il peut toucher de nombreuses parties du corps, dont les articulations, la peau, les reins, le coeur, etc. C’est la raison pour laquelle on parle de lupus disséminé ou « systémique ». Le lupus peut causer des symptômes aussi différents que des poussées de fièvre inexpliquées, des douleurs et un gonflement des articulations, des troubles de la vision et bien d’autres.
Le lupus touche principalement les femmes en âge de procréer, de 15 ans à 40 ans. Les symptômes de la maladie et leur gravité sont très variables d’une personne à l’autre.
Cause
Dans le lupus, pour des raisons qu’on ignore encore - peut-être un ensemble de facteurs environnementaux, hormonaux et génétiques - l’organisme fabrique des anticorps qui s’attaquent à ses propres tissus sains. Le système immunitaire est un réseau complexe d’organes, de tissus, de cellules et de facteurs circulant dans le sang. Habituellement, il protège l’individu contre les maladies. Ces réactions auto-immunes peuvent être très nuisibles pour le corps et occasionnent d’importantes réactions inflammatoires.
Évolution
Le lupus se caractérise par l’alternance de périodes de poussées (avec symptômes) et de périodes de rémission. Durant les poussées, la maladie s’exacerbe : les symptômes s’aggravent et les analyses de sang révèlent la présence d’anticorps anormaux, qui attaquent l’organisme. Puis, les symptômes diminuent peu à peu et disparaissent totalement ou en partie. Les périodes de rémission peuvent durer des semaines, des mois, et même des années. Bien qu’il s’agisse d’une maladie chronique, la plupart des personnes atteintes de lupus ne seront pas malades continuellement pendant toute leur vie.
Éléments déclencheurs
Le stress, le surmenage, l’exposition au soleil et le fait de tomber enceinte ou d’accoucher peuvent déclencher le lupus par un mécanisme qu’on ignore encore (ce qui ne veut pas dire que ces facteurs en soient la cause). En outre, certains médicaments utilisés pour traiter une autre maladie peuvent déclencher des symptômes de lupus. On parle alors de lupus médicamenteux. Les symptômes disparaissent en général lorsque la personne cesse de prendre le médicament en cause.
Enfin, récemment, plusieurs études ont associé le virus Epstein-Barr au déclenchement de maladies auto-immunes, dont le lupus. Ce virus, extrêmement commun puisqu’il infecte 95 % de la population, pourrait déclencher le lupus chez certaines personnes prédisposées18.
Prévalence
La prévalence du lupus est difficile à estimer. Selon Lupus Canada, près de 50 000 Canadiens souffrent d’une forme ou d’une autre de lupus tandis que Statistique Canada évalue à environ 15 000 le nombre de Canadiens atteints de lupus érythémateux disséminé. Au Québec, des chercheurs ont estimé qu’environ 4 000 personnes étaient atteintes de lupus érythémateux systémique, mais ce nombre pourrait être inférieur à la réalité17.
Symptômes du lupus
haut
Les symptômes varient beaucoup d’une personne à l’autre, puisque la maladie peut toucher à peu près tous les organes et tissus du corps. Habituellement, la maladie se manifeste par quelques-uns des symptômes suivants, qui peuvent apparaître brutalement ou progressivement.
Symptômes non spécifiques
Une fatigue extrême.
Une perte de poids inexpliquée et continue ou une prise de poids due à une rétention d’eau
Des poussées de fièvre inexpliquées.
Des ganglions enflés.
Symptômes spécifiques
Des douleurs (arthralgies), une raideur et un gonflement aux articulations. Ce sont les manifestations les plus fréquentes du lupus.
Une plaque rouge sur le haut des joues et à la racine du nez en forme d’ailes de papillon.
Une grande sensibilité au soleil, qui se manifeste par des éruptions cutanées rouges qui surviennent sur les régions de la peau exposées au soleil, notamment les mains, la poitrine, les coudes.
Des plaques en relief, « croûteuses », en forme de disque, peuvent apparaître sur le visage, le cuir chevelu et la poitrine. Elles sont caractéristiques du lupus cutané ou discoïde, qui ne touche que la peau.
De petites plaies (ulcères) indolores dans la bouche ou les narines.
Une douleur à la poitrine durant les respirations profondes, et parfois une toux et une difficulté à respirer dues à l’atteinte des poumons.
Un gonflement des jambes (oedème).
Si la maladie touche le coeur, elle peut causer une arythmie et plus rarement une insuffisance cardiaque.
Un état dépressif, de la difficulté à avoir les idées claires et des problèmes de mémoire.
Des douleurs musculaires.
Autres symptômes
Une perte de cheveux.
Des troubles de la vision et une sécheresse des yeux.
En cas de froid ou de stress : les doigts et les orteils bleuissent ou pâlissent facilement. On parle de maladie de Raynaud.
De l’urticaire.
Des maux de tête, des convulsions.
La formation de caillots de sang dans les vaisseaux sanguins (thrombose).
Une atteinte des reins, qui ne se manifeste au début par aucun symptôme. Elle peut être détectée entre autres par des analyses d’urine régulières.
Une anémie, c’est-à-dire une baisse du nombre de globules rouges ou du taux d’hémoglobine dans le sang.
N.B. Certaines formes de lupus (lupus discoïde, lupus érythémateux cutané subaigu) se limitent à des éruptions sur la peau et à une sensibilité au soleil.
Personnes à risque de lupus
haut
Les femmes âgées de 15 ans à 40 ans. Dans ce groupe d’âge, le lupus touche approximativement 9 fois plus de femmes que d’hommes. Cette constatation laisse supposer que les hormones féminines jouent un rôle important dans l’apparition du lupus. En dehors de ce groupe d’âge, hommes et femmes sont atteints également.
Les personnes dont un membre de la famille est atteint de lupus ont un risque légèrement accru d’en être atteintes à leur tour.
Le lupus est plus fréquent dans certains groupes ethniques, notamment chez les Afro-Américains, les Autochtones d’Amérique du Nord et les Asiatiques, probablement en raison d’une plus grande susceptibilité génétique à la maladie.
Facteurs de risque
haut
Certains médicaments pris sur de longues périodes peuvent déclencher un lupus médicamenteux, et les chercheurs pensent que l’exposition à certaines substances, comme les pesticides, le mercure ou la silice, augmente également le risque de développer le lupus18. Par ailleurs, plusieurs études ont montré que le tabagisme actuel ou ancien était associé à un risque accru de lupus22.
Prévention du lupus
haut
Comment prévenir?
Puisque la cause exacte du lupus reste inconnue, il est impossible de le prévenir.
Mesures pour prévenir le déclenchement et l’exacerbation des symptômes
Protégez-vous du soleil. Les rayons ultraviolets peuvent déclencher une poussée ou aggraver les symptômes présents. L’exposition au soleil entraîne en effet la mort de nombreuses cellules de peau, qui « libèrent » leur contenu, déclenchant ainsi une réaction forte du système immunitaire. Portez des vêtements qui couvrent la peau, un chapeau et des lunettes de soleil lorsque vous êtes à l’extérieur. Sur la peau directement exposée au soleil, utilisez un écran solaire. Il va de soi qu’il vaut mieux éviter le soleil lorsqu’il est à son zénith, c’est-à-dire de 11 h à 16 h.
Consultez votre médecin avant de prendre un médicament. Ne prenez pas de médicament en vente libre sans les recommandations de votre médecin. Certains médicaments peuvent augmenter la sensibilité de la peau au soleil. C’est aussi le cas de médicaments vendus sur ordonnance, en particulier certains antibiotiques. Évitez aussi les produits (incluant les produits naturels) qui stimulent le système immunitaire.
Pendant de nombreuses années, les médecins pensaient que la pilule contraceptive augmentait le nombre de poussées chez les femmes atteintes de lupus. Cependant, plusieurs études récentes montrent que la plupart d’entre elles peuvent bénéficier d’une contraception orale sans risque accru23. Les pilules qui contiennent de faibles doses d’oestrogène ou uniquement de la progestérone sont souvent privilégiées, car les oestrogènes sont susceptibles d’augmenter l’activité de la maladie. Quant au traitement hormonal de la ménopause, il pourrait augmenter le risque de poussée et doit être utilisé très prudemment chez les personnes atteintes de lupus. Parlez-en à votre médecin.
Pratiquez une technique de relaxation. Si l’on considère que le stress peut amplifier les symptômes du lupus, on comprend l'importance d'une bonne gestion du stress comme mesure préventive. Des études ont montré l’utilité de programmes de gestion du stress pour diminuer la douleur et améliorer l’état psychologique des patients atteints de lupus.19 Le tout est de choisir une technique qui vous plaît. Vous pouvez consulter, entre autres, les fiches Méditation, Réponse de relaxation, Training autogène et Biofeedback.
Veillez à bien dormir. Les National Institutes of Health des États-Unis recommandent de profiter de nuits de sommeil d'une durée d'au moins 8 à 10 heures pour aider à minimiser les douleurs causées par le lupus. En effet, la première arme contre les douleurs articulaires serait tout simplement le repos. Il existe plusieurs techniques pour aider à se détendre et favoriser le sommeil (exercices respiratoires, techniques mentales de relaxation, visualisation, méditation, etc.).
Adoptez une alimentation équilibrée. Certaines personnes ont remarqué qu’une mauvaise alimentation contribuait au déclenchement des poussées. Voyez aussi la section Autres approches.
Cessez de fumer. S’il est vrai que fumer est mauvais pour la santé, les personnes atteintes de lupus ont des raisons supplémentaires d’éteindre leur cigarette. D’abord, l’activité de la maladie est plus importante chez les fumeurs que chez les non-fumeurs.20 Ensuite, le tabagisme augmente le risque de développer une maladie cardiovasculaire, comme une crise cardiaque ou un accident vasculaire cérébral. Or, les personnes atteintes de lupus sont déjà particulièrement susceptibles d’être atteintes d’une maladie cardiovasculaire. On estime ainsi que le risque cardiovasculaire est 50 fois plus élevé chez les jeunes femmes atteintes de lupus que dans le reste de la population21. On met donc toutes les chances de son côté en ne fumant pas, le lien entre le tabagisme et les troubles cardiovasculaires étant bien démontré.
Faites de l'exercice régulièrement. En plus d’améliorer le bien-être, l’exercice pratiqué régulièrement prévient les poussées de symptômes. En dehors des poussées douloureuses, variez les formes d’exercices pour en tirer le maximum de profit : des étirements pour soulager la raideur des articulations; des poids et haltères pour conserver la force musculaire; et un sport d’endurance (marche rapide, natation, cyclisme) pour redonner de l’énergie et améliorer la santé cardiovasculaire. Voir notre dossier Forme physique.
Protégez vos articulations. Lisez la fiche Arthrite (vue d’ensemble) pour des conseils préventifs antidouleur qui conviennent tout aussi bien aux personnes atteintes de lupus.
Recherchez le soutien social. Parlez de ce que vous vivez à vos proches ou à des gens qui vivent aussi avec le lupus (voir les Groupes de soutien). Cela permet souvent d’adopter une meilleure attitude devant la maladie et de se tenir informé des nouveaux traitements. Le tissu social peut être d’une grande utilité lorsqu’il s’agit de refaire ses réserves d’énergie et d’améliorer son bien-être.
Planifiez bien votre grossesse. Les femmes atteintes de lupus doivent bien choisir le moment de leur grossesse (après une période de rémission de 6 mois idéalement) et obtenir une surveillance médicale étroite au cours de celle-ci. Le lupus augmente le risque de fausse-couche et de naissance prématurée. On sait aussi que les symptômes ont tendance à réapparaître chez les femmes enceintes. Discutez de vos projets de grossesse avec votre médecin.
Mesures pour prévenir les complications
Mesurez votre tension artérielle tous les 3 mois. Des problèmes aux reins se manifestent parfois par une hausse de la pression sanguine. Des analyses de sang et d’urine régulières permettront aussi de s’assurer du bon fonctionnement des reins ou de dépister une atteinte des reins de façon précoce.
Par ailleurs, consultez rapidement votre médecin en cas de fièvre. Les médicaments utilisés pour traiter le lupus peuvent en effet augmenter le risque d’infection.
Traitements médicaux du lupus
haut
La recherche a permis de grands progrès dans le traitement des symptômes du lupus. Toutefois, il n’existe aucun remède définitif à cette maladie. Les médicaments permettent d’améliorer la qualité de vie en diminuant l’intensité des symptômes, en réduisant le risque de complications et en prolongeant l’espérance de vie.
Idéalement, il faut conduire le traitement du lupus avec le moins de médicaments possible et pour le temps le plus bref, pour calmer les poussées. Certaines personnes n’ont besoin d’aucun médicament, d’autres n’y ont recours qu’au besoin ou pendant de brèves périodes (poussées), mais nombreuses sont celles qui doivent suivre un traitement sur une longue période.
Traitements médicamenteux
Médicaments contre les douleurs (anti-inflammatoires non stéroïdiens). L’acétaminophène (Tylenol®, Atosol®) peut être utilisé pour calmer les douleurs des articulations, lorsque le lupus n’est pas trop grave ou que les poussées ne sont pas trop intenses. Les médecins déconseillent toutefois aux personnes atteintes de lupus de prendre de leur propre chef des antidouleurs en vente libre (de type aspirine, ibuprofène, naproxène...). Ces médicaments peuvent en effet augmenter le risque de complications du lupus, en particulier l’atteinte des reins. Cela peut prendre un certain temps pour trouver l’anti-inflammatoire qui convient et ajuster la dose avec le médecin.
Corticoïdes. Les corticoïdes, et en particulier la prednisone et la méthylprednisone, sont les anti-inflammatoires les plus efficaces pour traiter le lupus, lorsque la maladie touche plusieurs organes. Employée depuis le début des années 1960 contre le lupus, la prednisone (Deltasone®, Orasone®) est vite devenue un médicament essentiel pour améliorer la qualité de vie des malades. Elle aide à réduire l’inflammation et à contrôler les symptômes, notamment en cas de poussée. Cependant, les corticoïdes pris à fortes doses ou sur une longue période peuvent causer une série d’effets secondaires, dont l’apparition de bleus, de sautes d’humeur, de problèmes de vision (cataracte), une hausse de la pression artérielle ainsi qu’une fragilité des os (ostéoporose). La dose est finement ajustée avec le médecin de manière à obtenir le moins d’effets indésirables possible. À court terme, les principaux effets secondaires des corticoïdes sont une prise de poids et un gonflement du visage et du corps (oedèmes). L’usage de suppléments de calcium et de vitamine D contribue à réduire le risque d’ostéoporose.
Crèmes et traitements locaux. Les éruptions cutanées sont parfois traitées par des crèmes, le plus souvent à base de corticoïdes.
Médicaments anti-malariques. L’hydroxychloroquine (Plaquenil®) et la chloroquine (Aralen®) - des médicaments aussi utilisés pour traiter la malaria - sont efficaces pour traiter le lupus lorsque les anti-inflammatoires non stéroïdiens ne suffisent pas. Ils diminuent la douleur et le gonflement des articulations et permettent de traiter les éruptions cutanées. L’un ou l’autre de ces médicaments peut être pris du printemps à l’automne pour prévenir l’apparition des lésions causées par le soleil. L’hydroxychloroquine est aussi utilisée en traitement de fond pour prévenir les rechutes. Les effets secondaires principaux de ces médicaments sont les douleurs d’estomac et les nausées.
Immunosuppresseurs. Les agents immunosuppresseurs permettent de diminuer l’activité du système immunitaire dirigée contre ses propres organes et tissus. Ces médicaments puissants sont utilisés chez une faible proportion de personnes, lorsque la prednisone ne permet pas d'atténuer les symptômes ou lorsqu’elle cause trop d’effets secondaires. Ils sont nécessaires lorsque le lupus affecte le fonctionnement des reins ou du système nerveux. Les plus fréquemment utilisés sont le cyclophosphamide (Cytoxan®), l’azathioprine (Imuran®) et le mycophénolate mofétil (Cellcept®). Chez certains malades, le méthotrexate (Folex®, Rheumatrex®) peut aussi être utilisé à faible dose comme traitement de fond. Ces médicaments comportent aussi leur lot d’effets indésirables, dont les plus importants sont une plus grande susceptibilité aux infections et un plus haut risque de développer un cancer.
Autres
Perfusions d’immunoglobulines. Les préparations d’immunoglobulines (anticorps) sont obtenues à partir de sang de donneurs. Administrées par voie intraveineuse, elles ont une action anti-inflammatoire puisqu’elles neutralisent en partie les auto-anticorps, c’est-à-dire les anticorps anormaux qui se retournent contre l’organisme et sont en cause dans le lupus. Les perfusions d’immunoglobulines sont réservées aux cas de lupus résistants aux autres traitements, comme les corticoïdes.
L'opinion de notre médecin
haut
Il n’y a pas si longtemps, le lupus était considéré comme une maladie rarissime, incurable, menant inévitablement au décès.
Dans les dernières années, avec une meilleure compréhension de la maladie et de meilleurs traitements médicaux, le pronostic s’est considérablement amélioré. Malgré le fait que les personnes atteintes de lupus soient à risque accru de multiples conditions médicales associées souvent très graves, les patients peuvent espérer une longévité presque normale.
Il s’agit d’une maladie rare : il vaut la peine d’être suivi par un médecin qui possède une expertise spécifique dans cette maladie pour être certain d’avoir accès à tous les meilleurs traitements disponibles.
Dr Dominic Larose MD MCMFC(MU) ABEM
Révision médicale (avril 2010) : Dr Dominic Larose, M.D., MCMFC(MU), ABEM
Approches complémentaires
haut
Important. Les personnes atteintes de lupus ne doivent en aucun cas arrêter leur médication. La prise de suppléments et la modification du régime alimentaire doivent être supervisées par un médecin.
DHEA
Graines de lin, huiles de poisson.
Alimentation, thérapies corps-esprit.
DHEA. Plusieurs études indiquent que la déhydroépiandrostérone (DHEA), une hormone stéroïdienne anabolisante sécrétée par les glandes surrénales (situées au-dessus des reins), aiderait à réduire le recours aux corticostéroïdes de même qu’à soulager les symptômes du lupus1-4. Des chercheurs ont en effet observé que les personnes atteintes de lupus avaient un taux anormalement bas de DHEA dans le sang13. Les conclusions d'une synthèse d'essais cliniques préliminaires et d'observations de cas (2002) indiquent qu'une dose de 200 mg par jour durant de 7 à 12 mois permettrait de diminuer le dosage de corticostéroïdes2. À cette dose, la DHEA réduirait également l'incidence des poussées et permettrait de soulager l'ensemble des symptômes de cette maladie.
En 2007, une synthèse des essais cliniques évaluant l’effet de la DHEA chez les personnes atteintes de lupus a conclu que cette hormone permettait d’améliorer la qualité de vie en cas de lupus léger à modéré, sans que son effet sur l’activité de la maladie soit réellement prouvé.
Cependant, des études évaluant l’innocuité de la DHEA à long terme sont nécessaires pour pouvoir recommander ce traitement aux personnes atteintes de lupus. La plus longue étude n’a en effet duré que 12 mois, et la DHEA prise sur de longues périodes pourrait augmenter le risque de problèmes cardiovasculaires.1,3
Dosage
L’emploi de la DHEA exige l'intervention d'un professionnel de la santé compétent.
Avertissement
La vente de même que l’importation de la DHEA sont strictement interdites au Canada, car cette substance est considérée comme anabolisante. Lire la fiche DHEA pour en savoir plus sur le statut de cette molécule controversée dans différents pays.
Huiles de poisson. Les acides gras oméga-3 contenus dans les huiles de poisson possèdent un effet anti-inflammatoire apte à soulager les symptômes de la polyarthrite rhumatoïde, une maladie parente du lupus. Plusieurs essais préliminaires, dont un petit essai clinique mené en 2008 auprès de 60 personnes atteintes de lupus, ont montré que des suppléments d’oméga-3 (3 g par jour) réduisaient l’activité de la maladie et aidaient à soulager les symptômes du lupus5-8. En outre, les huiles de poisson peuvent aider à réduire le risque cardiovasculaire qui est particulièrement élevé en cas de lupus. Des études à plus grande échelle devront être entreprises pour confirmer cet effet bénéfique.
Graines de lin. Les études tendent à démontrer que les graines de lin ont plusieurs effets bénéfiques sur la santé, attribuables à leur contenu en fibres solubles, en acides gras oméga-3 et en lignane. Un petit nombre d'études sur des animaux et d'essais cliniques sur des humains, souvent menés sans groupe témoin cependant, indique que les graines de lin pourraient soulager les symptômes des personnes atteintes d'une glomérulonéphrite consécutive au lupus9. Une étude croisée aléatoire portant sur 40 personnes atteintes de lupus a aussi indiqué que la prise de 30 g de graines de lin moulues par jour peut avoir un effet protecteur sur les reins10. Toutefois, les auteurs soulignent la faiblesse de leurs résultats étant donné que plusieurs sujets ont abandonné le protocole en cours de route. L’étude durait 2 ans.
Mise en garde. Il est déconseillé aux personnes qui souffrent de lupus de consommer des graines de luzerne. Ces dernières pourraient aggraver les symptômes de lupus ou provoquer une récidive11,12. Voir la fiche Luzerne (psn) pour plus de renseignements à ce sujet.
Alimentation. D’après nos recherches, il n’existe pas de diète qui permette de réduire les symptômes du lupus et qui soit éprouvée par des études cliniques. Dans tous les cas, une alimentation saine, pauvre en gras saturés, en sucres raffinés et en cholestérol est importante pour réduire le risque d’être atteint d’une maladie cardiovasculaire, qui est élevé en cas de lupus. Par ailleurs, certains témoignages laissent à penser que, grâce à un régime alimentaire sain (notamment riche en poissons, en fruits et en légumes), il est possible d’éliminer une partie des douleurs14.
En se basant sur des études réalisées sur des animaux et quelques résultats préliminaires chez l’humain, l’auteure d’une synthèse d’études a dégagé quelques pistes concernant les habitudes alimentaires qui peuvent aggraver les symptômes de lupus15 :
- avoir un apport élevé en calories : habituellement, le poids santé est un bon indicateur d’un apport calorique adéquat (on peut aussi demander à un nutritionniste ou un éducateur physique de calculer ses besoins caloriques quotidiens);
- consommer un excès de protéines : le besoin moyen se situe entre 45 g et 55 g de protéines par jour pour les femmes, et entre 55 g et 65 g par jour pour les hommes;
- consommer un excès de gras (particulièrement de gras saturés et d’oméga-6) : l’apport en gras ne devrait pas dépasser 30 % des calories quotidiennes. Privilégier les gras contenus dans les poissons, l’huile d’olive, les noix, etc.
L’auteure suggère également de ne pas dépasser l’apport quotidien recommandé en zinc (11 mg pour les hommes, 8 mg pour les femmes) et en fer (8 mg pour les hommes, 18 mg pour les femmes), deux minéraux pro-oxydants.
Thérapies corps-esprit. D’après les approches corps-esprit, la dimension biologique influence la dimension psychique, et vice-versa. Les thérapies qui mettent l’accent sur l’interaction corps-esprit peuvent aider à retrouver un équilibre intérieur et à mieux affronter les hauts et les bas de la maladie. Parmi celles-ci, mentionnons la psychothérapie corporelle intégrée et la bioénergie. Le Dr Andrew Weil recommande quant à lui l’hypnose et la visualisation16. Consulter la section Thérapies des Approches complémentaires.
«Υπόδειγμα αφοσίωσης και τιμιότητας»
Πρώτη καταχώρηση: Δευτέρα, 23 Ιανουαρίου 2012, 05:51
Ο πρόεδρος των Η.Π.Α., Barack Obama, ευχαρίστησε το πρώην, πλέον, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Gabrielle Giffords, η οποία αναμένεται να υποβάλλει την παραίτησή της μέσα στην εβδομάδα προκειμένου να αφοσιωθεί στην αποκατάσταση της υγείας της.
«Αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού για τις αξίες που μεταλαμπάδευσε στο κόμμα της, για την τιμιότητα και την προθυμία της να ακούσει διαφορετικές ιδέες καθώς και για την ακούραστη αφοσίωσή της στην τελειοποίηση της παράταξής της», επισημαίνει σε ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα το βράδυ της Κυριακής.
«Αυτές οι αξίες είναι ο λόγος που οι κάτοικοι στην Αριζόνα την επέλεξαν. Η δέσμευσή της να βάζει σε πρώτη προτεραιότητα τις ανάγκες των συμπολιτών της είναι ο λόγος που την έκανε να λάβει τη σκληρή απόφαση να παραιτηθεί από το Κογκρέσο», προστίθεται.
«Τον τελευταίο χρόνο, η Gabby και ο σύζυγός της, Mark, μας δίδαξαν το αληθινό νόημα της ελπίδας. Η παρουσία της θα λείψει σε όλους εμάς στην Ουάσινγκτον, ωστόσο είμαι σίγουρος πως θα ξαναδούμε αυτό την εκπληκτική Αμερικανή», υπογραμμίζει επίσης.
Η Gabrielle Giffords γνωστοποίησε την απόφασή της την Κυριακή μέσω της σελίδας της στο Facebook. Είχε τραυματιστεί σοβαρά στις 8 Ιανουαρίου έξω από πάρκινγκ στην πόλη Τουσόν της Αριζόνα, όταν ένας ένοπλος, ο Jared Lee Loughner, άνοιξε πυρ σκοτώνοντας έξι ανθρώπους και τραυματίζοντας 11 ακόμη.
Διαβάστε επίσης:
Παραίτηση βουλευτή του Κογκρέσου που πυροβολήθηκε στο κεφάλι, Πρώτη καταχώρηση: Κυριακή, 22 Ιανουαρίου 2012, 23:18
Ο πρόεδρος των Η.Π.Α., Barack Obama, ευχαρίστησε το πρώην, πλέον, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Gabrielle Giffords, η οποία αναμένεται να υποβάλλει την παραίτησή της μέσα στην εβδομάδα προκειμένου να αφοσιωθεί στην αποκατάσταση της υγείας της.
«Αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού για τις αξίες που μεταλαμπάδευσε στο κόμμα της, για την τιμιότητα και την προθυμία της να ακούσει διαφορετικές ιδέες καθώς και για την ακούραστη αφοσίωσή της στην τελειοποίηση της παράταξής της», επισημαίνει σε ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα το βράδυ της Κυριακής.
«Αυτές οι αξίες είναι ο λόγος που οι κάτοικοι στην Αριζόνα την επέλεξαν. Η δέσμευσή της να βάζει σε πρώτη προτεραιότητα τις ανάγκες των συμπολιτών της είναι ο λόγος που την έκανε να λάβει τη σκληρή απόφαση να παραιτηθεί από το Κογκρέσο», προστίθεται.
«Τον τελευταίο χρόνο, η Gabby και ο σύζυγός της, Mark, μας δίδαξαν το αληθινό νόημα της ελπίδας. Η παρουσία της θα λείψει σε όλους εμάς στην Ουάσινγκτον, ωστόσο είμαι σίγουρος πως θα ξαναδούμε αυτό την εκπληκτική Αμερικανή», υπογραμμίζει επίσης.
Η Gabrielle Giffords γνωστοποίησε την απόφασή της την Κυριακή μέσω της σελίδας της στο Facebook. Είχε τραυματιστεί σοβαρά στις 8 Ιανουαρίου έξω από πάρκινγκ στην πόλη Τουσόν της Αριζόνα, όταν ένας ένοπλος, ο Jared Lee Loughner, άνοιξε πυρ σκοτώνοντας έξι ανθρώπους και τραυματίζοντας 11 ακόμη.
Διαβάστε επίσης:
Παραίτηση βουλευτή του Κογκρέσου που πυροβολήθηκε στο κεφάλι, Πρώτη καταχώρηση: Κυριακή, 22 Ιανουαρίου 2012, 23:18
Σόιμπλε: Κούρεμα 70% για είναι βιώσιμο το χρέος μέχρι το 2020
23.01.2012
08:17
0
Share
-A+A
Ο στόχος που πρέπει να επιτευχθεί για την Ελλάδα είναι να φτάσει σε ένα βιώσιμο επίπεδο δανεισμού μέχρι το 2020, υποστήριξε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Σε δηλώσεις του τόνισε πως αυτό είναι το κρίσιμο στοιχείο στις διαβουλεύσεις για την ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων με στόχο την απομείωση της αξίας του ελληνικού χρέους. «Αυτός ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί», είπε ο Σόιμπλε σε συνέντευξή του στο γερμανικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο ARD.
Όταν ρωτήθηκε αν το κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 70% θα είναι αρκετό, ο Σόιμπλε απάντησε: «Εξαρτάται από τις λεπτομέρειες. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται».
Ο γερμανός υπουργός επεσήμανε επίσης ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει προβλήματα στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, όμως θα πρέπει να προχωρήσει «διαφορετικά η κατάσταση δεν μπορεί να διευθετηθεί».
Εξάλλου ο Σόιμπλε υπογράμμισε ότι η χώρα του κάνει περισσότερα από όσα θα όφειλε για την επίλυση της κρίσης στην Ευρωζώνη.
«Τα προβλήματα δεν προέρχονται από τη Γερμανία. Κάνουμε περισσότερα από τους υπόλοιπους και, αν και η νομισματική ένωση μας έχει προσφέρει μεγάλα πλεονεκτήματα, αυτό δεν σημαίνει ότι η αλληλεγγύη είναι μονόδρομος», επεσήμανε ο Γερμανός υπουργός.
Ο Σόιμπλε δήλωσε επίσης ότι είναι προφανές πως οι αγορές έχουν αρχίσει να επανακτούν την εμπιστοσύνη τους. «Δεν έχουμε ξεφύγει ακόμη από τον κίνδυνο, όμως τις τελευταίες εβδομάδες πολλές δημοπρασίες ομολόγων απέδειξαν ότι οι αγορές έχουν αρχίσει να επανακτούν την εμπιστοσύνη τους».
Διαβάστε περισσότερα:Κόσμος ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων Γερμανός υπουργός Οικονομικών ελληνικά ομόλογα Ευρωζώνη κούρεμα ελληνικού χρέους κούρεμα χρέους
08:17
0
Share
-A+A
Ο στόχος που πρέπει να επιτευχθεί για την Ελλάδα είναι να φτάσει σε ένα βιώσιμο επίπεδο δανεισμού μέχρι το 2020, υποστήριξε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Σε δηλώσεις του τόνισε πως αυτό είναι το κρίσιμο στοιχείο στις διαβουλεύσεις για την ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων με στόχο την απομείωση της αξίας του ελληνικού χρέους. «Αυτός ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί», είπε ο Σόιμπλε σε συνέντευξή του στο γερμανικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο ARD.
Όταν ρωτήθηκε αν το κούρεμα του ελληνικού χρέους κατά 70% θα είναι αρκετό, ο Σόιμπλε απάντησε: «Εξαρτάται από τις λεπτομέρειες. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται».
Ο γερμανός υπουργός επεσήμανε επίσης ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει προβλήματα στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, όμως θα πρέπει να προχωρήσει «διαφορετικά η κατάσταση δεν μπορεί να διευθετηθεί».
Εξάλλου ο Σόιμπλε υπογράμμισε ότι η χώρα του κάνει περισσότερα από όσα θα όφειλε για την επίλυση της κρίσης στην Ευρωζώνη.
«Τα προβλήματα δεν προέρχονται από τη Γερμανία. Κάνουμε περισσότερα από τους υπόλοιπους και, αν και η νομισματική ένωση μας έχει προσφέρει μεγάλα πλεονεκτήματα, αυτό δεν σημαίνει ότι η αλληλεγγύη είναι μονόδρομος», επεσήμανε ο Γερμανός υπουργός.
Ο Σόιμπλε δήλωσε επίσης ότι είναι προφανές πως οι αγορές έχουν αρχίσει να επανακτούν την εμπιστοσύνη τους. «Δεν έχουμε ξεφύγει ακόμη από τον κίνδυνο, όμως τις τελευταίες εβδομάδες πολλές δημοπρασίες ομολόγων απέδειξαν ότι οι αγορές έχουν αρχίσει να επανακτούν την εμπιστοσύνη τους».
Διαβάστε περισσότερα:Κόσμος ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων Γερμανός υπουργός Οικονομικών ελληνικά ομόλογα Ευρωζώνη κούρεμα ελληνικού χρέους κούρεμα χρέους
Hollande met la pression sur Sarkozy
ANALYSE. Le candidat socialiste a réussi son "grand oral" du Bourget. Si certaines de ses propositions restent imprécises voire décousues, le député de Corrèze met la pression sur Nicolas Sarkozy. Pour rattraper son challenger, le Président candidat va revoir ses plans et mettre le turbo.
Au Bourget, François Hollande a voulu prendre de la hauteur. (Reuters)
François Hollande n’a pas gagné l’élection présidentielle, mais il ne l’a sûrement pas perdue au Bourget. En quatre-vingt-dix minutes, le candidat socialiste a fait la démonstration qu’il pouvait se mettre au niveau présidentiel. Son premier "grand discours" de campagne lui a permis de lever les doutes qui entouraient son début de campagne malgré de bons sondages.
François Hollande a réussi le test du "grand oral". Comme Nicolas Sarkozy le fit dans un autre style le 14 janvier 2007. Son discours prononcé ce jour-là, Porte de Versailles, lui avait permis de prendre l’ascendant sur sa rivale Ségolène Royal. Laquelle candidate socialiste n’avait pas connu la réussite dans le même exercice plus tard à Villepinte.
De ce point de vue, l’opération "Bourget 2012" est une réussite pour François Hollande. Conçue comme une démonstration de force, la séquence Bourget a atteint ses objectifs. Il suffisait d’entendre les 19.000 militants à la fin du meeting pour comprendre que les doutes sur la personnalité du candidat socialiste étaient cette fois levés. Mieux, le manque de ferveur relevé ces derniers jours semble appartenir au passé. On verra dans les jours prochains si le buzz du Bourget apporte la dose d’enthousiasme qu’il manquait jusqu’à présent à la campagne socialiste.
En attendant le chiffrage des propositions
Si la forme fut impeccable, le fond a surpris. On attendait un discours centré sur la personnalité du candidat, son parcours, ses références, sa vision de la France. On l’a eu avec une touche émouvante sur la Corrèze "terre de résistance" et un hommage indirect à Jacques Chirac, l’autre célèbre corrézien. L’homme pudique évoque ses parents, parle des "gens" qu’il "aime" à la manière d’un Chirac. En bon radical socialiste qu'il est. Petit détail : le poing et la rose étaient bien cachés dimanche sur la scène au Bourget. La scène était bleue, la Marseillaise très sonore mais les armoiries du PS invisibles.
La surprise est venue en fait du contenu. Le candidat a finalement largement dévoilé son projet présidentiel alors que son équipe de campagne avait prévenu que la présentation précise du document de campagne (un texte d’une trentaine de pages) et le chiffrage du programme se dérouleraient jeudi prochain.
Sur le fond, le candidat a pris de la hauteur, donné quelques engagements précis sur la laïcité, la lutte contre la corruption. Par contre, il s’est montré décousu sur la question européenne. On n’a pas vraiment compris comment il allait convaincre les Allemands de modifier le futur traité européen. La question du financement de son plan de recrutement de 60.000 profs, et peut être plus, n’a pas été évoquée. Les contours de son contrat de génération demeurent imprécis. Qu’importe pour François Hollande. Dimanche au Bourget, l’objectif visait d’abord à mettre sa candidature sur la rampe de lancement.
Le Président va-t-il revoir ses plans?
Curieusement, l’UMP a semblé un peu assommé par le discours du candidat socialiste. Les ténors ne se sont pas précipités devant les micros pour réagir. Quant à Nicolas Sarkozy, il a refusé l’affrontement alors qu’il s’exprimait au même moment à Cayenne. Sauf sur le vote des étrangers. Une proposition socialiste qu’il refuse.
En retard dans les sondages, le Président candidat va devoir mettre les bouchées doubles pour combler son retard. Il a prévu de contre-attaquer en présentant à la télévision un ambitieux plan d’amélioration de la compétitivité de la France à la télévision dimanche prochain ou au plus tard le mardi 31 janvier. Cela sera-t-il suffisant? A 90 jours du premier tour, il va peut être devoir revoir ses plans. A commencer par la date de son entrée en campagne.
LIRE AUSSI NOTRE REPORTAGE :
Au Bourget, Hollande savoure son plaisir
Au Bourget, François Hollande a voulu prendre de la hauteur. (Reuters)
François Hollande n’a pas gagné l’élection présidentielle, mais il ne l’a sûrement pas perdue au Bourget. En quatre-vingt-dix minutes, le candidat socialiste a fait la démonstration qu’il pouvait se mettre au niveau présidentiel. Son premier "grand discours" de campagne lui a permis de lever les doutes qui entouraient son début de campagne malgré de bons sondages.
François Hollande a réussi le test du "grand oral". Comme Nicolas Sarkozy le fit dans un autre style le 14 janvier 2007. Son discours prononcé ce jour-là, Porte de Versailles, lui avait permis de prendre l’ascendant sur sa rivale Ségolène Royal. Laquelle candidate socialiste n’avait pas connu la réussite dans le même exercice plus tard à Villepinte.
De ce point de vue, l’opération "Bourget 2012" est une réussite pour François Hollande. Conçue comme une démonstration de force, la séquence Bourget a atteint ses objectifs. Il suffisait d’entendre les 19.000 militants à la fin du meeting pour comprendre que les doutes sur la personnalité du candidat socialiste étaient cette fois levés. Mieux, le manque de ferveur relevé ces derniers jours semble appartenir au passé. On verra dans les jours prochains si le buzz du Bourget apporte la dose d’enthousiasme qu’il manquait jusqu’à présent à la campagne socialiste.
En attendant le chiffrage des propositions
Si la forme fut impeccable, le fond a surpris. On attendait un discours centré sur la personnalité du candidat, son parcours, ses références, sa vision de la France. On l’a eu avec une touche émouvante sur la Corrèze "terre de résistance" et un hommage indirect à Jacques Chirac, l’autre célèbre corrézien. L’homme pudique évoque ses parents, parle des "gens" qu’il "aime" à la manière d’un Chirac. En bon radical socialiste qu'il est. Petit détail : le poing et la rose étaient bien cachés dimanche sur la scène au Bourget. La scène était bleue, la Marseillaise très sonore mais les armoiries du PS invisibles.
La surprise est venue en fait du contenu. Le candidat a finalement largement dévoilé son projet présidentiel alors que son équipe de campagne avait prévenu que la présentation précise du document de campagne (un texte d’une trentaine de pages) et le chiffrage du programme se dérouleraient jeudi prochain.
Sur le fond, le candidat a pris de la hauteur, donné quelques engagements précis sur la laïcité, la lutte contre la corruption. Par contre, il s’est montré décousu sur la question européenne. On n’a pas vraiment compris comment il allait convaincre les Allemands de modifier le futur traité européen. La question du financement de son plan de recrutement de 60.000 profs, et peut être plus, n’a pas été évoquée. Les contours de son contrat de génération demeurent imprécis. Qu’importe pour François Hollande. Dimanche au Bourget, l’objectif visait d’abord à mettre sa candidature sur la rampe de lancement.
Le Président va-t-il revoir ses plans?
Curieusement, l’UMP a semblé un peu assommé par le discours du candidat socialiste. Les ténors ne se sont pas précipités devant les micros pour réagir. Quant à Nicolas Sarkozy, il a refusé l’affrontement alors qu’il s’exprimait au même moment à Cayenne. Sauf sur le vote des étrangers. Une proposition socialiste qu’il refuse.
En retard dans les sondages, le Président candidat va devoir mettre les bouchées doubles pour combler son retard. Il a prévu de contre-attaquer en présentant à la télévision un ambitieux plan d’amélioration de la compétitivité de la France à la télévision dimanche prochain ou au plus tard le mardi 31 janvier. Cela sera-t-il suffisant? A 90 jours du premier tour, il va peut être devoir revoir ses plans. A commencer par la date de son entrée en campagne.
LIRE AUSSI NOTRE REPORTAGE :
Au Bourget, Hollande savoure son plaisir
Η αλήθεια για το PSI και τις τραπεζικές μετοχές
Γρηγόρης Νικολόπουλος
nikolopoulos@reporter.gr
Date: 07:10 - 23 Ιαν 2012
Επειδή πολλά ακούγονται και γράφονται για το PSI και επηρεάζουν όχι μόνο την ψυχολογία μας, αλλά και τις επενδυτικές αποφάσεις, πχ τις αγορές μετοχών στο Χρηματιστήριο, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε τις πληροφορίες για να βγάλουμε τελικά και ένα συμπέρασμα.
Η κατάσταση λοιπόν έχει ώς εξής:
Στις συζητήσεις συμμετέχουν τρείς πλευρές.
Α) Οι «τραπεζίτες ομολογιούχοι» δηλαδή οι ξένες και οι ελληνικές τράπεζες που έχουν στα χέρια τους ελληνικά ομόλογα.
Β)Οι «εταίροι δανειστές» δηλαδή οι ευρωπαίοι ηγέτες και το ΔΝΤ.
Γ)Η ελληνική κυβέρνηση.
Οι απαιτήσεις
Οι εταίροι δανειστές και η ελληνική κυβέρνηση ζητούν απο τους τραπεζίτες ομολογιούχους να συμφωνήσουν σε κούρεμα των ομολόγων τους με κάποιους όρους. Δηλαδή τους προτείνουν να αντικαταστήσουν τα ομόλογα που λήγουν, με μερικά μετρητά και άλλα μακροπρόθεσμα ομόλογα μικρότερης αξίας που όμως θα είναι εγγυημένα απο το αγγλικό δίκαιο. Έτσι οι τραπεζίτες ομολογιούχοι θα χάσουν σήμερα, αλλά το ελληνικό χρέος θα μειωθεί. Αν δεν το δεχτούν απειλούνται με πολύ μεγαλύτερες ζημιές, αφού η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει τα ομόλογα που λήγουν και θα οδηγηθεί σε άτακτη χρεοκοπία με τεράστιες συνέπειες για όλους. Αυτό το συναινετικό κούρεμα είναι το PSI.
Το «Πακέτο»
Οι τραπεζίτες ομολογιούχοι, δέχονται καταρχην το PSI, αλλά λένε το εξής: «Για να συμφωνήσουμε στις λεπτομέρειες, πρέπει να έχουμε διαβεβαιώσεις οτι η Ελλάδα θα βρεί τα μετρητά που υπόσχεται να μας δώσει και θα έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τα νέα ομόλογα και τους τόκους τους».
Η διαβεβαίωση πρέπει να προέλθει απο τους εταίρους δανειστές, δηλαδή απο την ΕΕ και το ΔΝΤ.
Ζητούν λοιπόν οι τραπεζίτες ομολογιούχοι απο τους εταίρους να υπογράψουν πρώτα τη δανειακή σύμβαση των 130 δις ευρώ προς την Ελλάδα που συμφωνήθηκε καταρχήν τον Οκτώβριο (και η οποία περιλαμβάνει τα 89 δις αλλά και όλα τα κεφάλαια που απαιτούνται για την χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών), ώστε να είναι σίγουροι οτι θα πληρωθούν τα υπεσχημένα.
Οι εταίροι δανειστές αντιλαμβάνονται αυτή την ανάγκη, αλλά λένε οτι για να υπογράψουν την χρηματοδότηση των 130 δις θα πρέπει πρώτα η ελληνική κυβέρνηση να υπογράψει το οικονομικό πρόγραμμα εξυγίανσης της ελληνικής οικονομίας. Και όχι μόνο η σημερινή ελληνική κυβέρνηση, αλλά όλα τα κόμματα που την στηρίζουν και η ελληνική Βουλή συνολικά. Και να διαβεβαιώσει μάλιστα οτι θα ληφθούν όλα τα μέτρα περιορισμού του ελλείμματος που περιλαμβάνουν κόψιμο των μισθών και των συντάξεων, κλείσιμο ΔΕΚΟ και δημοσίων υπηρεσιών, μείωση του κοινωνικού κράτους, άνοιγμα των αγορών και των επαγγελμάτων και περιορισμό της σπατάλης.
Συνεπώς, το PSI το οποίο εμείς περιμένουμε να υπογραφεί απο ώρα σε ώρα, δεν θα υπογραφεί απο μόνο του. Θα είναι μέρος ενός «πακέτου» συμφωνιών που θα περιλαμβάνουν τις δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς αλλά και τις δεσμεύσεις των ευρωπαίων για την χρηματοδότηση μας.
Όπως και να το κάνουμε, η υπογραφή ολόκληρου του πακέτου, συμπεριλαμβανομένου του PSI θα πάρει χρόνο και θα περάσει απο σκαμπανεβάσματα. Γι’ αυτό, όσοι επενδύουν στην ελπίδα της άμεσης υπογραφής του PSI θα πρέπει να γίνουν πιο προσεκτικοί.
Οι πληροφορίες του Reporter.gr είναι οτι θα υπάρξουν κάποιες ανακοινώσεις για συμφωνία για το PSI αυτή την εβδομάδα (μια συμφωνία υπο όρους), θα υπάρξουν στη συνέχεια κάποιες ανακοινώσεις μετά τη Σύνοδο Κορυφής και η ελπίδα όλων των συμμετεχόντων στις συζητήσεις είναι να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι συμφωνίες μέσα στον Φεβρουάριο, οπότε να μην φτάσουμε στο σημείο τον Μάρτιο να μην έχουμε να πληρώσουμε το ομόλογο των 15 δις που λήγει.
Όπως μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί το ζήτημα είναι περίπλοκο και ιδιαίτερα όταν φτάνει στους δανειστές αλλά και στα ελληνικά κόμματα.
Πολλές απο τις χώρες που θα μας δανείσουν, θα πρέπει να πάρουν εγκρίσεις απο τα κοινοβούλια τους.
Επίσης θα πρέπει τα ελληνικά κόμματα (δηλαδή ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ) να συνυπογράψουν το οικονομικό πρόγραμμα. Και το αν θα το κάνουν, εξαρτάται απο το αν έχουν αντίληψη της κρισιμότητας της κατάστασης και απο το πως εντάσσεται μια τέτοια υπογραφή στους σχεδιασμού τους.
Με λίγα λόγια, ξαναβλέπουμε το ίδιο έργο: Αν δεν υπογράψει ο Σαμαράς, κούρεμα δεν βλέπουμε. Και ο Σαμαράς μέχρι στιγμής επιμένει οτι πρέπει να πάμε σε εκλογές, οπότε η υπογραφή του οικονομικού προγράμματος δεν φαίνεται να είναι μέσα στους σχεδιασμούς του. Απο την άλλη, φαίνεται οτι επιτέλους έχει αποκτήσει στοιχειώδη κατανόηση της κατάστασης και παράλληλα δέχεται ασφυκτικές πιέσεις απο παντού για να αφήσει τους λεονταρισμούς και τους λαικισμούς και να βοηθήσει την κατάσταση.
Οπότε τελικά, έστω και κραυγάζοντας περί του αντιθέτου, μάλλον θα συμφωνήσει. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις...
Όσον αφορά στο ζήτημα της κεφαλαιοποίησης των τραπεζών που και αυτό – κυρίως αυτό- επηρεάζει τις τιμές των μετοχών, πρέπει ο επεδνυτής να λάβει υπόψη του τα εξής:
Η κυβέρνηση που θα βάλει τα λεφτά για να ενισχύσει τις τράπεζες θα πρέπει να εξασφαλίσει οτι θα τα πάρει πίσω με ΚΟΙΝΕΣ μετοχές. Παράλληλα όμως θα πρέπει να εξασφαλισθεί οτι δεν θα υπάρχουν παρεμβάσεις της κυβέρνησης στις διοικήσεις αλλά και στην λειτουργία των τραπεζών. Συνεπώς ο τρόπος που θα γίνει η κεφαλαιοποίηση τους θα πρέπει να εξασφαλίζει και τους δυο στόχους. Οι πληροφορίες αναφέρουν οτι η κεφαλαιοποίηση θα γίνει και με κοινές μετοχές αλλά και με μετοχές άνευ ψήφου μετατρέψιμες.
Το πώς θα επηρεάσει αυτό τις σημερινές τιμές των τραπεζικών μετοχών, ας το κρίνει ο κάθε επενδυτής.
nikolopoulos@reporter.gr
Date: 07:10 - 23 Ιαν 2012
Επειδή πολλά ακούγονται και γράφονται για το PSI και επηρεάζουν όχι μόνο την ψυχολογία μας, αλλά και τις επενδυτικές αποφάσεις, πχ τις αγορές μετοχών στο Χρηματιστήριο, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε τις πληροφορίες για να βγάλουμε τελικά και ένα συμπέρασμα.
Η κατάσταση λοιπόν έχει ώς εξής:
Στις συζητήσεις συμμετέχουν τρείς πλευρές.
Α) Οι «τραπεζίτες ομολογιούχοι» δηλαδή οι ξένες και οι ελληνικές τράπεζες που έχουν στα χέρια τους ελληνικά ομόλογα.
Β)Οι «εταίροι δανειστές» δηλαδή οι ευρωπαίοι ηγέτες και το ΔΝΤ.
Γ)Η ελληνική κυβέρνηση.
Οι απαιτήσεις
Οι εταίροι δανειστές και η ελληνική κυβέρνηση ζητούν απο τους τραπεζίτες ομολογιούχους να συμφωνήσουν σε κούρεμα των ομολόγων τους με κάποιους όρους. Δηλαδή τους προτείνουν να αντικαταστήσουν τα ομόλογα που λήγουν, με μερικά μετρητά και άλλα μακροπρόθεσμα ομόλογα μικρότερης αξίας που όμως θα είναι εγγυημένα απο το αγγλικό δίκαιο. Έτσι οι τραπεζίτες ομολογιούχοι θα χάσουν σήμερα, αλλά το ελληνικό χρέος θα μειωθεί. Αν δεν το δεχτούν απειλούνται με πολύ μεγαλύτερες ζημιές, αφού η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει τα ομόλογα που λήγουν και θα οδηγηθεί σε άτακτη χρεοκοπία με τεράστιες συνέπειες για όλους. Αυτό το συναινετικό κούρεμα είναι το PSI.
Το «Πακέτο»
Οι τραπεζίτες ομολογιούχοι, δέχονται καταρχην το PSI, αλλά λένε το εξής: «Για να συμφωνήσουμε στις λεπτομέρειες, πρέπει να έχουμε διαβεβαιώσεις οτι η Ελλάδα θα βρεί τα μετρητά που υπόσχεται να μας δώσει και θα έχει τη δυνατότητα να πληρώσει τα νέα ομόλογα και τους τόκους τους».
Η διαβεβαίωση πρέπει να προέλθει απο τους εταίρους δανειστές, δηλαδή απο την ΕΕ και το ΔΝΤ.
Ζητούν λοιπόν οι τραπεζίτες ομολογιούχοι απο τους εταίρους να υπογράψουν πρώτα τη δανειακή σύμβαση των 130 δις ευρώ προς την Ελλάδα που συμφωνήθηκε καταρχήν τον Οκτώβριο (και η οποία περιλαμβάνει τα 89 δις αλλά και όλα τα κεφάλαια που απαιτούνται για την χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών), ώστε να είναι σίγουροι οτι θα πληρωθούν τα υπεσχημένα.
Οι εταίροι δανειστές αντιλαμβάνονται αυτή την ανάγκη, αλλά λένε οτι για να υπογράψουν την χρηματοδότηση των 130 δις θα πρέπει πρώτα η ελληνική κυβέρνηση να υπογράψει το οικονομικό πρόγραμμα εξυγίανσης της ελληνικής οικονομίας. Και όχι μόνο η σημερινή ελληνική κυβέρνηση, αλλά όλα τα κόμματα που την στηρίζουν και η ελληνική Βουλή συνολικά. Και να διαβεβαιώσει μάλιστα οτι θα ληφθούν όλα τα μέτρα περιορισμού του ελλείμματος που περιλαμβάνουν κόψιμο των μισθών και των συντάξεων, κλείσιμο ΔΕΚΟ και δημοσίων υπηρεσιών, μείωση του κοινωνικού κράτους, άνοιγμα των αγορών και των επαγγελμάτων και περιορισμό της σπατάλης.
Συνεπώς, το PSI το οποίο εμείς περιμένουμε να υπογραφεί απο ώρα σε ώρα, δεν θα υπογραφεί απο μόνο του. Θα είναι μέρος ενός «πακέτου» συμφωνιών που θα περιλαμβάνουν τις δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς αλλά και τις δεσμεύσεις των ευρωπαίων για την χρηματοδότηση μας.
Όπως και να το κάνουμε, η υπογραφή ολόκληρου του πακέτου, συμπεριλαμβανομένου του PSI θα πάρει χρόνο και θα περάσει απο σκαμπανεβάσματα. Γι’ αυτό, όσοι επενδύουν στην ελπίδα της άμεσης υπογραφής του PSI θα πρέπει να γίνουν πιο προσεκτικοί.
Οι πληροφορίες του Reporter.gr είναι οτι θα υπάρξουν κάποιες ανακοινώσεις για συμφωνία για το PSI αυτή την εβδομάδα (μια συμφωνία υπο όρους), θα υπάρξουν στη συνέχεια κάποιες ανακοινώσεις μετά τη Σύνοδο Κορυφής και η ελπίδα όλων των συμμετεχόντων στις συζητήσεις είναι να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι συμφωνίες μέσα στον Φεβρουάριο, οπότε να μην φτάσουμε στο σημείο τον Μάρτιο να μην έχουμε να πληρώσουμε το ομόλογο των 15 δις που λήγει.
Όπως μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί το ζήτημα είναι περίπλοκο και ιδιαίτερα όταν φτάνει στους δανειστές αλλά και στα ελληνικά κόμματα.
Πολλές απο τις χώρες που θα μας δανείσουν, θα πρέπει να πάρουν εγκρίσεις απο τα κοινοβούλια τους.
Επίσης θα πρέπει τα ελληνικά κόμματα (δηλαδή ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ) να συνυπογράψουν το οικονομικό πρόγραμμα. Και το αν θα το κάνουν, εξαρτάται απο το αν έχουν αντίληψη της κρισιμότητας της κατάστασης και απο το πως εντάσσεται μια τέτοια υπογραφή στους σχεδιασμού τους.
Με λίγα λόγια, ξαναβλέπουμε το ίδιο έργο: Αν δεν υπογράψει ο Σαμαράς, κούρεμα δεν βλέπουμε. Και ο Σαμαράς μέχρι στιγμής επιμένει οτι πρέπει να πάμε σε εκλογές, οπότε η υπογραφή του οικονομικού προγράμματος δεν φαίνεται να είναι μέσα στους σχεδιασμούς του. Απο την άλλη, φαίνεται οτι επιτέλους έχει αποκτήσει στοιχειώδη κατανόηση της κατάστασης και παράλληλα δέχεται ασφυκτικές πιέσεις απο παντού για να αφήσει τους λεονταρισμούς και τους λαικισμούς και να βοηθήσει την κατάσταση.
Οπότε τελικά, έστω και κραυγάζοντας περί του αντιθέτου, μάλλον θα συμφωνήσει. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις...
Όσον αφορά στο ζήτημα της κεφαλαιοποίησης των τραπεζών που και αυτό – κυρίως αυτό- επηρεάζει τις τιμές των μετοχών, πρέπει ο επεδνυτής να λάβει υπόψη του τα εξής:
Η κυβέρνηση που θα βάλει τα λεφτά για να ενισχύσει τις τράπεζες θα πρέπει να εξασφαλίσει οτι θα τα πάρει πίσω με ΚΟΙΝΕΣ μετοχές. Παράλληλα όμως θα πρέπει να εξασφαλισθεί οτι δεν θα υπάρχουν παρεμβάσεις της κυβέρνησης στις διοικήσεις αλλά και στην λειτουργία των τραπεζών. Συνεπώς ο τρόπος που θα γίνει η κεφαλαιοποίηση τους θα πρέπει να εξασφαλίζει και τους δυο στόχους. Οι πληροφορίες αναφέρουν οτι η κεφαλαιοποίηση θα γίνει και με κοινές μετοχές αλλά και με μετοχές άνευ ψήφου μετατρέψιμες.
Το πώς θα επηρεάσει αυτό τις σημερινές τιμές των τραπεζικών μετοχών, ας το κρίνει ο κάθε επενδυτής.
Άνθρακες ο θυσαυρός του PSI…
Written by Administrator
Monday, 23 January 2012 00:57
Ακόμη εάν το PSI+ υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δημόσιο χρέος δεν υποχωρεί καν κάτω από το 100% του ΑΕΠ, δηλαδή, η Ελλάδα παραμένει με υψηλό χρέος, ευάλωτο σε μια σειρά από κινδύνους. Ο νούμερο ένα κίνδυνος αυτή τη στιγμή είναι το PSI να μην οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή, στη μείωση του... δημοσίου χρέους κατά 100 δισ. ευρώ και την υποχώρησή του στο 120% του ΑΕΠ σταδιακά έως το 2020, επίπεδα που εκτιμάται πως μπορεί να θεωρηθούν βιώσιμα, υπό προϋποθέσεις όμως. Ενδεικτικές του προβληματισμού που επικρατεί για τη βιωσιμότητα του νέου σχεδίου μείωσης του ελληνικού χρέους είναι και οι εκτιμήσεις του επικεφαλής της Deutsche Bank, J. Ackerman σχετικά με το εάν η συμφωνία με τους ιδιώτες είναι επαρκής για να βελτιώσει την κατάσταση στην Ελλάδα: «Είναι μια σταγόνα στον ωκεανό» είχε.
Δεν βγαίνουν τα νούμερα
Το αρχικό PSI, που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο, προέβλεπε μείωση κατά 21% της αξίας του 90% των ομολόγων που λήγουν έως το 2020 και ανέρχονται σε 148,7 δισ. ευρώ. Με το σενάριο αυτό, η μείωση του χρέους θα ήταν 28 δισ. ευρώ. Το ποσό κρίθηκε ανεπαρκές για τη μείωση του ελληνικού χρέους σε επίπεδα διαχειρίσιμα, και εκπονήθηκε νέο σχέδιο, για haircut του συνόλου (όχι μόνο του 90%) των ομολόγων λήξης έως το 2020, κατά 50%, που θα μείωνε το ελληνικό χρέος κατά 75 δισ. ευρώ. Θεωρήθηκε όμως ότι, επίσης, δεν επαρκεί για να δώσει μόνιμη λύση στο ελληνικό χρέος και προκειμένου να μη διευρυνθεί το ύψος του haircut, στα ομόλογα λήξης έως το 2020 αποφασίστηκε να επεκταθεί το «κούρεμα» ύψους 50% και στα ομόλογα λήξης έως το 2035. Πρόκειται για ομόλογα αξίας 200 δισ. ευρώ, η αξία των οποίων θα μειωθεί σε περίπου 100 δισ. ευρώ. Το πιθανότερο είναι το τελικό σχέδιο να συμπεριλάβει μόνο τα διαπραγματεύσιμα ομολόγα αναφοράς και όχι ειδικά δάνεια, το δάνειο της τρόικας και τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ, τα οποία ανέρχονται στα 60 δισ. ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι πως, μέχρι και το έτος 2035, τα συνολικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που λήγουν, ανέρχονται σε 341,5 δισ. ευρώ, αλλά από αυτά στο νέο διευρυμένο PSI θα ενταχθούν ομόλογα αξίας 200 δισ. ευρώ. Με τον τρόπο αυτόν, το ύψος του χρέους μειώνεται από το ποσό των 360 δισ. ευρώ σε 260 δισ. ευρώ, ή στο 120% του ΑΕΠ, αλλά το όφελος συρρικνώνεται από το νέο δανεισμό, στον οποίο θα προσφύγει η Ελλάδα για την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων που θα πληγούν από το εκτεταμένο «κούρεμα». Επίσης, με δεδομένους και τους αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το ύψος του χρέους θα υποχωρήσει τελικά στο 120% του ΑΕΠ το έτος 2020.
30+30 δισ. με όρους EFSF
Κατά τη διαδικασία της ανταλλαγής, αναμένεται να εκδοθούν νέα ομόλογα ονομαστικής αξίας 70 δισ. ευρώ και το υπόλοιπο των 30 δισ. ευρώ θα καταβληθεί στους δικαιούχους με μετρητά. Για την υλοποίηση των ανωτέρω θα χορηγηθεί στο ελληνικό Δημόσιο δάνειο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) ύψους 30 δισ. ευρώ περίπου.
Επίσης, για την ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αναμένεται να ενισχυθεί το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ)με νέο δάνειο 30 δισ. ευρώ μέσω του EFSF. Οι όροι των παραπάνω δύο δανείων θα είναι αυτοί με τους οποίους δανείζεται το EFSF. Για τη μείωση του δημόσιου χρέους προβλέπεται να διατεθούν από τις αποκρατικοποιήσεις που θα πραγματοποιηθούν το 2012 περίπου 6 δισ. ευρώ. Από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο PSI η μείωση του δημόσιου χρέους που θα προκύψει υπολογίζεται στα 95 δισ. ευρώ. Ομως ένα μέρος από τη μείωση αυτή, και συγκεκριμένα τα 32 δισ. ευρώ, θα «εξανεμιστεί» μετά την ισόποση «προικοδότηση» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ετσι αθροιστικά σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης το δημόσιο χρέος θα μειωθεί το 2012 κατά 47,2 δισ. ευρώ και θα διαμορφωθεί στα 317,4 δισ. ευρώ (149,3% του ΑΕΠ) .
Οι κίνδυνοι
Κυρίαρχος κίνδυνος είναι οι ελληνικές αρχές να μην καταφέρουν να τονώσουν την πραγματική οικονομία και να προχωρήσουν σε επανασύσταση του παραγωγικού μοντέλου, με αποτέλεσμα η ανάκαμψη να αργήσει και η όποια ανάπτυξη, εντός της προσεχούς δεκαετίας να είναι κατώτερη των προσδοκιών. Σοβαρός είναι ο κίνδυνος αδυναμίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος να βάλει τάξη στα δημόσια οικονομικά και να μην καταφέρει να σταθεροποιήσει την παραγωγή σταθερών πρωτογενών πλεονασμάτων, παράγοντας που εφόσον διασφαλιστεί μπορεί να βοηθήσει στην απορρόφηση αρνητικών σοκ για παράδειγμα στον τομέα της ανάπτυξης, αλλά και την υλοποίηση δραστικών μεταρρυθμίσεων. Υψηλό είναι το ρίσκο η Ελλάδα να εισέλθει και σε μια περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αβεβαιότητας και έντονων κοινωνικών αντιδράσεων υπό το βάρος του νέου κύματος λιτότητας, αλλά και απολύσεων που έρχεται.
Δύσπιστοι οι αναλυτές
Η συμφωνία για το PSI και τη μείωση του ελληνικού χρέους δεν αρκούν για να σωθεί το ευρώ, εκτιμούν οι συντάκτες του Bloomberg που επισημαίνουν ότι πιθανώς η Ευρώπη θα έρθει αντιμέτωπη με ένα μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα καθώς ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, δεν θα μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. «Όσο πιο νωρίς το καταλάβουν αυτό οι ηγέτες της Ευρώπης και λάβουν τα κατάλληλα μέτρα,τόσο λιγότερο ακριβή θα είναι η λύση», σχολιάζουν.
Όπως επισημαίνουν, το βασικότερο γεγονός αυτής της εβδομάδας στην Ευρώπη είναι οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους ιδιώτες πιστωτές της, σχετικά με τους όρους του «εθελοντικού κουρέματος». «Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αυτών, δεν θα λύσει το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας», τονίζουν οι συντάκτες του Bloomberg. Όπως εξηγούν, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ και οι άλλοι επίσημοι πιστωτές δεν συμμετέχουν στη συμφωνία και έτσι θα επηρεαστούν μόνο οι ιδιώτες πιστωτές, οι οποίοι κατέχουν περίπου 200 δισ. ευρώ από το καθαρό κρατικό χρέος της Ελλάδας που ανέρχεται σε 338 δισ. ευρώ. «Με άλλα λόγια, ακόμα και με «κούρεμα» 50% το χρέος της Ελλάδας θα μειωθεί κατά μόλις 100 δισ. ευρώ, ή λιγότερο από το 30%».
«Αυτό δεν είναι αρκετό. Η φερεγγυότητα οποιασδήποτε χώρας έγκειται στην εξυπηρέτηση του χρέους της, στα επιτοκιακά κόστη, τον ρυθμό ανάπτυξη και την δημοσιονομική πολιτική. Στην περίπτωση της Ελλάδας, υπολογίζοντας ένα μέσο επιτόκιο της τάξης του 4% (αυτό το επιτόκιο ενδέχεται να επιτύχει από τις διαπραγματεύσεις για το PSI) επί του υπολοίπου χρέους των 238 δισ. ευρώ, και με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ για την οικονομική ανάπτυξη, η κυβέρνηση θα πρέπει να εμφανίζει επ’ αόριστον πρωτογενές πλεόνασμα (χωρίς να υπολογίζονται οι πληρωμές των τόκων) 3,2% του ΑΕΠ, μόνο και μόνο για να μπορεί να διατηρήσει σταθερό το χρέος της. «Μην υπολογίζετε να γίνει αυτό. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να εμφανίσει τόσο υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα μόνο κατά τα έξι από τα τελευταία 24 χρόνια, όταν η οικονομική ανάπτυξη στη χώρα ήταν πολύ υψηλότερη. Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος τώρα, θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως, που ισοδυναμεί με τα δυο τρίτα περίπου των δαπανών της για κοινωνικά προγράμματα».
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Πορτογαλία, αντίστοιχα, για να διατηρήσει σταθερό το επίπεδο χρέους της, θα πρέπει να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ, κάτι που έχει καταφέρει να κάνει μόνο δυο χρονιές κατά τα τελευταία 16 χρόνια.
«Έχουμε ταχθεί υπέρ της απομείωσης του χρέους της Ελλάδας και της Πορτογαλίας κατά 70% και 40% αντίστοιχα, ώστε οι δυο χώρες να πρέπει να επιτύχουν ένα πολύ πιο ρεαλιστικό πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν οι επίσημοι πιστωτές αποδεχθούν και αυτοί «κούρεμα». Όταν εξασφαλιστεί ότι όλες οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης είναι φερέγγυες, τότε η ΕΚΤ θα μπορούσε να παρέμβει με αξιόπιστες εγγυήσεις για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες και να καθησυχάσει τις αγορές». «Όλα αυτά τα στοιχεία θα είναι μελλοντικά απαραίτητα για την επιβίωση του ευρώ. Όμως, η εφαρμογή τους τώρα, θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας», καταλήγουν οι συντάκτες του Bloomberg.
Αλλά και η Societe Generale εκτιμά πως ακόμη και μετά το PSI το χρέος της Ελλάδας δεν θα γίνει διαχειρίσιμο γιατί θα παραμείνει περίπου στο 150% του ΑΕΠ το 2012. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να πετύχει 100% συμμετοχή στο PSI. Aν δεν τα καταφέρει, τότε θα χρειαστεί επιπλέον κεφάλαια, δεδομένου ότι φέτος έχει λήξεις 32 δισ. ευρώ. Εν τέλει, «τα 130 δισ. που προβλέπει το τελευταίο πακέτο διάσωσης δεν είναι αρκετά», λέει η τράπεζα. Έτσι, όπως παραδέχεται στο τελευτάιο της report, η εκτίμηση της πως η ΕΚΤ θα εμμείνει στο να μην κουρευτούν οι τίτλοι της είναι πλέον ξεπερασμένη, καθώς μπροστά στον κίνδυνο ανεξέλεγκτης χρεοκοπία, το να αποδεχθεί και η κεντρική τράπεζα το κούρεμα των τίτλων που κατέχει θα μπορούσε να είναι λύση στην επιπλέον χρηματοδότηση που απαιτείται.
Economist: Η σειρά... του Public Sector
«Κούρεμα» και των ελληνικών ομολόγων που βρίσκονται στην κατοχή του δημόσιου τομέα ζητά η Economist, προκειμένου να έχει κάποιο πραγματικό αποτέλεσμα το PSI. Σε άρθρο του με τίτλο «Ζητούνται εθελοντές», το έγκυρο περιοδικό τονίζει ότι όλοι οι πιστωτές της Ελλάδας θα πρέπει να υποστούν μια μεγάλη ζημιά, προκειμένου να εξυγιανθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας.
Ακόμα και εάν όλοι οι ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας συμφωνούσαν να διαγράψουν το 1 / 2 από όσα τους χρωστά η χώρα, το ελληνικό χρέος θα παρέμενε στα υψηλά επίπεδα του 120% του ΑΕΠ το 2020, αναφέρει το δημοσίευμα. Το πιθανότερο, όμως, είναι ότι με τη συμμετοχή στο PSI να είναι χαμηλότερη από το 100%, το ελληνικό χρέος θα διαμορφωθεί στο 145% του ΑΕΠ το 2020. «Αυτό σημαίνει ότι και άλλη αναδιάρθρωση χρέους θα χρειαστεί μετά από αυτήν. Και με δεδομένο ότι οι οικονομικές επιδόσεις της Ελλάδας είναι χειρότερες από ό,τι αναμένονταν το τελευταίο διάστημα, ακόμα και αυτές οι εκτιμήσεις είναι αισιόδοξες», αναφέρει ο Economist. Μόνο εάν «κουρευτούν» και τα ελληνικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ, θα μοιραστούν οι ζημιές από την αναδιάρθρωση του χρέους και θα προκύψει μια πραγματική αλλαγή σε ό,τι αφορά τα βάρη της ελληνικής οικονομίας. «Για να δουλέψει το PSI, μάλλον χρειάζεται να επεκταθεί και στο δημόσιο τομέα (public sector)».
Monday, 23 January 2012 00:57
Ακόμη εάν το PSI+ υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το δημόσιο χρέος δεν υποχωρεί καν κάτω από το 100% του ΑΕΠ, δηλαδή, η Ελλάδα παραμένει με υψηλό χρέος, ευάλωτο σε μια σειρά από κινδύνους. Ο νούμερο ένα κίνδυνος αυτή τη στιγμή είναι το PSI να μην οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή, στη μείωση του... δημοσίου χρέους κατά 100 δισ. ευρώ και την υποχώρησή του στο 120% του ΑΕΠ σταδιακά έως το 2020, επίπεδα που εκτιμάται πως μπορεί να θεωρηθούν βιώσιμα, υπό προϋποθέσεις όμως. Ενδεικτικές του προβληματισμού που επικρατεί για τη βιωσιμότητα του νέου σχεδίου μείωσης του ελληνικού χρέους είναι και οι εκτιμήσεις του επικεφαλής της Deutsche Bank, J. Ackerman σχετικά με το εάν η συμφωνία με τους ιδιώτες είναι επαρκής για να βελτιώσει την κατάσταση στην Ελλάδα: «Είναι μια σταγόνα στον ωκεανό» είχε.
Δεν βγαίνουν τα νούμερα
Το αρχικό PSI, που συμφωνήθηκε τον Ιούλιο, προέβλεπε μείωση κατά 21% της αξίας του 90% των ομολόγων που λήγουν έως το 2020 και ανέρχονται σε 148,7 δισ. ευρώ. Με το σενάριο αυτό, η μείωση του χρέους θα ήταν 28 δισ. ευρώ. Το ποσό κρίθηκε ανεπαρκές για τη μείωση του ελληνικού χρέους σε επίπεδα διαχειρίσιμα, και εκπονήθηκε νέο σχέδιο, για haircut του συνόλου (όχι μόνο του 90%) των ομολόγων λήξης έως το 2020, κατά 50%, που θα μείωνε το ελληνικό χρέος κατά 75 δισ. ευρώ. Θεωρήθηκε όμως ότι, επίσης, δεν επαρκεί για να δώσει μόνιμη λύση στο ελληνικό χρέος και προκειμένου να μη διευρυνθεί το ύψος του haircut, στα ομόλογα λήξης έως το 2020 αποφασίστηκε να επεκταθεί το «κούρεμα» ύψους 50% και στα ομόλογα λήξης έως το 2035. Πρόκειται για ομόλογα αξίας 200 δισ. ευρώ, η αξία των οποίων θα μειωθεί σε περίπου 100 δισ. ευρώ. Το πιθανότερο είναι το τελικό σχέδιο να συμπεριλάβει μόνο τα διαπραγματεύσιμα ομολόγα αναφοράς και όχι ειδικά δάνεια, το δάνειο της τρόικας και τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ, τα οποία ανέρχονται στα 60 δισ. ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι πως, μέχρι και το έτος 2035, τα συνολικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που λήγουν, ανέρχονται σε 341,5 δισ. ευρώ, αλλά από αυτά στο νέο διευρυμένο PSI θα ενταχθούν ομόλογα αξίας 200 δισ. ευρώ. Με τον τρόπο αυτόν, το ύψος του χρέους μειώνεται από το ποσό των 360 δισ. ευρώ σε 260 δισ. ευρώ, ή στο 120% του ΑΕΠ, αλλά το όφελος συρρικνώνεται από το νέο δανεισμό, στον οποίο θα προσφύγει η Ελλάδα για την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων που θα πληγούν από το εκτεταμένο «κούρεμα». Επίσης, με δεδομένους και τους αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το ύψος του χρέους θα υποχωρήσει τελικά στο 120% του ΑΕΠ το έτος 2020.
30+30 δισ. με όρους EFSF
Κατά τη διαδικασία της ανταλλαγής, αναμένεται να εκδοθούν νέα ομόλογα ονομαστικής αξίας 70 δισ. ευρώ και το υπόλοιπο των 30 δισ. ευρώ θα καταβληθεί στους δικαιούχους με μετρητά. Για την υλοποίηση των ανωτέρω θα χορηγηθεί στο ελληνικό Δημόσιο δάνειο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) ύψους 30 δισ. ευρώ περίπου.
Επίσης, για την ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αναμένεται να ενισχυθεί το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ)με νέο δάνειο 30 δισ. ευρώ μέσω του EFSF. Οι όροι των παραπάνω δύο δανείων θα είναι αυτοί με τους οποίους δανείζεται το EFSF. Για τη μείωση του δημόσιου χρέους προβλέπεται να διατεθούν από τις αποκρατικοποιήσεις που θα πραγματοποιηθούν το 2012 περίπου 6 δισ. ευρώ. Από τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο PSI η μείωση του δημόσιου χρέους που θα προκύψει υπολογίζεται στα 95 δισ. ευρώ. Ομως ένα μέρος από τη μείωση αυτή, και συγκεκριμένα τα 32 δισ. ευρώ, θα «εξανεμιστεί» μετά την ισόποση «προικοδότηση» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ετσι αθροιστικά σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης το δημόσιο χρέος θα μειωθεί το 2012 κατά 47,2 δισ. ευρώ και θα διαμορφωθεί στα 317,4 δισ. ευρώ (149,3% του ΑΕΠ) .
Οι κίνδυνοι
Κυρίαρχος κίνδυνος είναι οι ελληνικές αρχές να μην καταφέρουν να τονώσουν την πραγματική οικονομία και να προχωρήσουν σε επανασύσταση του παραγωγικού μοντέλου, με αποτέλεσμα η ανάκαμψη να αργήσει και η όποια ανάπτυξη, εντός της προσεχούς δεκαετίας να είναι κατώτερη των προσδοκιών. Σοβαρός είναι ο κίνδυνος αδυναμίας του ελληνικού πολιτικού συστήματος να βάλει τάξη στα δημόσια οικονομικά και να μην καταφέρει να σταθεροποιήσει την παραγωγή σταθερών πρωτογενών πλεονασμάτων, παράγοντας που εφόσον διασφαλιστεί μπορεί να βοηθήσει στην απορρόφηση αρνητικών σοκ για παράδειγμα στον τομέα της ανάπτυξης, αλλά και την υλοποίηση δραστικών μεταρρυθμίσεων. Υψηλό είναι το ρίσκο η Ελλάδα να εισέλθει και σε μια περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αβεβαιότητας και έντονων κοινωνικών αντιδράσεων υπό το βάρος του νέου κύματος λιτότητας, αλλά και απολύσεων που έρχεται.
Δύσπιστοι οι αναλυτές
Η συμφωνία για το PSI και τη μείωση του ελληνικού χρέους δεν αρκούν για να σωθεί το ευρώ, εκτιμούν οι συντάκτες του Bloomberg που επισημαίνουν ότι πιθανώς η Ευρώπη θα έρθει αντιμέτωπη με ένα μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα καθώς ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, δεν θα μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. «Όσο πιο νωρίς το καταλάβουν αυτό οι ηγέτες της Ευρώπης και λάβουν τα κατάλληλα μέτρα,τόσο λιγότερο ακριβή θα είναι η λύση», σχολιάζουν.
Όπως επισημαίνουν, το βασικότερο γεγονός αυτής της εβδομάδας στην Ευρώπη είναι οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους ιδιώτες πιστωτές της, σχετικά με τους όρους του «εθελοντικού κουρέματος». «Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αυτών, δεν θα λύσει το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας», τονίζουν οι συντάκτες του Bloomberg. Όπως εξηγούν, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ και οι άλλοι επίσημοι πιστωτές δεν συμμετέχουν στη συμφωνία και έτσι θα επηρεαστούν μόνο οι ιδιώτες πιστωτές, οι οποίοι κατέχουν περίπου 200 δισ. ευρώ από το καθαρό κρατικό χρέος της Ελλάδας που ανέρχεται σε 338 δισ. ευρώ. «Με άλλα λόγια, ακόμα και με «κούρεμα» 50% το χρέος της Ελλάδας θα μειωθεί κατά μόλις 100 δισ. ευρώ, ή λιγότερο από το 30%».
«Αυτό δεν είναι αρκετό. Η φερεγγυότητα οποιασδήποτε χώρας έγκειται στην εξυπηρέτηση του χρέους της, στα επιτοκιακά κόστη, τον ρυθμό ανάπτυξη και την δημοσιονομική πολιτική. Στην περίπτωση της Ελλάδας, υπολογίζοντας ένα μέσο επιτόκιο της τάξης του 4% (αυτό το επιτόκιο ενδέχεται να επιτύχει από τις διαπραγματεύσεις για το PSI) επί του υπολοίπου χρέους των 238 δισ. ευρώ, και με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ για την οικονομική ανάπτυξη, η κυβέρνηση θα πρέπει να εμφανίζει επ’ αόριστον πρωτογενές πλεόνασμα (χωρίς να υπολογίζονται οι πληρωμές των τόκων) 3,2% του ΑΕΠ, μόνο και μόνο για να μπορεί να διατηρήσει σταθερό το χρέος της. «Μην υπολογίζετε να γίνει αυτό. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να εμφανίσει τόσο υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα μόνο κατά τα έξι από τα τελευταία 24 χρόνια, όταν η οικονομική ανάπτυξη στη χώρα ήταν πολύ υψηλότερη. Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος τώρα, θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως, που ισοδυναμεί με τα δυο τρίτα περίπου των δαπανών της για κοινωνικά προγράμματα».
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Πορτογαλία, αντίστοιχα, για να διατηρήσει σταθερό το επίπεδο χρέους της, θα πρέπει να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ, κάτι που έχει καταφέρει να κάνει μόνο δυο χρονιές κατά τα τελευταία 16 χρόνια.
«Έχουμε ταχθεί υπέρ της απομείωσης του χρέους της Ελλάδας και της Πορτογαλίας κατά 70% και 40% αντίστοιχα, ώστε οι δυο χώρες να πρέπει να επιτύχουν ένα πολύ πιο ρεαλιστικό πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν οι επίσημοι πιστωτές αποδεχθούν και αυτοί «κούρεμα». Όταν εξασφαλιστεί ότι όλες οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης είναι φερέγγυες, τότε η ΕΚΤ θα μπορούσε να παρέμβει με αξιόπιστες εγγυήσεις για να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες και να καθησυχάσει τις αγορές». «Όλα αυτά τα στοιχεία θα είναι μελλοντικά απαραίτητα για την επιβίωση του ευρώ. Όμως, η εφαρμογή τους τώρα, θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας», καταλήγουν οι συντάκτες του Bloomberg.
Αλλά και η Societe Generale εκτιμά πως ακόμη και μετά το PSI το χρέος της Ελλάδας δεν θα γίνει διαχειρίσιμο γιατί θα παραμείνει περίπου στο 150% του ΑΕΠ το 2012. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να πετύχει 100% συμμετοχή στο PSI. Aν δεν τα καταφέρει, τότε θα χρειαστεί επιπλέον κεφάλαια, δεδομένου ότι φέτος έχει λήξεις 32 δισ. ευρώ. Εν τέλει, «τα 130 δισ. που προβλέπει το τελευταίο πακέτο διάσωσης δεν είναι αρκετά», λέει η τράπεζα. Έτσι, όπως παραδέχεται στο τελευτάιο της report, η εκτίμηση της πως η ΕΚΤ θα εμμείνει στο να μην κουρευτούν οι τίτλοι της είναι πλέον ξεπερασμένη, καθώς μπροστά στον κίνδυνο ανεξέλεγκτης χρεοκοπία, το να αποδεχθεί και η κεντρική τράπεζα το κούρεμα των τίτλων που κατέχει θα μπορούσε να είναι λύση στην επιπλέον χρηματοδότηση που απαιτείται.
Economist: Η σειρά... του Public Sector
«Κούρεμα» και των ελληνικών ομολόγων που βρίσκονται στην κατοχή του δημόσιου τομέα ζητά η Economist, προκειμένου να έχει κάποιο πραγματικό αποτέλεσμα το PSI. Σε άρθρο του με τίτλο «Ζητούνται εθελοντές», το έγκυρο περιοδικό τονίζει ότι όλοι οι πιστωτές της Ελλάδας θα πρέπει να υποστούν μια μεγάλη ζημιά, προκειμένου να εξυγιανθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας.
Ακόμα και εάν όλοι οι ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας συμφωνούσαν να διαγράψουν το 1 / 2 από όσα τους χρωστά η χώρα, το ελληνικό χρέος θα παρέμενε στα υψηλά επίπεδα του 120% του ΑΕΠ το 2020, αναφέρει το δημοσίευμα. Το πιθανότερο, όμως, είναι ότι με τη συμμετοχή στο PSI να είναι χαμηλότερη από το 100%, το ελληνικό χρέος θα διαμορφωθεί στο 145% του ΑΕΠ το 2020. «Αυτό σημαίνει ότι και άλλη αναδιάρθρωση χρέους θα χρειαστεί μετά από αυτήν. Και με δεδομένο ότι οι οικονομικές επιδόσεις της Ελλάδας είναι χειρότερες από ό,τι αναμένονταν το τελευταίο διάστημα, ακόμα και αυτές οι εκτιμήσεις είναι αισιόδοξες», αναφέρει ο Economist. Μόνο εάν «κουρευτούν» και τα ελληνικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ, θα μοιραστούν οι ζημιές από την αναδιάρθρωση του χρέους και θα προκύψει μια πραγματική αλλαγή σε ό,τι αφορά τα βάρη της ελληνικής οικονομίας. «Για να δουλέψει το PSI, μάλλον χρειάζεται να επεκταθεί και στο δημόσιο τομέα (public sector)».
Η ΛΥΣΗ ΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ
Δευτέρα, 23 Ιανουάριος 2012 01:50
Είναι ακατανόητο να αποδεχόμαστε τέτοιες ζημίες, όπως αυτές που έχουμε υποστεί μέχρι σήμερα – πόσο μάλλον όταν με τον εσωτερικό δανεισμό θα κερδίζαμε την εθνική μας κυριαρχία, την ελευθερία, την υπερηφάνεια, τον αυτοσεβασμό μας και την εμπιστοσύνη των αγορών
“Θέλουμε το καλό μας σαν λαός, αλλά δεν διακρίνουμε πάντα ποιο είναι αυτό το καλό. Ο λαός δεν μπορεί να διαφθαρεί ποτέ, αλλά συχνά μπορεί να ξεγελαστεί – τότε μόνο μοιάζει να θέλει αυτό που είναι κακό.
Υπάρχουν συχνά πολλές διαφορές ανάμεσα στη βούληση όλων και στη γενική βούληση. Η πρώτη έχει κατά νου μόνο το ατομικό συμφέρον και δεν είναι παρά ένα άθροισμα από ιδιοτελείς, ατομικές βουλήσεις. Αντίθετα, η γενική βούληση αποβλέπει πάντοτε στο ανιδιοτελές, κοινό συμφέρον.
Όταν αρχίσουν να δημιουργούνται χάσματα και ξεχωριστές ομάδες ανάμεσα στο λαό (κόμματα στη σημερινή εποχή), τότε η βούληση κάθε μίας από αυτές γίνεται γενική, σε σχέση με τα μέλη της και ατομική, σε σχέση με το Κράτος. Μπορούμε τότε να πούμε ότι, δεν υπάρχουν τόσοι ψηφοφόροι, όσοι είναι οι άνθρωποι, αλλά όσες είναι οι ομάδες – με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η μεγαλύτερη, εκφράζοντας την ατομική, «ιδιοτελή» βούληση των μελών της και όχι τη γενική βούληση.
Δεν πρέπει λοιπόν να υπάρχουν ξεχωριστές ομάδες μέσα στο κράτος, για να μπορεί να εκφραστεί σωστά η γενική βούληση – με στόχο το κοινό καλό. Εάν όμως υπάρχουν, τότε πρέπει να αυξήσουμε τον αριθμό τους (καταδίκη του δικομματισμού;), για να παρεμποδίσουμε την ανισότητα, όπως έκανε ο Σόλωνας” (Ζαν Ζακ Ρουσσώ).
Ανάλυση
Περίληψη: Η ανάγκη υιοθέτησης εθνικών ομολόγων, έστω και αργά, η οποία προϋποθέτει την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Πολιτική και τον έλεγχο της, οι ιδιαιτερότητες τους, οι τρεις διαφορετικές εστίες προβλημάτων της Ελλάδας, οι λύσεις για κάθε μία από αυτές, με ή χωρίς τη βοήθεια της Ευρωζώνης, οι μεγάλες απειλές της συμφωνίας διαγραφής (PSI) με το βρετανικό Δίκαιο, οι ενδογενείς ανισορροπίες της νομισματικής ένωσης, τα τεράστια προβλήματα του τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης και ορισμένες υποχρεώσεις μας.
Οι λύσεις στα οικονομικά προβλήματα κάθε είδους είναι σε άμεση σχέση με το χρονικό σημείο (timing), κατά το οποίο επιλέγονται, ενώ η Οικονομία δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν επιστήμη, εάν δεν βοηθούσε στην πρόβλεψημελλοντικών κρίσεων - έτσι ώστε να λαμβάνονται έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης τους, με τη βοήθεια περισσοτέρων του ενός εναλλακτικών σεναρίων.
Στα πλαίσια αυτά, η υιοθέτηση «Εθνικών Ομολόγων» εκ μέρους της Ελλάδας, όπως είχαμε προτείνει με άρθρο μας τον Οκτώβριο του 2009, θα είχε συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην αντιμετώπιση του προβλήματος του δημοσίου χρέους της, εάν είχε ληφθεί η απόφαση τότε – όταν είχαμε επισημάνει την κλιμάκωση της κρίσης, η οποία επισπεύσθηκε, μεταξύ άλλων, από τους εσφαλμένους χειρισμούς της «νεαρής» τότε κυβέρνησης (άρθρο μας). Η αντίθετη άποψη, σύμφωνα με την οποία η αγορά ομολόγων εκ μέρους των Ελλήνων θα ήταν εις βάρος των καταθέσεων και επομένως των τραπεζών, έχει πλέον αποδειχθεί λανθασμένη – αφού η μείωση των τραπεζικών καταθέσεων σήμερα έχει ξεπεράσει τα 70 δις €, με τις περισσότερες από αυτές να έχουν κατευθυνθεί σε ιδρύματα άλλων κρατών, χωρίς να ωφελούν ούτε την Ελλάδα, ούτε τις τράπεζες της.
Εάν δε συνειδητοποιήσει κανείς ότι, η χρηματοδότηση του Ελληνικού Δημοσίου από την Τρόικα, η οποία μας υποχρέωσε σε καταστροφικά για την οικονομία μας «υφεσιακά προγράμματα», δεν υπερβαίνει τα 70 δις € μέχρι σήμερα (Πίνακας Ι), όσα δηλαδή έχουν ήδη «μεταναστεύσει» στο εξωτερικό, θα κατανοήσει ότι, η μη υιοθέτηση των εθνικών ομολόγων ήταν τουλάχιστον ανόητη εκ μέρους μας – πόσο μάλλον όταν η εισβολή του ΔΝΤ κόστισε τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρωζώνη, τεράστια ποσά.
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Ομόλογα δημοσίου σε δις €, με ημερομηνία 13.07.2011, συνολικού ύψους 341 δις €
Ιδιοκτήτες Ομολόγων
Ποσόν
Διαχειρ. Περιουσιακών στοιχείων, κρατικά κεφάλαια, κεντρ. Τράπεζες
151
ΕΚΤ
47
Τρόικα (ΔΝΤ-ΕΕ)
53
Ελληνικές τράπεζες
50
Γερμανικές τράπεζες (KFW 8,0 - HRE 7,4)
17
Γαλλικές τράπεζες
11
Ιταλικές τράπεζες
2
Λοιπές Ευρωπαϊκές τράπεζες
9
Τράπεζες εκτός Ευρώπης
1
Πηγή: Handelsblatt (Bloomberg, RBC, Barkley Capital)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, το ΑΕΠ μας μειώθηκε σχεδόν κατά 15%, περιορίζοντας επικίνδυνα τα έσοδα του δημοσίου, οι μισθοί καταβαραθρώθηκαν, οι αξίες των ακινήτων ευρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, το χρηματιστήριο επίσης, οι τράπεζες μας έχουν σχεδόν χρεοκοπήσει, η ανεργία αυξάνεται διαρκώς, χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν κλείσει, τα ασφαλιστικά ταμεία είναι στο χείλος της καταστροφής, τα ενοικιαστήρια πληθαίνουν καθημερινά στους δρόμους, ενώ έχουν συμβεί τόσο πολλά άλλα τα οποία, εάν θελήσει να αποτιμήσει κανείς σε χρήματα (παρούσες αξίες), θα ξεπεράσει εύκολα τα 700 δις € «κόστος» – έναντι του οποίου έχουμε λάβει λιγότερα από 70 δις € δανεικά από το ΔΝΤ και την ΕΕ!
Εν τούτοις έχουμε την άποψη ότι, ποτέ δεν είναι πολύ αργά για ενέργειες, με βάση τις οποίες θα λύναμε μόνοι μας ορισμένα μέρη των προβλημάτων της χώρας μας – χωρίς να υποχρεωθούμε στη λεηλασία τόσο της δημόσιας, όσο και της ιδιωτικής μας περιουσίας, καθώς επίσης στη μετατροπή μας σε προτεκτοράτο της Γερμανίας.
Αν και ουσιαστικά λοιπόν προηγείται η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πολιτική ηγεσία και ο έλεγχος της, όπως έχουμε τονίσει αρκετές φορές (γεγονός που δεν θα συμβεί ποτέ, όσο δεν συμμετέχουν ενεργά οι Πολίτες στη διαχείριση των κρατικών θεμάτων, ψηφίζοντας οι ίδιοι τους σημαντικότερους νόμους - δημοψηφίσματα), έχουμε την άποψη ότι, δεν υπάρχει πλέον ο απαιτούμενος χρόνος. Επομένως θα πρέπει να επιδιωχθούν παράλληλα, αφενός μεν η σταθεροποίηση των οικονομικών της χώρας, αφετέρου η εγκατάσταση μίας «χρηστής» πολιτικής ηγεσίας - με απώτερο στόχο την ενεργό συμμετοχή όλων των Πολιτών στα κοινά, την οποία θα πρέπει να μας υποσχεθεί το οποιαδήποτε πολιτικό κόμμα, το οποίο θα θελήσει να λάβει την ψήφο μας.
Από οικονομικής τώρα αποκλειστικά πλευράς (υπάρχει παράλληλα η κοινωνική, η πολιτισμική κλπ.), η Ελλάδα έχει τρεις εντελώς διαφορετικές «εστίες προβλημάτων» - οι οποίες, αν και αλληλένδετες μεταξύ τους, απαιτούν την υιοθέτηση διαφορετικών λύσεων:
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ, ΤΟΚΟΙ ΚΑΙ ΔΟΣΕΙΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ
Σε ένα χρέος ύψους περίπου 370 δις €, ο κάθε «βαθμός» του επιτοκίου είναι εξαιρετικά σημαντικός για μία χώρα, το ΑΕΠ της οποίας είναι κάτω των 220 δις € - πόσο μάλλον όταν εμφανίζει πρωτογενή (προ τόκων) ελλείμματα, ενώ είναι βυθισμένη για πέμπτο συνεχή χρόνο στην ύφεση. Κάθε 1% επιτόκιο κοστίζει στη χώρα μας το ποσόν των 3,7 δις € ετήσια (όσο δηλαδή η αμοιβή 370.000 εργαζομένων, με μέσο ετήσιο μισθό 10.000 €) – ενώ με σταθερά τα υπόλοιπα μεγέθη, το επιτόκιο πρέπει να είναι χαμηλότερο από το ρυθμό ανάπτυξης.
Όταν μία χώρα λοιπόν ευρίσκεται σε ύφεση, τα επιτόκια δανεισμού της οφείλουν να είναι τουλάχιστον μηδενικά – αφού δεν μπορούν να είναι άμεσα αρνητικά, αλλά έμμεσα, εάν ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος (όχι βέβαια ο προερχόμενος από την αυξημένη φορολογία, όπως αυτός σήμερα στην Ελλάδα, ο οποίος διατηρεί υψηλές τις τιμές των προϊόντων, παρά τη μειωμένη ζήτηση). Επομένως, η χώρα μας οφείλει να αναζητήσει λύσεις χρηματοδότησης του χρέους της, εάν είναι δυνατόν με μηδενικά επιτόκια.
Από την άλλη πλευρά, επειδή η Ελλάδα έχει ακόμη πρωτογενή ελλείμματα, είναι αδύνατον να εξοφλεί τις υποχρεώσεις της– αφού το σύνολο των δημοσίων εσόδων της δεν φθάνει για την κάλυψη των δαπανών της. Επομένως, πρέπει να επιμηκύνει το χρόνο αποπληρωμής του χρέους της - με την προοπτική της εξυπηρέτησης των δόσεων στο μέλλον, μετά από την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων.
Εάν τώρα η διεθνής κοινότητα (ΔΝΤ) ή/και οι ευρωπαίοι «εταίροι» της δεν είναι σε θέση ή δεν θέλουν να της εξασφαλίσουν αυτές τις (απολύτως απαραίτητες) προϋποθέσεις, τότε η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να προβεί
(α) είτε στη διαγραφή μέρους του χρέους της - ουσιαστικά σε «σκληρή», μη ελεγχόμενη χρεοκοπία,
(β) είτε στην αναβολή της πληρωμής των δόσεων για το χρέος της - με ή χωρίς τη συμφωνία των πιστωτών της,
(γ) είτε στον εσωτερικό δανεισμό - στην έκδοση δηλαδή εθνικών ομολόγων, τα οποία θα αγόραζαν οι Πολίτες, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις της,
(δ) είτε στο συνδυασμό όλων ή μέρους των παραπάνω – έτσι ώστε να μοιρασθεί το βάρος σε περισσότερους «αποδέκτες»
Στα πλαίσια αυτά, παρά το ότι είναι σχετικά αργά, αφού έχει ήδη «μεταναστεύσει» ένα μεγάλο μέρος των καταθέσεων των Ελλήνων στο εξωτερικό, έχουμε την άποψη ότι είναι ακόμη δυνατή η έκδοση εθνικών ομολόγων – με κύριο μειονέκτημα την έλλειψη της εμπιστοσύνης των Πολιτών στην Πολιτεία, για την οποία θα έπρεπε να γίνουν αμέσως ενέργειες αποκατάστασης της. Μερικά δε από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των ομολόγων θα ήταν τα εξής:
(1) Μέσω της έκδοσής τους θα μπορούσε να αναχρηματοδοτηθεί μακροπρόθεσμα το δημόσιο χρέος μας, το οποίο αποτελεί αναμφίβολα το μεγαλύτερο εμπόδιο στις προσπάθειες ανάκαμψης της Οικονομίας μας. Τα ομόλογα αυτά είναι δυνατόν να αγορασθούν από εκείνους τους Έλληνες, οι οποίοι διαθέτουν καταθέσεις στις τράπεζες του εσωτερικού (υπολογίζονται περί τα 170 δις €), καθώς επίσης από αυτούς που διαθέτουν καταθέσεις στο εξωτερικό, είτε διαμένουν εντός της Ελλάδας, είτε είναι υπήκοοι άλλων χωρών.
Περί τα 10 εκ. Έλληνες διαμένουν στο εξωτερικό οι οποίοι, κατά την άποψη μας, θα ήταν πρόθυμοι να συμβάλλουν στη διάσωση της χώρας τους - πόσο μάλλον όταν και οι ίδιοι επωφελούνται πολλαπλά (αρκεί βέβαια να εμπιστευθούν την κυβέρνηση και το λαό της).
(2) To επιτόκιο τους θα έπρεπε να είναι μηδενικό, για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η Ελλάδα θα ευρίσκεται σε ύφεση – ενώ θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται αργότερα αυτόματα, ανάλογα με το ρυθμό ανάπτυξης. Ακόμη όμως και να υποθέσουμε ότι, το επιτόκιο έκδοσης τους θα τοποθετούταν στο 5% (όσο περίπου πληρώνει η χώρα μας), ένα μεγάλο μέρος του ποσού των τόκων θα κατευθυνόταν στα Ελληνικά νοικοκυριά και κατ’ επέκταση στη εσωτερική κατανάλωση.
Το γεγονός αυτό θα συνέβαλλε με τη σειρά του στην αναθέρμανση της Οικονομίας μας (μείωση της ανεργίας κλπ.), περιορίζοντας αισθητά τα μέτρα λιτότητας, τα οποία έχει λάβει η κυβέρνηση («διττή» ωφέλεια). Επίσης στην εκδίωξη τωνμπράβων των τοκογλύφων από την πατρίδα μας – κάτι που χρειάζεται πράξεις και χρήματα (όχι κενά λόγια και παθητικές «κραυγές»).
(3) Τα εθνικά ομόλογα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους «ιδιοκτήτες» τους, σαν εγγύηση για τη λήψη μελλοντικών δανείων από τις τράπεζες (στην περίπτωση που θα ήταν βέβαια επιθυμητό - κανείς δεν μπορεί να προϋπολογίσει με ασφάλεια τις μετέπειτα οικονομικές ανάγκες του). Ίσως εδώ θα ήταν απαραίτητη μία ιδιαίτερη συμφωνία της κυβέρνησης με τις τράπεζες έτσι ώστε, τα δάνεια με την παροχή των «Εθνικών Ομολόγων» σαν εγγύηση έγκρισης τους, να επιβαρύνονται με τόκους χαμηλότερους του 5%.
(4) Οι τράπεζες θα μπορούσαν με τη σειρά τους να χρηματοδοτηθούν περαιτέρω, «εκχωρώντας» τα διάφορα δάνεια τους με την εγγύηση των «Εθνικών Ομολόγων» σε τρίτους επενδυτές - έτσι όπως ανέκαθεν «συνηθίζουν» με τα στεγαστικά ή άλλης «ποιότητας» δάνεια τους.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ
Εδώ απαιτείται μείωση των περιττών δαπανών του δημοσίου (η μη οριζόντια φυσικά μείωση των μισθών των ΔΥ και η αύξηση της παραγωγικότητας τους είναι προτιμότερη από τις απολύσεις, για όσο τουλάχιστον χρονικό διάστημα δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα – κάθε 1% ανεργία κοστίζει περί τα 400 εκ. € στο δημόσιο) και αύξηση των εσόδων του. Φυσικά όχι μέσω των υψηλότερων φορολογικών συντελεστών, οι οποίοι εντείνουν την ύφεση και μειώνουν τα έσοδα, λόγω περιορισμού του ΑΕΠ (χρεοκοπία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ανεργία κλπ.), αλλά με τη βοήθεια των επενδύσεων και της ανάπτυξης.
Στα πλαίσια αυτά, θα έπρεπε να μας βοηθήσει η Ευρωζώνη – αφενός μεν με παραγωγικές επενδύσεις των πλεονασματικών χωρών της (σχέδιο «τύπου» Μάρσαλ), αφετέρου με το άνοιγμα των αγορών της για τα Ελληνικά προϊόντα – πόσο μάλλον αφού δεν έχουμε τη δυνατότητα άσκησης νομισματικής πολιτικής, ως κράτος μέλος της Ευρωζώνης (αδυναμία μείωσης των επιτοκίων, περιορισμού των φόρων, αύξησης των δημοσίων επενδύσεων, «μεγέθυνσης» της ποσότητας χρήματος, ελεγχόμενος πληθωρισμός κλπ.). Αυτό θα έλυνε ταυτόχρονα και το τρίτο μεγάλο μας πρόβλημα που ακολουθεί, το σημαντικότερο ίσως όλων:
ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
Εδώ συμπεριλαμβάνεται και το εμπορικό μας ισοζύγιο, όπου δυστυχώς οι εισαγωγές μας είναι κατά πολύ μεγαλύτερες των εξαγωγών – γεγονός που προήλθε από την αποβιομηχανοποίηση της Ελλάδας, κυρίως τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Στα πλαίσια αυτά, υπενθυμίζουμε ξανά τα λόγια του Keynes (πριν από το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο), από παλαιότερο άρθρο μας(Δημόσιο Χρέος: Μήπως θα πρέπει κάποτε να μας εξοφλήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τις υποχρεώσεις της, επιτρέποντας μας να εξοφλήσουμε σωστά τις δικές μας;)
“Απαιτήθηκαν 160 δις γερμανικά μάρκα για αποζημιώσεις πολέμου. Η δυνατότητα της Γερμανίας να πληρώσει 160 δις ή, έστω, 100 δις, είναι ανύπαρκτη - δεν βρίσκεται δηλαδή εντός των πλαισίων του εφικτού, με βάση έναν λογικό υπολογισμό. Αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι θα μπορούσε η Γερμανία να πληρώνει κάθε χρόνο πολλά δις Μάρκα για να εξοφλήσει, θα έπρεπε να μας εξηγήσουν, μέσω ποιών ακριβώς εμπορευμάτων θα ακολουθούσαν αυτές οι πληρωμές κατά τη γνώμη τους και σε ποιες ακριβώς Αγορές θα μπορούσαν να πουληθούν αυτά τα εμπορεύματα.
Μέχρι να μπορέσουν να εκφραστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια και να τεκμηριώσουν αντικειμενικά τις αποφάσεις τους,απαιτώντας πράγματα που είναι δυνατόν να επιτευχθούν, δεν μπορούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη μας”.
Εδώ συμπληρώσαμε εμείς τα εξής: “Κατ’ επέκταση, αν και όχι κατ’ αναλογία, η ερώτηση που οφείλουμε να θέσουμε σε σχέση με τη χώρα μας και στην οποία θα πρέπει να απαντήσει η Ευρώπη, εάν δεν θέλουμε να αναλωνόμαστε συνεχώς στην περιγραφή προβλημάτων ή θεωρητικών λύσεων, αλλά στις δυνατότητες πρακτικής επίλυσης τους, είναι κατά κάποιον τρόπο αυτή που έκανε τότε ο Keynes:
Μέσω της πώλησης ποιών ακριβώς εμπορευμάτων θα μπορέσουμε να μειώσουμε το χρέος και τα ελλείμματα μας, καθώς επίσης σε ποιες ακριβώς Αγορές θα μπορούσαν να πουληθούν αυτά τα εμπορεύματα; Εμείς θέλουμε να δουλέψουμε παραγωγικά, δεν είμαστε «οκνηροί», δεν θέλουμε να χρωστάμε και δεν θέλουμε να είμαστε υπόλογοι σε κανέναν. Πώς να το κάνουμε όμως πρακτικά, όταν μας έχουν αφαιρεθεί όλα τα εργαλεία χειρισμού της οικονομίας μας, ενώ ταυτόχρονα αποκλειόμαστε από όλες τις αγορές του εξωτερικού, σιγά-σιγά και από αυτές της ίδιας μας της χώρας;
Εάν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν μας εξασφαλίζουν τις αγορές τους για τα προϊόντα μας αυξάνοντας το ΑΕΠ μας(οπότε θα μπορούσε να μειωθεί αναλογικά το χρέος μας), μας αποκλείουν σταδιακά από τις δικές μας (Lidl, Aldi, Makro, MediaMarkt, Vinci, Hochtief, Carrefour, Unilever, αεροδρόμια, λιμάνια, τηλεπικοινωνίες κλπ), μειώνουν τα φορολογικά μας έσοδα με τη φοροαποφυγή των πολυεθνικών τους, δεν στέλνουν τους πολίτες τους να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα, δεν χρησιμοποιούν τη ναυτιλία μας για τις μεταφορές τους, δεν κάνουν ευρύτερα χρήση του τομέα των υπηρεσιών μας (75% του ΑΕΠ), δεν επενδύουν εδώ σε παραγωγικές μονάδες για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα μας, αλλά μόνο εκμεταλλεύονται τις καταναλωτικές μας επιδόσεις, δεν προστατεύουν ενεργά (με δικό τους πολεμικό εξοπλισμό) τα σύνορα μας, δεν μας προσφέρουν χαμηλά επιτόκια και δεν ενδιαφέρονται για την επίλυση των προβλημάτων μας, για τι ακριβώς τους χρειαζόμαστε;”
ΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙ
Φυσικά η εξόφληση των γερμανικών επανορθώσεων (άρθρο μας), έστω σε 40 ετήσιες δόσεις, όπως αυτές που εμείς απαιτούμε για την αποπληρωμή του χρέους μας, θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμη – ενώ η συμμετοχή μας στη χρηματοδότηση του δημοσίου χρέους μας, μέσω της έκδοσης και αγοράς εθνικών ομολόγων, θα λειτουργούσε υπέρ της χώρας μας (συν Αθηνά και χείρα κίνει).
Πρέπει άλλωστε να πείσουμε ότι θέλουμε να αποπληρώσουμε τα χρέη μας, εάν μας εξασφαλισθούν οι προοπτικές και ότι δεν επιθυμούμε απλά και μόνο να αποφύγουμε «πονηρά» την τήρηση των υποχρεώσεων μας. Αν και αμφιβάλλουμε λοιπόν ότι θα μπορούσε ποτέ να επιτραπεί η χρεοκοπία της Ελλάδας (δύσκολα θα πιστεύαμε κάτι τέτοιο, αφού θα ήταν σαν να πέθαινε ο πρωταγωνιστής ενός κινηματογραφικού έργου στη μέση της παράστασης), εμείς οφείλουμε να ενεργήσουμε με στόχο την αποφυγή της – όσο και αν μας κοστίσει.
Ολοκληρώνοντας, ίσως πρέπει να προσθέσουμε εδώ κάτι που μας έκανε εντύπωση, στα πλαίσια μίας πρόσφατης συζήτησης με έναν Ελληνοαμερικανό καθηγητή οικονομικών. Ο συνάδελφός μας ισχυρίσθηκε έμμεσα ότι, “επειδή έχει ορκισθεί στο αμερικανικό Σύνταγμα, είναι υποχρεωμένος να υποστηρίζει πριν από κάθε άλλο τις Η.Π.Α.” – επομένως να εξυπηρετεί πρώτα τα αμερικάνικά συμφέροντα και μετά τα ελληνικά, όπως συμπεράναμε εμείς.
Το γεγονός αυτό, εφόσον ισχύει φυσικά, μας δημιούργησε απορίες σχετικά με τις προτεραιότητες των πολιτικών ηγετών μας – γνωρίζοντας ότι αρκετοί από αυτούς έχουν αμερικανική παιδεία. Πολύ περισσότερο όταν εξετάσαμε από τη συγκεκριμένη σκοπιά την «τυφλή» αφοσίωση τους στα καταστροφικά μνημόνια του ΔΝΤ - καθώς επίσης την αποδοχή τηςΠύρρειου χρεοκοπίας της Ελλάδας. Θυμηθήκαμε δε ότι, τα παιδιά του Σικάγου συνήθιζαν πάντοτε να διορίζουν στις κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής και άλλων περιοχών του πλανήτη εκείνους τους πολίτες τους, οι οποίοι είχαν σπουδάσει στις Η.Π.Α. – έχοντας υποστεί την καθιερωμένη «πλύση εγκεφάλου».
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οφείλουμε να βρούμε σήμερα τις λύσεις για όλα μας τα προβλήματα, πριν ακόμη υπογραφεί η δεσμευτική συμφωνία με τους πιστωτές μας, στη βάση του βρετανικού Δικαίου – τα σημαντικότερα μειονεκτήματα του οποίου είναι
(α) η ανεύθυνη παράδοση της εθνικής μας κυριαρχίας στους δανειστές μας, με καταστροφικά αποτελέσματα για το μέλλον της Ελλάδας, καθώς επίσης
(β) η αδυναμία επιστροφής στο εθνικό μας νόμισμα, εάν και εφόσον το αποφασίσουμε μόνοι μας (κανείς δεν μπορεί να μας το επιβάλλει) – πόσο μάλλον εάν διαλυθεί η Ευρωζώνη.
Η αδυναμία αυτή θα ήταν φυσικά καταστροφική, αφού δεν θα μπορούσαμε πλέον να μετατρέψουμε το χρέος μας από ευρώ στο εθνικό νόμισμα, το οποίο τυχόν θα υιοθετούσαμε – οπότε η Ελλάδα θα χρεοκοπούσε. Αν και είμαστε λοιπόν ανέκαθεν υπέρ της παραμονής μας στην Ευρωζώνη, δεν μπορούμε δυστυχώς να είμαστε σίγουροι ούτε για το ότι η Κομισιόν θα μας βοηθήσει να ανταπεξέλθουμε με τα προβλήματα μας, ούτε για τη μη διάλυση της νομισματικής ένωσης (όπως έχουμε αναλύσει πρόσφατα στο Σενάρια και Στρατηγικές).
Πολύ περισσότερο, όταν το ΔΝΤ θέλει να επιβάλλει τις ίδιες λύσεις, την ίδια συνταγή δηλαδή, σε χώρες με εντελώς διαφορετικά προβλήματα, χωρίς να έχει καμία απολύτως εμπειρία (για πρώτη φορά δραστηριοποιείται το ΔΝΤ σε μία νομισματική ένωση και σε ανεπτυγμένες χώρες).
Για παράδειγμα, η Ελλάδα έχει (είχε καλύτερα, πριν από την εισβολή του ΔΝΤ) έναν υγιέστατο ιδιωτικό τομέα, ελάχιστα χρεωμένο, καθώς επίσης μεγάλη ακίνητη περιουσία και τεράστιο υπόγειο πλούτο – ενώ αντιμετωπίζει προβλήματα σχεδόν αποκλειστικά και μόνο στο δημόσιο τομέα (ανύπαρκτο ή/και δυσλειτουργικό επιχειρηματικό πλαίσιο, αδιαφάνεια, διαφθορά, φορολογικό σύστημα κλπ.). Ουσιαστικά λοιπόν πρόκειται για μία πολύ πλούσια επιχείρηση, με μεγάλη, ανεκμετάλλευτη ακίνητη περιουσία – η οποία όμως λειτουργεί ζημιογόνα, λόγω της ανεπαρκούς, της ανίκανης καλύτερα ηγεσίας της (management).
Αντίθετα, η Ιρλανδία έχει θετικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, αλλά πολύ μεγάλο συνολικό χρέος (περί το 1.200% του ΑΕΠ της, έναντι 330% της Ελλάδας), καθώς επίσης προβλήματα τραπεζών. Η Ισπανία έχει περιορισμένο δημόσιο χρέος (περί το 70% του ΑΕΠ της), αλλά υψηλή ανεργία, υπερχρέωση των δήμων της και φούσκα ακινήτων – ενώ η Πορτογαλία έχει μηδενική σχεδόν ανάπτυξη τα τελευταία δέκα χρόνια.
Είναι αδύνατον λοιπόν να εφαρμόσει κανείς την ίδια «συνταγή» σε όλους (είναι σαν να προτείνει το ίδιο μέγεθος κοστούμι για ψηλούς, κοντούς, αδύνατους, χονδρούς κλπ.), όπως είναι επίσης αδύνατον να λειτουργήσει με μία κοινή νομισματική πολιτική για όλους η ΕΚΤ – αφού, για παράδειγμα, το βασικό επιτόκιο της για τη Γερμανία θα έπρεπε να είναι κατά πολύ υψηλότερο, από αυτό για την Ιταλία. Εκτός αυτού, φαίνεται να καταπολεμάται η λάθος κρίση, η οποία δεν είναι μία «απλή» κρίση χρέους, αλλά
(α) αφενός μεν μία κρίση μη ισορροπημένης κατανομής ελλειμμάτων-πλεονασμάτων (αποταμιεύσεων-επενδύσεων) εντός της Ευρωζώνης (άρθρο μας), αλλά και στον πλανήτη (ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση)
(β) αφετέρου μία κρίση τραπεζών – όπου το τραπεζικό σύστημα των χωρών της Ευρωζώνης νοσεί σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό, όπως φαίνεται από τον Πίνακα ΙΙ που ακολουθεί:
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Υποθετικές ανάγκες διαγραφής απαιτήσεων μεγάλων τραπεζών – Λογιστικές αξίες και Κεφαλαιοποίηση (χρηματιστηριακή αξία) σε δις €
Τραπεζικός Όμιλος
Μετοχή/Λογ. αξία
Λογ. Αξία
Κεφαλαιοποίηση
Unicredit
0,13
130,0
16,9
Intesa
0,33
60,9
20,1
Commerzbank
0,33
21,8
7,2
Deutsche Bank
0,50
53,4
26,7
Societe gen.
0,29
43,8
12,7
BNP Paribas
0,57
67,4
38,4
Credit Agr.
0,24
43,8
10,5
ING
0,48
48,3
23,2
Santander
0,67
76,4
51,2
BBVA
0,81
38,8
31,4
Σύνολα
0,41
584,6
238,3
Πηγή: Bloomberg
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Η διαφορά μεταξύ λογιστικής και χρηματιστηριακής αξίας των τραπεζών είναι ένας δείκτης, ο οποίος εμφανίζει τα προβλήματα των τραπεζών – όπου συμπεραίνεται ότι, η θέση τους είναι τουλάχιστον τόσο άσχημη, όσο και το 2008. Οι δέκα μεγάλες τράπεζες της Ευρωζώνης διαπραγματεύονται κατά μέσον όρο στο 41% της λογιστικής τους αξίας – γεγονός που σημαίνει ότι, οι αγορές πιθανολογούν πως χρειάζονται διαγραφές απαιτήσεων ύψους 59% των κεφαλαίων τους ή 346,3 δις €.
Για παράδειγμα, επειδή η κεφαλαιοποίηση (χρηματιστηριακή αξία) της ιταλικής Unicredit είναι 16,9 δις €, ενώ η λογιστική της αξία 130 δις €, η διαφορά μεταξύ τους (113,1 δις €) σημαίνει ότι, οι «αγορές» υπολογίζουν πως πρέπει να διαγράψει (αποσβέσει) από τον Ισολογισμό της τα 113,1 δις € - οπότε θα πρέπει να εξασφαλίσει ανάλογα νέα κεφάλαια.
Εάν θεωρήσουμε λοιπόν (αυθαίρετα φυσικά) ότι, ο δείκτης αυτός είναι ο ίδιος για όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης, τότε οι ανάγκες ανακεφαλαίωσης τους υπολογίζονται στα 935 δις € ή στο 10% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης - ένα ποσόν κατά πολύ υψηλότερο από αυτό που ανακοίνωσε τόσο η ΕΕ (130 δις €), όσο και το ΔΝΤ (200 δις €).
Όταν σε όλα αυτά τώρα συμπεριλάβουμε την αύξηση του Ισολογισμού της ΕΚΤ από 1,1 τρις € το 2007 στα περίπου 2,8 τρις € σήμερα (με Ίδια Κεφάλαια μόλις 10 δις €), την έκθεση της σε ομόλογα των χωρών του Νότου, σε εγγυήσεις αδύναμων τραπεζών, καθώς επίσης τα προβλήματα του Target II, τότε η κατάσταση είναι τουλάχιστον εκρηκτική – ειδικά για τη Γερμανία, η οποία είναι εκτεθειμένη μέσω της Bundesbank κατά 500 δις € στο Ευρωσύστημα (η ΕΚΤ χρωστάει στην κεντρική τράπεζα της Γερμανίας 500 δις € όταν, για παράδειγμα, η ΤτΕ χρωστάει 101 δις € στην ΕΚΤ).
Από την άλλη πλευρά τώρα οι αγορές απαιτούν, πολύ σωστά, καθαρές, βιώσιμες λύσεις (πολιτική ένωση ή διάλυση της Ευρωζώνης), τις οποίες όμως δεν είναι διατεθειμένα να αποδεχθούν τα κράτη – κυρίως λόγω ανεπαρκούς πολιτικής ηγεσίας, κομματικοκρατίας, έλλειψης αλληλεγγύης, εθνικισμού κλπ.
Επομένως, ακόμη και αν εμείς δεν αποφασίσουμε ποτέ να υιοθετήσουμε το εθνικό μας νόμισμα, ενώ κανένας δεν μπορεί να μας υποχρεώσει, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι για το εξαιρετικά πιθανό ενδεχόμενο της διάλυσης της Ευρωζώνης – ξεκινώντας από τη χρηματοδότηση του δημοσίου χρέους μας, με δικά μας μέσα (έστω ενός μέρους του, φυσικά χωρίς να επιβαρυνόμαστε με τοκογλυφικά επιτόκια, από τα δάνεια των «εταίρων» μας).
Είναι άλλωστε ακατανόητο να αποδεχόμαστε τέτοιες ζημίες, όπως αυτές που έχουμε υποστεί όλοι μας μέχρι σήμερα(διασυρμός, πλήρης υποταγή στους δανειστές μας, εισαγωγές των εταιρειών μας με προκαταβολικές πληρωμές, εγκληματικά μνημόνια χρεοκοπίας, απώλεια αξιών άνω των 700 δις € από την υποτίμηση των ακινήτων, των εταιρειών του δημοσίου κλπ.), απλά και μόνο για να μη διαθέσουμε/δανείσουμε το κράτος μας με περίπου 40 δις € το 2012, καθώς επίσης με αυτά που απαιτούνται για κάποια επόμενα έτη – πόσο μάλλον όταν έτσι θα κερδίσουμε αφενός μεν την εθνική μας κυριαρχία, αφετέρου την εμπιστοσύνη τόσο της Ευρωζώνης, όσο και των αγορών.
Δυστυχώς βέβαια υπάρχει ένα σημαντικότατο εμπόδιο σε μία τέτοια πρωτοβουλία – η ανεπάρκεια και η διαφθορά του δημοσίου στη χώρα μας, το οποίο εύλογα απωθεί όλους όσους θα ήθελαν και θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη χρηματοδότηση των χρεών της Ελλάδας. Οφείλουμε λοιπόν να αγωνισθούμε για την εύρεση μίας αποτελεσματικής λύσης, έτσι ώστε να διευκολυνθούν τέτοιου είδους προσπάθειες. Η Ελλάδα είναι μία πάμπλουτη, πολλαπλά προικισμένη χώρα, ένας παράδεισος καλύτερα, ο οποίος πρέπει φυσικά να προστατεύεται από όλους τους Πολίτες της – να μην εγκαταλείπεται δηλαδή στην καλή θέληση, στην τύχη ή/και στις ιδιοτελείς διαθέσεις κανενός.
Βασίλης Βιλιάρδος (copyright)
Αθήνα, 22. Ιανουαρίου 2012
viliardos@kbanalysis.com
Casss Group Twitter You Toube
Επόμενο >
Είναι ακατανόητο να αποδεχόμαστε τέτοιες ζημίες, όπως αυτές που έχουμε υποστεί μέχρι σήμερα – πόσο μάλλον όταν με τον εσωτερικό δανεισμό θα κερδίζαμε την εθνική μας κυριαρχία, την ελευθερία, την υπερηφάνεια, τον αυτοσεβασμό μας και την εμπιστοσύνη των αγορών
“Θέλουμε το καλό μας σαν λαός, αλλά δεν διακρίνουμε πάντα ποιο είναι αυτό το καλό. Ο λαός δεν μπορεί να διαφθαρεί ποτέ, αλλά συχνά μπορεί να ξεγελαστεί – τότε μόνο μοιάζει να θέλει αυτό που είναι κακό.
Υπάρχουν συχνά πολλές διαφορές ανάμεσα στη βούληση όλων και στη γενική βούληση. Η πρώτη έχει κατά νου μόνο το ατομικό συμφέρον και δεν είναι παρά ένα άθροισμα από ιδιοτελείς, ατομικές βουλήσεις. Αντίθετα, η γενική βούληση αποβλέπει πάντοτε στο ανιδιοτελές, κοινό συμφέρον.
Όταν αρχίσουν να δημιουργούνται χάσματα και ξεχωριστές ομάδες ανάμεσα στο λαό (κόμματα στη σημερινή εποχή), τότε η βούληση κάθε μίας από αυτές γίνεται γενική, σε σχέση με τα μέλη της και ατομική, σε σχέση με το Κράτος. Μπορούμε τότε να πούμε ότι, δεν υπάρχουν τόσοι ψηφοφόροι, όσοι είναι οι άνθρωποι, αλλά όσες είναι οι ομάδες – με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η μεγαλύτερη, εκφράζοντας την ατομική, «ιδιοτελή» βούληση των μελών της και όχι τη γενική βούληση.
Δεν πρέπει λοιπόν να υπάρχουν ξεχωριστές ομάδες μέσα στο κράτος, για να μπορεί να εκφραστεί σωστά η γενική βούληση – με στόχο το κοινό καλό. Εάν όμως υπάρχουν, τότε πρέπει να αυξήσουμε τον αριθμό τους (καταδίκη του δικομματισμού;), για να παρεμποδίσουμε την ανισότητα, όπως έκανε ο Σόλωνας” (Ζαν Ζακ Ρουσσώ).
Ανάλυση
Περίληψη: Η ανάγκη υιοθέτησης εθνικών ομολόγων, έστω και αργά, η οποία προϋποθέτει την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Πολιτική και τον έλεγχο της, οι ιδιαιτερότητες τους, οι τρεις διαφορετικές εστίες προβλημάτων της Ελλάδας, οι λύσεις για κάθε μία από αυτές, με ή χωρίς τη βοήθεια της Ευρωζώνης, οι μεγάλες απειλές της συμφωνίας διαγραφής (PSI) με το βρετανικό Δίκαιο, οι ενδογενείς ανισορροπίες της νομισματικής ένωσης, τα τεράστια προβλήματα του τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης και ορισμένες υποχρεώσεις μας.
Οι λύσεις στα οικονομικά προβλήματα κάθε είδους είναι σε άμεση σχέση με το χρονικό σημείο (timing), κατά το οποίο επιλέγονται, ενώ η Οικονομία δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν επιστήμη, εάν δεν βοηθούσε στην πρόβλεψημελλοντικών κρίσεων - έτσι ώστε να λαμβάνονται έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης τους, με τη βοήθεια περισσοτέρων του ενός εναλλακτικών σεναρίων.
Στα πλαίσια αυτά, η υιοθέτηση «Εθνικών Ομολόγων» εκ μέρους της Ελλάδας, όπως είχαμε προτείνει με άρθρο μας τον Οκτώβριο του 2009, θα είχε συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην αντιμετώπιση του προβλήματος του δημοσίου χρέους της, εάν είχε ληφθεί η απόφαση τότε – όταν είχαμε επισημάνει την κλιμάκωση της κρίσης, η οποία επισπεύσθηκε, μεταξύ άλλων, από τους εσφαλμένους χειρισμούς της «νεαρής» τότε κυβέρνησης (άρθρο μας). Η αντίθετη άποψη, σύμφωνα με την οποία η αγορά ομολόγων εκ μέρους των Ελλήνων θα ήταν εις βάρος των καταθέσεων και επομένως των τραπεζών, έχει πλέον αποδειχθεί λανθασμένη – αφού η μείωση των τραπεζικών καταθέσεων σήμερα έχει ξεπεράσει τα 70 δις €, με τις περισσότερες από αυτές να έχουν κατευθυνθεί σε ιδρύματα άλλων κρατών, χωρίς να ωφελούν ούτε την Ελλάδα, ούτε τις τράπεζες της.
Εάν δε συνειδητοποιήσει κανείς ότι, η χρηματοδότηση του Ελληνικού Δημοσίου από την Τρόικα, η οποία μας υποχρέωσε σε καταστροφικά για την οικονομία μας «υφεσιακά προγράμματα», δεν υπερβαίνει τα 70 δις € μέχρι σήμερα (Πίνακας Ι), όσα δηλαδή έχουν ήδη «μεταναστεύσει» στο εξωτερικό, θα κατανοήσει ότι, η μη υιοθέτηση των εθνικών ομολόγων ήταν τουλάχιστον ανόητη εκ μέρους μας – πόσο μάλλον όταν η εισβολή του ΔΝΤ κόστισε τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρωζώνη, τεράστια ποσά.
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Ομόλογα δημοσίου σε δις €, με ημερομηνία 13.07.2011, συνολικού ύψους 341 δις €
Ιδιοκτήτες Ομολόγων
Ποσόν
Διαχειρ. Περιουσιακών στοιχείων, κρατικά κεφάλαια, κεντρ. Τράπεζες
151
ΕΚΤ
47
Τρόικα (ΔΝΤ-ΕΕ)
53
Ελληνικές τράπεζες
50
Γερμανικές τράπεζες (KFW 8,0 - HRE 7,4)
17
Γαλλικές τράπεζες
11
Ιταλικές τράπεζες
2
Λοιπές Ευρωπαϊκές τράπεζες
9
Τράπεζες εκτός Ευρώπης
1
Πηγή: Handelsblatt (Bloomberg, RBC, Barkley Capital)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, το ΑΕΠ μας μειώθηκε σχεδόν κατά 15%, περιορίζοντας επικίνδυνα τα έσοδα του δημοσίου, οι μισθοί καταβαραθρώθηκαν, οι αξίες των ακινήτων ευρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, το χρηματιστήριο επίσης, οι τράπεζες μας έχουν σχεδόν χρεοκοπήσει, η ανεργία αυξάνεται διαρκώς, χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν κλείσει, τα ασφαλιστικά ταμεία είναι στο χείλος της καταστροφής, τα ενοικιαστήρια πληθαίνουν καθημερινά στους δρόμους, ενώ έχουν συμβεί τόσο πολλά άλλα τα οποία, εάν θελήσει να αποτιμήσει κανείς σε χρήματα (παρούσες αξίες), θα ξεπεράσει εύκολα τα 700 δις € «κόστος» – έναντι του οποίου έχουμε λάβει λιγότερα από 70 δις € δανεικά από το ΔΝΤ και την ΕΕ!
Εν τούτοις έχουμε την άποψη ότι, ποτέ δεν είναι πολύ αργά για ενέργειες, με βάση τις οποίες θα λύναμε μόνοι μας ορισμένα μέρη των προβλημάτων της χώρας μας – χωρίς να υποχρεωθούμε στη λεηλασία τόσο της δημόσιας, όσο και της ιδιωτικής μας περιουσίας, καθώς επίσης στη μετατροπή μας σε προτεκτοράτο της Γερμανίας.
Αν και ουσιαστικά λοιπόν προηγείται η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πολιτική ηγεσία και ο έλεγχος της, όπως έχουμε τονίσει αρκετές φορές (γεγονός που δεν θα συμβεί ποτέ, όσο δεν συμμετέχουν ενεργά οι Πολίτες στη διαχείριση των κρατικών θεμάτων, ψηφίζοντας οι ίδιοι τους σημαντικότερους νόμους - δημοψηφίσματα), έχουμε την άποψη ότι, δεν υπάρχει πλέον ο απαιτούμενος χρόνος. Επομένως θα πρέπει να επιδιωχθούν παράλληλα, αφενός μεν η σταθεροποίηση των οικονομικών της χώρας, αφετέρου η εγκατάσταση μίας «χρηστής» πολιτικής ηγεσίας - με απώτερο στόχο την ενεργό συμμετοχή όλων των Πολιτών στα κοινά, την οποία θα πρέπει να μας υποσχεθεί το οποιαδήποτε πολιτικό κόμμα, το οποίο θα θελήσει να λάβει την ψήφο μας.
Από οικονομικής τώρα αποκλειστικά πλευράς (υπάρχει παράλληλα η κοινωνική, η πολιτισμική κλπ.), η Ελλάδα έχει τρεις εντελώς διαφορετικές «εστίες προβλημάτων» - οι οποίες, αν και αλληλένδετες μεταξύ τους, απαιτούν την υιοθέτηση διαφορετικών λύσεων:
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ, ΤΟΚΟΙ ΚΑΙ ΔΟΣΕΙΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ
Σε ένα χρέος ύψους περίπου 370 δις €, ο κάθε «βαθμός» του επιτοκίου είναι εξαιρετικά σημαντικός για μία χώρα, το ΑΕΠ της οποίας είναι κάτω των 220 δις € - πόσο μάλλον όταν εμφανίζει πρωτογενή (προ τόκων) ελλείμματα, ενώ είναι βυθισμένη για πέμπτο συνεχή χρόνο στην ύφεση. Κάθε 1% επιτόκιο κοστίζει στη χώρα μας το ποσόν των 3,7 δις € ετήσια (όσο δηλαδή η αμοιβή 370.000 εργαζομένων, με μέσο ετήσιο μισθό 10.000 €) – ενώ με σταθερά τα υπόλοιπα μεγέθη, το επιτόκιο πρέπει να είναι χαμηλότερο από το ρυθμό ανάπτυξης.
Όταν μία χώρα λοιπόν ευρίσκεται σε ύφεση, τα επιτόκια δανεισμού της οφείλουν να είναι τουλάχιστον μηδενικά – αφού δεν μπορούν να είναι άμεσα αρνητικά, αλλά έμμεσα, εάν ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος (όχι βέβαια ο προερχόμενος από την αυξημένη φορολογία, όπως αυτός σήμερα στην Ελλάδα, ο οποίος διατηρεί υψηλές τις τιμές των προϊόντων, παρά τη μειωμένη ζήτηση). Επομένως, η χώρα μας οφείλει να αναζητήσει λύσεις χρηματοδότησης του χρέους της, εάν είναι δυνατόν με μηδενικά επιτόκια.
Από την άλλη πλευρά, επειδή η Ελλάδα έχει ακόμη πρωτογενή ελλείμματα, είναι αδύνατον να εξοφλεί τις υποχρεώσεις της– αφού το σύνολο των δημοσίων εσόδων της δεν φθάνει για την κάλυψη των δαπανών της. Επομένως, πρέπει να επιμηκύνει το χρόνο αποπληρωμής του χρέους της - με την προοπτική της εξυπηρέτησης των δόσεων στο μέλλον, μετά από την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων.
Εάν τώρα η διεθνής κοινότητα (ΔΝΤ) ή/και οι ευρωπαίοι «εταίροι» της δεν είναι σε θέση ή δεν θέλουν να της εξασφαλίσουν αυτές τις (απολύτως απαραίτητες) προϋποθέσεις, τότε η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να προβεί
(α) είτε στη διαγραφή μέρους του χρέους της - ουσιαστικά σε «σκληρή», μη ελεγχόμενη χρεοκοπία,
(β) είτε στην αναβολή της πληρωμής των δόσεων για το χρέος της - με ή χωρίς τη συμφωνία των πιστωτών της,
(γ) είτε στον εσωτερικό δανεισμό - στην έκδοση δηλαδή εθνικών ομολόγων, τα οποία θα αγόραζαν οι Πολίτες, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις της,
(δ) είτε στο συνδυασμό όλων ή μέρους των παραπάνω – έτσι ώστε να μοιρασθεί το βάρος σε περισσότερους «αποδέκτες»
Στα πλαίσια αυτά, παρά το ότι είναι σχετικά αργά, αφού έχει ήδη «μεταναστεύσει» ένα μεγάλο μέρος των καταθέσεων των Ελλήνων στο εξωτερικό, έχουμε την άποψη ότι είναι ακόμη δυνατή η έκδοση εθνικών ομολόγων – με κύριο μειονέκτημα την έλλειψη της εμπιστοσύνης των Πολιτών στην Πολιτεία, για την οποία θα έπρεπε να γίνουν αμέσως ενέργειες αποκατάστασης της. Μερικά δε από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των ομολόγων θα ήταν τα εξής:
(1) Μέσω της έκδοσής τους θα μπορούσε να αναχρηματοδοτηθεί μακροπρόθεσμα το δημόσιο χρέος μας, το οποίο αποτελεί αναμφίβολα το μεγαλύτερο εμπόδιο στις προσπάθειες ανάκαμψης της Οικονομίας μας. Τα ομόλογα αυτά είναι δυνατόν να αγορασθούν από εκείνους τους Έλληνες, οι οποίοι διαθέτουν καταθέσεις στις τράπεζες του εσωτερικού (υπολογίζονται περί τα 170 δις €), καθώς επίσης από αυτούς που διαθέτουν καταθέσεις στο εξωτερικό, είτε διαμένουν εντός της Ελλάδας, είτε είναι υπήκοοι άλλων χωρών.
Περί τα 10 εκ. Έλληνες διαμένουν στο εξωτερικό οι οποίοι, κατά την άποψη μας, θα ήταν πρόθυμοι να συμβάλλουν στη διάσωση της χώρας τους - πόσο μάλλον όταν και οι ίδιοι επωφελούνται πολλαπλά (αρκεί βέβαια να εμπιστευθούν την κυβέρνηση και το λαό της).
(2) To επιτόκιο τους θα έπρεπε να είναι μηδενικό, για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η Ελλάδα θα ευρίσκεται σε ύφεση – ενώ θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται αργότερα αυτόματα, ανάλογα με το ρυθμό ανάπτυξης. Ακόμη όμως και να υποθέσουμε ότι, το επιτόκιο έκδοσης τους θα τοποθετούταν στο 5% (όσο περίπου πληρώνει η χώρα μας), ένα μεγάλο μέρος του ποσού των τόκων θα κατευθυνόταν στα Ελληνικά νοικοκυριά και κατ’ επέκταση στη εσωτερική κατανάλωση.
Το γεγονός αυτό θα συνέβαλλε με τη σειρά του στην αναθέρμανση της Οικονομίας μας (μείωση της ανεργίας κλπ.), περιορίζοντας αισθητά τα μέτρα λιτότητας, τα οποία έχει λάβει η κυβέρνηση («διττή» ωφέλεια). Επίσης στην εκδίωξη τωνμπράβων των τοκογλύφων από την πατρίδα μας – κάτι που χρειάζεται πράξεις και χρήματα (όχι κενά λόγια και παθητικές «κραυγές»).
(3) Τα εθνικά ομόλογα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους «ιδιοκτήτες» τους, σαν εγγύηση για τη λήψη μελλοντικών δανείων από τις τράπεζες (στην περίπτωση που θα ήταν βέβαια επιθυμητό - κανείς δεν μπορεί να προϋπολογίσει με ασφάλεια τις μετέπειτα οικονομικές ανάγκες του). Ίσως εδώ θα ήταν απαραίτητη μία ιδιαίτερη συμφωνία της κυβέρνησης με τις τράπεζες έτσι ώστε, τα δάνεια με την παροχή των «Εθνικών Ομολόγων» σαν εγγύηση έγκρισης τους, να επιβαρύνονται με τόκους χαμηλότερους του 5%.
(4) Οι τράπεζες θα μπορούσαν με τη σειρά τους να χρηματοδοτηθούν περαιτέρω, «εκχωρώντας» τα διάφορα δάνεια τους με την εγγύηση των «Εθνικών Ομολόγων» σε τρίτους επενδυτές - έτσι όπως ανέκαθεν «συνηθίζουν» με τα στεγαστικά ή άλλης «ποιότητας» δάνεια τους.
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ
Εδώ απαιτείται μείωση των περιττών δαπανών του δημοσίου (η μη οριζόντια φυσικά μείωση των μισθών των ΔΥ και η αύξηση της παραγωγικότητας τους είναι προτιμότερη από τις απολύσεις, για όσο τουλάχιστον χρονικό διάστημα δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα – κάθε 1% ανεργία κοστίζει περί τα 400 εκ. € στο δημόσιο) και αύξηση των εσόδων του. Φυσικά όχι μέσω των υψηλότερων φορολογικών συντελεστών, οι οποίοι εντείνουν την ύφεση και μειώνουν τα έσοδα, λόγω περιορισμού του ΑΕΠ (χρεοκοπία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ανεργία κλπ.), αλλά με τη βοήθεια των επενδύσεων και της ανάπτυξης.
Στα πλαίσια αυτά, θα έπρεπε να μας βοηθήσει η Ευρωζώνη – αφενός μεν με παραγωγικές επενδύσεις των πλεονασματικών χωρών της (σχέδιο «τύπου» Μάρσαλ), αφετέρου με το άνοιγμα των αγορών της για τα Ελληνικά προϊόντα – πόσο μάλλον αφού δεν έχουμε τη δυνατότητα άσκησης νομισματικής πολιτικής, ως κράτος μέλος της Ευρωζώνης (αδυναμία μείωσης των επιτοκίων, περιορισμού των φόρων, αύξησης των δημοσίων επενδύσεων, «μεγέθυνσης» της ποσότητας χρήματος, ελεγχόμενος πληθωρισμός κλπ.). Αυτό θα έλυνε ταυτόχρονα και το τρίτο μεγάλο μας πρόβλημα που ακολουθεί, το σημαντικότερο ίσως όλων:
ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
Εδώ συμπεριλαμβάνεται και το εμπορικό μας ισοζύγιο, όπου δυστυχώς οι εισαγωγές μας είναι κατά πολύ μεγαλύτερες των εξαγωγών – γεγονός που προήλθε από την αποβιομηχανοποίηση της Ελλάδας, κυρίως τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Στα πλαίσια αυτά, υπενθυμίζουμε ξανά τα λόγια του Keynes (πριν από το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο), από παλαιότερο άρθρο μας(Δημόσιο Χρέος: Μήπως θα πρέπει κάποτε να μας εξοφλήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τις υποχρεώσεις της, επιτρέποντας μας να εξοφλήσουμε σωστά τις δικές μας;)
“Απαιτήθηκαν 160 δις γερμανικά μάρκα για αποζημιώσεις πολέμου. Η δυνατότητα της Γερμανίας να πληρώσει 160 δις ή, έστω, 100 δις, είναι ανύπαρκτη - δεν βρίσκεται δηλαδή εντός των πλαισίων του εφικτού, με βάση έναν λογικό υπολογισμό. Αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι θα μπορούσε η Γερμανία να πληρώνει κάθε χρόνο πολλά δις Μάρκα για να εξοφλήσει, θα έπρεπε να μας εξηγήσουν, μέσω ποιών ακριβώς εμπορευμάτων θα ακολουθούσαν αυτές οι πληρωμές κατά τη γνώμη τους και σε ποιες ακριβώς Αγορές θα μπορούσαν να πουληθούν αυτά τα εμπορεύματα.
Μέχρι να μπορέσουν να εκφραστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια και να τεκμηριώσουν αντικειμενικά τις αποφάσεις τους,απαιτώντας πράγματα που είναι δυνατόν να επιτευχθούν, δεν μπορούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη μας”.
Εδώ συμπληρώσαμε εμείς τα εξής: “Κατ’ επέκταση, αν και όχι κατ’ αναλογία, η ερώτηση που οφείλουμε να θέσουμε σε σχέση με τη χώρα μας και στην οποία θα πρέπει να απαντήσει η Ευρώπη, εάν δεν θέλουμε να αναλωνόμαστε συνεχώς στην περιγραφή προβλημάτων ή θεωρητικών λύσεων, αλλά στις δυνατότητες πρακτικής επίλυσης τους, είναι κατά κάποιον τρόπο αυτή που έκανε τότε ο Keynes:
Μέσω της πώλησης ποιών ακριβώς εμπορευμάτων θα μπορέσουμε να μειώσουμε το χρέος και τα ελλείμματα μας, καθώς επίσης σε ποιες ακριβώς Αγορές θα μπορούσαν να πουληθούν αυτά τα εμπορεύματα; Εμείς θέλουμε να δουλέψουμε παραγωγικά, δεν είμαστε «οκνηροί», δεν θέλουμε να χρωστάμε και δεν θέλουμε να είμαστε υπόλογοι σε κανέναν. Πώς να το κάνουμε όμως πρακτικά, όταν μας έχουν αφαιρεθεί όλα τα εργαλεία χειρισμού της οικονομίας μας, ενώ ταυτόχρονα αποκλειόμαστε από όλες τις αγορές του εξωτερικού, σιγά-σιγά και από αυτές της ίδιας μας της χώρας;
Εάν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας δεν μας εξασφαλίζουν τις αγορές τους για τα προϊόντα μας αυξάνοντας το ΑΕΠ μας(οπότε θα μπορούσε να μειωθεί αναλογικά το χρέος μας), μας αποκλείουν σταδιακά από τις δικές μας (Lidl, Aldi, Makro, MediaMarkt, Vinci, Hochtief, Carrefour, Unilever, αεροδρόμια, λιμάνια, τηλεπικοινωνίες κλπ), μειώνουν τα φορολογικά μας έσοδα με τη φοροαποφυγή των πολυεθνικών τους, δεν στέλνουν τους πολίτες τους να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα, δεν χρησιμοποιούν τη ναυτιλία μας για τις μεταφορές τους, δεν κάνουν ευρύτερα χρήση του τομέα των υπηρεσιών μας (75% του ΑΕΠ), δεν επενδύουν εδώ σε παραγωγικές μονάδες για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα μας, αλλά μόνο εκμεταλλεύονται τις καταναλωτικές μας επιδόσεις, δεν προστατεύουν ενεργά (με δικό τους πολεμικό εξοπλισμό) τα σύνορα μας, δεν μας προσφέρουν χαμηλά επιτόκια και δεν ενδιαφέρονται για την επίλυση των προβλημάτων μας, για τι ακριβώς τους χρειαζόμαστε;”
ΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙ
Φυσικά η εξόφληση των γερμανικών επανορθώσεων (άρθρο μας), έστω σε 40 ετήσιες δόσεις, όπως αυτές που εμείς απαιτούμε για την αποπληρωμή του χρέους μας, θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμη – ενώ η συμμετοχή μας στη χρηματοδότηση του δημοσίου χρέους μας, μέσω της έκδοσης και αγοράς εθνικών ομολόγων, θα λειτουργούσε υπέρ της χώρας μας (συν Αθηνά και χείρα κίνει).
Πρέπει άλλωστε να πείσουμε ότι θέλουμε να αποπληρώσουμε τα χρέη μας, εάν μας εξασφαλισθούν οι προοπτικές και ότι δεν επιθυμούμε απλά και μόνο να αποφύγουμε «πονηρά» την τήρηση των υποχρεώσεων μας. Αν και αμφιβάλλουμε λοιπόν ότι θα μπορούσε ποτέ να επιτραπεί η χρεοκοπία της Ελλάδας (δύσκολα θα πιστεύαμε κάτι τέτοιο, αφού θα ήταν σαν να πέθαινε ο πρωταγωνιστής ενός κινηματογραφικού έργου στη μέση της παράστασης), εμείς οφείλουμε να ενεργήσουμε με στόχο την αποφυγή της – όσο και αν μας κοστίσει.
Ολοκληρώνοντας, ίσως πρέπει να προσθέσουμε εδώ κάτι που μας έκανε εντύπωση, στα πλαίσια μίας πρόσφατης συζήτησης με έναν Ελληνοαμερικανό καθηγητή οικονομικών. Ο συνάδελφός μας ισχυρίσθηκε έμμεσα ότι, “επειδή έχει ορκισθεί στο αμερικανικό Σύνταγμα, είναι υποχρεωμένος να υποστηρίζει πριν από κάθε άλλο τις Η.Π.Α.” – επομένως να εξυπηρετεί πρώτα τα αμερικάνικά συμφέροντα και μετά τα ελληνικά, όπως συμπεράναμε εμείς.
Το γεγονός αυτό, εφόσον ισχύει φυσικά, μας δημιούργησε απορίες σχετικά με τις προτεραιότητες των πολιτικών ηγετών μας – γνωρίζοντας ότι αρκετοί από αυτούς έχουν αμερικανική παιδεία. Πολύ περισσότερο όταν εξετάσαμε από τη συγκεκριμένη σκοπιά την «τυφλή» αφοσίωση τους στα καταστροφικά μνημόνια του ΔΝΤ - καθώς επίσης την αποδοχή τηςΠύρρειου χρεοκοπίας της Ελλάδας. Θυμηθήκαμε δε ότι, τα παιδιά του Σικάγου συνήθιζαν πάντοτε να διορίζουν στις κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής και άλλων περιοχών του πλανήτη εκείνους τους πολίτες τους, οι οποίοι είχαν σπουδάσει στις Η.Π.Α. – έχοντας υποστεί την καθιερωμένη «πλύση εγκεφάλου».
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Οφείλουμε να βρούμε σήμερα τις λύσεις για όλα μας τα προβλήματα, πριν ακόμη υπογραφεί η δεσμευτική συμφωνία με τους πιστωτές μας, στη βάση του βρετανικού Δικαίου – τα σημαντικότερα μειονεκτήματα του οποίου είναι
(α) η ανεύθυνη παράδοση της εθνικής μας κυριαρχίας στους δανειστές μας, με καταστροφικά αποτελέσματα για το μέλλον της Ελλάδας, καθώς επίσης
(β) η αδυναμία επιστροφής στο εθνικό μας νόμισμα, εάν και εφόσον το αποφασίσουμε μόνοι μας (κανείς δεν μπορεί να μας το επιβάλλει) – πόσο μάλλον εάν διαλυθεί η Ευρωζώνη.
Η αδυναμία αυτή θα ήταν φυσικά καταστροφική, αφού δεν θα μπορούσαμε πλέον να μετατρέψουμε το χρέος μας από ευρώ στο εθνικό νόμισμα, το οποίο τυχόν θα υιοθετούσαμε – οπότε η Ελλάδα θα χρεοκοπούσε. Αν και είμαστε λοιπόν ανέκαθεν υπέρ της παραμονής μας στην Ευρωζώνη, δεν μπορούμε δυστυχώς να είμαστε σίγουροι ούτε για το ότι η Κομισιόν θα μας βοηθήσει να ανταπεξέλθουμε με τα προβλήματα μας, ούτε για τη μη διάλυση της νομισματικής ένωσης (όπως έχουμε αναλύσει πρόσφατα στο Σενάρια και Στρατηγικές).
Πολύ περισσότερο, όταν το ΔΝΤ θέλει να επιβάλλει τις ίδιες λύσεις, την ίδια συνταγή δηλαδή, σε χώρες με εντελώς διαφορετικά προβλήματα, χωρίς να έχει καμία απολύτως εμπειρία (για πρώτη φορά δραστηριοποιείται το ΔΝΤ σε μία νομισματική ένωση και σε ανεπτυγμένες χώρες).
Για παράδειγμα, η Ελλάδα έχει (είχε καλύτερα, πριν από την εισβολή του ΔΝΤ) έναν υγιέστατο ιδιωτικό τομέα, ελάχιστα χρεωμένο, καθώς επίσης μεγάλη ακίνητη περιουσία και τεράστιο υπόγειο πλούτο – ενώ αντιμετωπίζει προβλήματα σχεδόν αποκλειστικά και μόνο στο δημόσιο τομέα (ανύπαρκτο ή/και δυσλειτουργικό επιχειρηματικό πλαίσιο, αδιαφάνεια, διαφθορά, φορολογικό σύστημα κλπ.). Ουσιαστικά λοιπόν πρόκειται για μία πολύ πλούσια επιχείρηση, με μεγάλη, ανεκμετάλλευτη ακίνητη περιουσία – η οποία όμως λειτουργεί ζημιογόνα, λόγω της ανεπαρκούς, της ανίκανης καλύτερα ηγεσίας της (management).
Αντίθετα, η Ιρλανδία έχει θετικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, αλλά πολύ μεγάλο συνολικό χρέος (περί το 1.200% του ΑΕΠ της, έναντι 330% της Ελλάδας), καθώς επίσης προβλήματα τραπεζών. Η Ισπανία έχει περιορισμένο δημόσιο χρέος (περί το 70% του ΑΕΠ της), αλλά υψηλή ανεργία, υπερχρέωση των δήμων της και φούσκα ακινήτων – ενώ η Πορτογαλία έχει μηδενική σχεδόν ανάπτυξη τα τελευταία δέκα χρόνια.
Είναι αδύνατον λοιπόν να εφαρμόσει κανείς την ίδια «συνταγή» σε όλους (είναι σαν να προτείνει το ίδιο μέγεθος κοστούμι για ψηλούς, κοντούς, αδύνατους, χονδρούς κλπ.), όπως είναι επίσης αδύνατον να λειτουργήσει με μία κοινή νομισματική πολιτική για όλους η ΕΚΤ – αφού, για παράδειγμα, το βασικό επιτόκιο της για τη Γερμανία θα έπρεπε να είναι κατά πολύ υψηλότερο, από αυτό για την Ιταλία. Εκτός αυτού, φαίνεται να καταπολεμάται η λάθος κρίση, η οποία δεν είναι μία «απλή» κρίση χρέους, αλλά
(α) αφενός μεν μία κρίση μη ισορροπημένης κατανομής ελλειμμάτων-πλεονασμάτων (αποταμιεύσεων-επενδύσεων) εντός της Ευρωζώνης (άρθρο μας), αλλά και στον πλανήτη (ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση)
(β) αφετέρου μία κρίση τραπεζών – όπου το τραπεζικό σύστημα των χωρών της Ευρωζώνης νοσεί σε υπερβολικά μεγάλο βαθμό, όπως φαίνεται από τον Πίνακα ΙΙ που ακολουθεί:
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Υποθετικές ανάγκες διαγραφής απαιτήσεων μεγάλων τραπεζών – Λογιστικές αξίες και Κεφαλαιοποίηση (χρηματιστηριακή αξία) σε δις €
Τραπεζικός Όμιλος
Μετοχή/Λογ. αξία
Λογ. Αξία
Κεφαλαιοποίηση
Unicredit
0,13
130,0
16,9
Intesa
0,33
60,9
20,1
Commerzbank
0,33
21,8
7,2
Deutsche Bank
0,50
53,4
26,7
Societe gen.
0,29
43,8
12,7
BNP Paribas
0,57
67,4
38,4
Credit Agr.
0,24
43,8
10,5
ING
0,48
48,3
23,2
Santander
0,67
76,4
51,2
BBVA
0,81
38,8
31,4
Σύνολα
0,41
584,6
238,3
Πηγή: Bloomberg
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Η διαφορά μεταξύ λογιστικής και χρηματιστηριακής αξίας των τραπεζών είναι ένας δείκτης, ο οποίος εμφανίζει τα προβλήματα των τραπεζών – όπου συμπεραίνεται ότι, η θέση τους είναι τουλάχιστον τόσο άσχημη, όσο και το 2008. Οι δέκα μεγάλες τράπεζες της Ευρωζώνης διαπραγματεύονται κατά μέσον όρο στο 41% της λογιστικής τους αξίας – γεγονός που σημαίνει ότι, οι αγορές πιθανολογούν πως χρειάζονται διαγραφές απαιτήσεων ύψους 59% των κεφαλαίων τους ή 346,3 δις €.
Για παράδειγμα, επειδή η κεφαλαιοποίηση (χρηματιστηριακή αξία) της ιταλικής Unicredit είναι 16,9 δις €, ενώ η λογιστική της αξία 130 δις €, η διαφορά μεταξύ τους (113,1 δις €) σημαίνει ότι, οι «αγορές» υπολογίζουν πως πρέπει να διαγράψει (αποσβέσει) από τον Ισολογισμό της τα 113,1 δις € - οπότε θα πρέπει να εξασφαλίσει ανάλογα νέα κεφάλαια.
Εάν θεωρήσουμε λοιπόν (αυθαίρετα φυσικά) ότι, ο δείκτης αυτός είναι ο ίδιος για όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης, τότε οι ανάγκες ανακεφαλαίωσης τους υπολογίζονται στα 935 δις € ή στο 10% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης - ένα ποσόν κατά πολύ υψηλότερο από αυτό που ανακοίνωσε τόσο η ΕΕ (130 δις €), όσο και το ΔΝΤ (200 δις €).
Όταν σε όλα αυτά τώρα συμπεριλάβουμε την αύξηση του Ισολογισμού της ΕΚΤ από 1,1 τρις € το 2007 στα περίπου 2,8 τρις € σήμερα (με Ίδια Κεφάλαια μόλις 10 δις €), την έκθεση της σε ομόλογα των χωρών του Νότου, σε εγγυήσεις αδύναμων τραπεζών, καθώς επίσης τα προβλήματα του Target II, τότε η κατάσταση είναι τουλάχιστον εκρηκτική – ειδικά για τη Γερμανία, η οποία είναι εκτεθειμένη μέσω της Bundesbank κατά 500 δις € στο Ευρωσύστημα (η ΕΚΤ χρωστάει στην κεντρική τράπεζα της Γερμανίας 500 δις € όταν, για παράδειγμα, η ΤτΕ χρωστάει 101 δις € στην ΕΚΤ).
Από την άλλη πλευρά τώρα οι αγορές απαιτούν, πολύ σωστά, καθαρές, βιώσιμες λύσεις (πολιτική ένωση ή διάλυση της Ευρωζώνης), τις οποίες όμως δεν είναι διατεθειμένα να αποδεχθούν τα κράτη – κυρίως λόγω ανεπαρκούς πολιτικής ηγεσίας, κομματικοκρατίας, έλλειψης αλληλεγγύης, εθνικισμού κλπ.
Επομένως, ακόμη και αν εμείς δεν αποφασίσουμε ποτέ να υιοθετήσουμε το εθνικό μας νόμισμα, ενώ κανένας δεν μπορεί να μας υποχρεώσει, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι για το εξαιρετικά πιθανό ενδεχόμενο της διάλυσης της Ευρωζώνης – ξεκινώντας από τη χρηματοδότηση του δημοσίου χρέους μας, με δικά μας μέσα (έστω ενός μέρους του, φυσικά χωρίς να επιβαρυνόμαστε με τοκογλυφικά επιτόκια, από τα δάνεια των «εταίρων» μας).
Είναι άλλωστε ακατανόητο να αποδεχόμαστε τέτοιες ζημίες, όπως αυτές που έχουμε υποστεί όλοι μας μέχρι σήμερα(διασυρμός, πλήρης υποταγή στους δανειστές μας, εισαγωγές των εταιρειών μας με προκαταβολικές πληρωμές, εγκληματικά μνημόνια χρεοκοπίας, απώλεια αξιών άνω των 700 δις € από την υποτίμηση των ακινήτων, των εταιρειών του δημοσίου κλπ.), απλά και μόνο για να μη διαθέσουμε/δανείσουμε το κράτος μας με περίπου 40 δις € το 2012, καθώς επίσης με αυτά που απαιτούνται για κάποια επόμενα έτη – πόσο μάλλον όταν έτσι θα κερδίσουμε αφενός μεν την εθνική μας κυριαρχία, αφετέρου την εμπιστοσύνη τόσο της Ευρωζώνης, όσο και των αγορών.
Δυστυχώς βέβαια υπάρχει ένα σημαντικότατο εμπόδιο σε μία τέτοια πρωτοβουλία – η ανεπάρκεια και η διαφθορά του δημοσίου στη χώρα μας, το οποίο εύλογα απωθεί όλους όσους θα ήθελαν και θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη χρηματοδότηση των χρεών της Ελλάδας. Οφείλουμε λοιπόν να αγωνισθούμε για την εύρεση μίας αποτελεσματικής λύσης, έτσι ώστε να διευκολυνθούν τέτοιου είδους προσπάθειες. Η Ελλάδα είναι μία πάμπλουτη, πολλαπλά προικισμένη χώρα, ένας παράδεισος καλύτερα, ο οποίος πρέπει φυσικά να προστατεύεται από όλους τους Πολίτες της – να μην εγκαταλείπεται δηλαδή στην καλή θέληση, στην τύχη ή/και στις ιδιοτελείς διαθέσεις κανενός.
Βασίλης Βιλιάρδος (copyright)
Αθήνα, 22. Ιανουαρίου 2012
viliardos@kbanalysis.com
Casss Group Twitter You Toube
Επόμενο >
Μπράβο στον Ανδρέα Λοβέρδο! Συμφωνώ κι επαυξάνω!
22 Ιανουαρίου 2012 Blog
1580
netakias.wordpress.com
Αν πειραχτεί έστω και μια θρίξ …. εκ της κεφαλής του …
Γ.Α.Παπανδρέου θα γίνει Μακελείο !
Ναι μακελειό !
Μεταξύ του Μπετατζή που διόρισε τον Παπαδήμο και του Νίκου του Ανέργου.
Μεταξύ του Εργολάβου που “ βοηθούσε” το κομμα του Τσουκάτου και του Γιώργου του άστεγου.
Μεταξύ του Εκδότη που διόρισε τον Παντελή “ Ανταγωνισμός” Καψή και της Μαρία που αντρας της αυτοκτόνησε στην διπλανή μας πόρτα από τον “ ανταγωνισμό”.
Μεταξύ του Δημοσιογράφου που Γκαιμπελικά υποστηρίζει εδώ και δυο χρόνια από Μεγάλο Κανάλι το Μνημόνιο και της Σοφίας που με 40ο,οο € είχε την παράλογη απαίτηση να γίνει και μητέρα.
Μεταξύ του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ ή του ΛΑΟΣ ή του ΔΗΣΥ που μας σώζει δύο χρόνια τώρα και του σπάταλου παππού που ήθελε να δίνει χαρτζιλίκι στο εγγόνι του.
Μεταξύ του Ανδρέα Λοβέρδου και της κυρά Μαρίκας που της έκοψαν το φάρμακο για το Ζάχαρο για να “ σωθεί” η πατρίδα.
Ε, ναι νομίζω ότι έχει δίκιο ο Ανδρεάς Λοβάρδο θα γίνει Μακελειό.
Ειμαστε 10.999.846 νοματαίοι κι είναι 154 ΠαΣοΚοι.
Ποιος είπε ότι ένα μακελειό θα πρέπει να είναι…δίκαιο;
Ας γίνει λοιπόν Μακελειό….
Αντε Αντρέα μου, εγώ σηκώνω το γάντι….
1580
netakias.wordpress.com
Αν πειραχτεί έστω και μια θρίξ …. εκ της κεφαλής του …
Γ.Α.Παπανδρέου θα γίνει Μακελείο !
Ναι μακελειό !
Μεταξύ του Μπετατζή που διόρισε τον Παπαδήμο και του Νίκου του Ανέργου.
Μεταξύ του Εργολάβου που “ βοηθούσε” το κομμα του Τσουκάτου και του Γιώργου του άστεγου.
Μεταξύ του Εκδότη που διόρισε τον Παντελή “ Ανταγωνισμός” Καψή και της Μαρία που αντρας της αυτοκτόνησε στην διπλανή μας πόρτα από τον “ ανταγωνισμό”.
Μεταξύ του Δημοσιογράφου που Γκαιμπελικά υποστηρίζει εδώ και δυο χρόνια από Μεγάλο Κανάλι το Μνημόνιο και της Σοφίας που με 40ο,οο € είχε την παράλογη απαίτηση να γίνει και μητέρα.
Μεταξύ του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ ή του ΛΑΟΣ ή του ΔΗΣΥ που μας σώζει δύο χρόνια τώρα και του σπάταλου παππού που ήθελε να δίνει χαρτζιλίκι στο εγγόνι του.
Μεταξύ του Ανδρέα Λοβέρδου και της κυρά Μαρίκας που της έκοψαν το φάρμακο για το Ζάχαρο για να “ σωθεί” η πατρίδα.
Ε, ναι νομίζω ότι έχει δίκιο ο Ανδρεάς Λοβάρδο θα γίνει Μακελειό.
Ειμαστε 10.999.846 νοματαίοι κι είναι 154 ΠαΣοΚοι.
Ποιος είπε ότι ένα μακελειό θα πρέπει να είναι…δίκαιο;
Ας γίνει λοιπόν Μακελειό….
Αντε Αντρέα μου, εγώ σηκώνω το γάντι….
Εγγραφή σε:
Σχόλια (Atom)