Ο Ρούντολφ Χίκελ είναι από τους γνωστότερους οικονοµολόγους της Γερµανίας. Ως οπαδός του Κέινς, ο 69χρονος επιστήµονας βρίσκεται σε συνεχή σύγκρουση µε τους εκπροσώπους της νεοφιλελεύθερης σκέψης. Αυτό συνέβη και στο θέµα της Ελλάδας. Ηδη από τον Μάρτιο του 2010, όταν ξέσπασε η ελληνική κρίση, ήρθε σε οξεία αντιπαράθεση τόσο µε την πολιτική της κυβέρνησης Μέρκελ όσο και µε εκείνους τους οµοτέχνους του που θεωρούν την άγρια λιτότητα το µοναδικό ελιξίριο της κρίσης. Ο ίδιος, αντίθετα, υποστηρίζει ότι ο µόνος δρόµος για την έξοδο από τη µιζέρια είναι, πρώτον, ένα γερό «κούρεµα» του ελληνικού χρέους εις βάρος των πιστωτών και, δεύτερον, η ανάπτυξη, τόσο µε τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης όσο και µε ξένες επενδύσεις - άποψη που παρουσίασε ήδη σε εκατοντάδες άρθρα και τηλεοπτικά talk shows, καθώς και σε πρόσφατη ειδική ηµερίδα της Επιτροπής Προϋπολογισµού του γερµανικού Kοινοβουλίου.
Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το Βερολίνο προετοιμάζει την πτώχευση της Ελλάδας. Πόσο πιθανό θεωρείτε αυτό το ενδεχόμενο;
«Το πρόβληµα είναι ότι κανένας δεν λέει ανοιχτά τι εννοεί πτώχευση. Ο αντικαγκελάριος Ρέσλερ µάλιστα αντιστρέφει τελευταία τους όρους και µιλάει για “ενδυνάµωση” (Resolvenz) αντί για “πτώχευση” (Insolvenz). Πτώχευση µε την κλασική έννοια του όρου σηµαίνει ριζικό “κούρεµα” του ελληνικού χρέους. Αυτό καθορίζει ότι οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι άλλοι δανειστές της Ελλάδας θα υποχρεωθούν να παραιτηθούν από το 50% τουλάχιστον των απαιτήσεών τους. Το ελληνικό χρέος θα κατέβαινε έτσι από 390 δισ. ευρώ σήµερα σε 185 δισ. ευρώ, µε αντίστοιχη µείωση του τοκοχρεολυσίου. Το δράµα είναι ότι η γερµανική κυβέρνηση δεν έχει το θάρρος να πει δηµόσια ότι µε την πτώχευση που επιδιώκει δεν εννοεί τέτοια διαγραφή του χρέους».
Τι ρόλο παίζουν σε αυτό οι τράπεζες και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης EFSF, ο οποίος έχει την απόλυτη υποστήριξή τους;
«Οι τραπεζίτες, µε επικεφαλής τον Γιόζεφ Ακερµαν, είναι µανιωδώς εναντίον της υποχρεωτικής διαγραφής του 50% των χρεών τους. Στις 21 Ιουλίου αποδέχθηκαν να παραιτηθούν από το 21%, επειδή µε αυτό, χάρη στις εγγυήσεις που πήραν, κέρδισαν και από πάνω. Ο ευρωπαϊκός µηχανισµός στήριξης EFSF θα λειτουργήσει όµως αποτελεσµατικά µόνο αν προηγηθεί η ριζική µείωση του ελληνικού χρέους. Αν δεν γίνει αυτό, ο µόνος κερδισµένος από αυτόν θα είναι οι τράπεζες, οι οποίες θα τον χρησιµοποιήσουν για να ανταλλάξουν τα “σκάρτα” ελληνικά οµόλογά τους µε “υγιή” νέα».
Η διαφαινόμενη αλλαγή στάσης του Βερολίνου οφείλεται, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, στο ότι η σωτηρία των τραπεζών θα αποβεί φθηνότερη από τη συνεχή στήριξη της Ελλάδας. Συμφωνείτε με αυτή την εκτίμηση;
«Ασφαλώς. Αλλά αν η Ανγκελα Μέρκελ είχε προχωρήσει στο “κούρεµα” την άνοιξη του 2010, οι δαπάνες για τη σωτηρία της Ελλάδας θα ήταν πολλαπλά µικρότερες».
Ζητείτε «κούρεμα» του χρέους κατά 50%. Αυτό όμως θα ήταν καταστροφικό για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν ελληνικά ομόλογα ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων.
«Αυτό είναι πραγµατικό πρόβληµα. Αν µια τράπεζα µπορεί να αποδείξει πραγµατικά ότι καταρρέει λόγω του “κουρέµατος”, θα έπρεπε να βοηθηθεί. Αυτό προϋποθέτει όµως ενδελεχή έρευνα των στοιχείων της, που συµπεριλαµβάνει τη δυνατότητα των µετό χων της να αυξήσουν το µετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας. Αν λοιπόν µετά το “κούρεµα” και την έρευνα διαπιστωθεί ότι µια τράπεζα χρειάζεται στήριξη, τότε θα πρέπει να την πάρει από το πακέτο σωτηρίας στο Λουξεµβούργο, το οποίο διαθέτει 20 δισ. ευρώ για την αναδιάρθρωση τέτοιων τραπεζών».
Εχετε κάνει δικούς σας υπολογισμούς για το συνολικό ποσό που χρειάζεται μια τέτοια αναδιάρθρωση; «Συνολικά, γύρω στα 50 δισ. ευρώ». Ποιες επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει η πτώχευση για τους καταθέτες των ελληνικών τραπεζών;
«Μικρές. Μπορεί να γίνει “κούρεµα” χωρίς να επιβαρυνθούν σοβαρά οι µικροί καταθέτες. Και αυτό επειδή οι τράπεζες, συµπεριλαµβανοµένων των ελληνικών, µπορούν να πάρουν βοήθεια από τα ταµεία στήριξης. Καταλαβαίνω τους φόβους, αλλά αυτοί δεν είναι δικαιολογηµένοι». Πιστεύετε ότι η αναβολή για την εκταμίευση της έκτης δόσης και, κατ’ ακολουθία, η έγκριση του δεύτερου πακέτου βοήθειας για την Ελλάδαοφείλονται στο γεγονός ότι το Βερολίνο και το Παρίσι ήθελαν να έχει προηγουμένως εγκριθεί ο EFSF, έτσι ώστε με τη βοήθειά του να μπορούν κατόπιννα περιστείλουν τις συνέπειες για τις τράπεζες σε περίπτωση ελληνικήςχρεοκοπίας;
«Χωρίς αµφιβολία. Η αναβολή οφείλεται όµως και σε έναν αθέµιτο πολιτικό υπολογισµό: Η Μέρκελ θέλει, πρώτον, να εξαναγκάσει µε αυτήν σε ακόµη περισσότερες παραχωρήσεις την Αθήνα και, δεύτερον, να νοµιµοποιήσει την πολιτική της, δείχνοντας στους γερµανούς φορολογουµένους ότι είναι σκληρή απέναντι στους απείθαρχους Ελληνες. Περιττό να πω ότι µακροοικονοµικά αυτό είναι παρανοϊκό, αφού η αυξανόµενη λιτότητα έχει καταστροφικές συνέπειες για την Ελλάδα. Πρόκειται για αντιφατική, ή µάλλον για κουτή πολιτική, επειδή έτσι αυξάνεται και το γερµανικό κόστος για την εξυγίανση της ελληνικής οικονοµίας». Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης εξετάζουν τις δυνατότητες αύξησης της αποτελεσματικότητας του EFSF μέσω, μεταξύ άλλων, της μετατροπής του σε τράπεζα. Είναι ρεαλιστική μια τέτοια μετατροπή; «Σίγουρα. Η µετατροπή θα γίνει. Αυτό θα είναι όµως και η οµολογία ότι τα χρήµατα που µπήκαν στον EFSF δεν φθάνουν. Αρκούν ίσως για την Ελλάδα, όχι όµως για την Ιταλία, που είναι ο επόµενος υποψήφιος για χρεοκοπία».
Ο αντικαγκελάριος Ρέσλερ επισκέφθηκε τις προάλλες την Αθήνα για να παρουσιάσει το νέο «σχέδιο Μάρσαλ» για την Ελλάδα. Για άμεσες μεγάλες επενδύσεις δεν έγινε όμως λόγος. Είχε παρ’ όλα αυτά νόημα το ταξίδι;
«∆εν νοµίζω. Ηταν περισσότερο ένα ταξίδι καλής θέλησης, µε συµβολικό χαρακτήρα. Μια συνάντηση ελλήνων και γερµανών εµπειρογνωµόνων θα ήταν χρησιµότερη. Η βασική ιδέα πάντως, ότι πρέπει να γίνουν ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα και ότι γι’ αυτό θα πρέπει να αρθούν τα γραφειοκρατικά εµπόδια, είναι σωστή. Η χώρα χρειάζεται πλήρη εκσυγχρονισµό των υποδοµών της».
Ενα από τα 16 σημεία του προγράμματος του κ. Ρέσλερ προβλέπει τηνεγκατάσταση ειδικών οικονομικών ζωνών για το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει έτσι κίνδυνος, ύστερα από τον δημοσιονομικό τομέα, να μετατραπεί και η ιδιωτική οικονομία της σε προτεκτοράτο;
«Απολύτως. Πρόκειται για αποικιοκρατία νέου τύπου. Σε τέτοιους θυλάκους δεν λειτουργεί το κανονικό οικονοµικό δίκαιο, ενώ καταργείται ουσιαστικά η εργατική νοµοθεσία. Ετσι δηµιουργούνται, στο πλαίσιο µιας εξαθλιωµένης οικονοµίας, νησίδες, οι οποίες είναι επικερδείς µόνο για ξένους κεφαλαιούχους. Είµαι κατηγορηµατικά εναντίον».
Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι το Βερολίνο προετοιμάζει την πτώχευση της Ελλάδας. Πόσο πιθανό θεωρείτε αυτό το ενδεχόμενο;
«Το πρόβληµα είναι ότι κανένας δεν λέει ανοιχτά τι εννοεί πτώχευση. Ο αντικαγκελάριος Ρέσλερ µάλιστα αντιστρέφει τελευταία τους όρους και µιλάει για “ενδυνάµωση” (Resolvenz) αντί για “πτώχευση” (Insolvenz). Πτώχευση µε την κλασική έννοια του όρου σηµαίνει ριζικό “κούρεµα” του ελληνικού χρέους. Αυτό καθορίζει ότι οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι άλλοι δανειστές της Ελλάδας θα υποχρεωθούν να παραιτηθούν από το 50% τουλάχιστον των απαιτήσεών τους. Το ελληνικό χρέος θα κατέβαινε έτσι από 390 δισ. ευρώ σήµερα σε 185 δισ. ευρώ, µε αντίστοιχη µείωση του τοκοχρεολυσίου. Το δράµα είναι ότι η γερµανική κυβέρνηση δεν έχει το θάρρος να πει δηµόσια ότι µε την πτώχευση που επιδιώκει δεν εννοεί τέτοια διαγραφή του χρέους».
Τι ρόλο παίζουν σε αυτό οι τράπεζες και ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης EFSF, ο οποίος έχει την απόλυτη υποστήριξή τους;
«Οι τραπεζίτες, µε επικεφαλής τον Γιόζεφ Ακερµαν, είναι µανιωδώς εναντίον της υποχρεωτικής διαγραφής του 50% των χρεών τους. Στις 21 Ιουλίου αποδέχθηκαν να παραιτηθούν από το 21%, επειδή µε αυτό, χάρη στις εγγυήσεις που πήραν, κέρδισαν και από πάνω. Ο ευρωπαϊκός µηχανισµός στήριξης EFSF θα λειτουργήσει όµως αποτελεσµατικά µόνο αν προηγηθεί η ριζική µείωση του ελληνικού χρέους. Αν δεν γίνει αυτό, ο µόνος κερδισµένος από αυτόν θα είναι οι τράπεζες, οι οποίες θα τον χρησιµοποιήσουν για να ανταλλάξουν τα “σκάρτα” ελληνικά οµόλογά τους µε “υγιή” νέα».
Η διαφαινόμενη αλλαγή στάσης του Βερολίνου οφείλεται, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, στο ότι η σωτηρία των τραπεζών θα αποβεί φθηνότερη από τη συνεχή στήριξη της Ελλάδας. Συμφωνείτε με αυτή την εκτίμηση;
«Ασφαλώς. Αλλά αν η Ανγκελα Μέρκελ είχε προχωρήσει στο “κούρεµα” την άνοιξη του 2010, οι δαπάνες για τη σωτηρία της Ελλάδας θα ήταν πολλαπλά µικρότερες».
Ζητείτε «κούρεμα» του χρέους κατά 50%. Αυτό όμως θα ήταν καταστροφικό για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν ελληνικά ομόλογα ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων.
«Αυτό είναι πραγµατικό πρόβληµα. Αν µια τράπεζα µπορεί να αποδείξει πραγµατικά ότι καταρρέει λόγω του “κουρέµατος”, θα έπρεπε να βοηθηθεί. Αυτό προϋποθέτει όµως ενδελεχή έρευνα των στοιχείων της, που συµπεριλαµβάνει τη δυνατότητα των µετό χων της να αυξήσουν το µετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας. Αν λοιπόν µετά το “κούρεµα” και την έρευνα διαπιστωθεί ότι µια τράπεζα χρειάζεται στήριξη, τότε θα πρέπει να την πάρει από το πακέτο σωτηρίας στο Λουξεµβούργο, το οποίο διαθέτει 20 δισ. ευρώ για την αναδιάρθρωση τέτοιων τραπεζών».
Εχετε κάνει δικούς σας υπολογισμούς για το συνολικό ποσό που χρειάζεται μια τέτοια αναδιάρθρωση; «Συνολικά, γύρω στα 50 δισ. ευρώ». Ποιες επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει η πτώχευση για τους καταθέτες των ελληνικών τραπεζών;
«Μικρές. Μπορεί να γίνει “κούρεµα” χωρίς να επιβαρυνθούν σοβαρά οι µικροί καταθέτες. Και αυτό επειδή οι τράπεζες, συµπεριλαµβανοµένων των ελληνικών, µπορούν να πάρουν βοήθεια από τα ταµεία στήριξης. Καταλαβαίνω τους φόβους, αλλά αυτοί δεν είναι δικαιολογηµένοι». Πιστεύετε ότι η αναβολή για την εκταμίευση της έκτης δόσης και, κατ’ ακολουθία, η έγκριση του δεύτερου πακέτου βοήθειας για την Ελλάδαοφείλονται στο γεγονός ότι το Βερολίνο και το Παρίσι ήθελαν να έχει προηγουμένως εγκριθεί ο EFSF, έτσι ώστε με τη βοήθειά του να μπορούν κατόπιννα περιστείλουν τις συνέπειες για τις τράπεζες σε περίπτωση ελληνικήςχρεοκοπίας;
«Χωρίς αµφιβολία. Η αναβολή οφείλεται όµως και σε έναν αθέµιτο πολιτικό υπολογισµό: Η Μέρκελ θέλει, πρώτον, να εξαναγκάσει µε αυτήν σε ακόµη περισσότερες παραχωρήσεις την Αθήνα και, δεύτερον, να νοµιµοποιήσει την πολιτική της, δείχνοντας στους γερµανούς φορολογουµένους ότι είναι σκληρή απέναντι στους απείθαρχους Ελληνες. Περιττό να πω ότι µακροοικονοµικά αυτό είναι παρανοϊκό, αφού η αυξανόµενη λιτότητα έχει καταστροφικές συνέπειες για την Ελλάδα. Πρόκειται για αντιφατική, ή µάλλον για κουτή πολιτική, επειδή έτσι αυξάνεται και το γερµανικό κόστος για την εξυγίανση της ελληνικής οικονοµίας». Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης εξετάζουν τις δυνατότητες αύξησης της αποτελεσματικότητας του EFSF μέσω, μεταξύ άλλων, της μετατροπής του σε τράπεζα. Είναι ρεαλιστική μια τέτοια μετατροπή; «Σίγουρα. Η µετατροπή θα γίνει. Αυτό θα είναι όµως και η οµολογία ότι τα χρήµατα που µπήκαν στον EFSF δεν φθάνουν. Αρκούν ίσως για την Ελλάδα, όχι όµως για την Ιταλία, που είναι ο επόµενος υποψήφιος για χρεοκοπία».
Ο αντικαγκελάριος Ρέσλερ επισκέφθηκε τις προάλλες την Αθήνα για να παρουσιάσει το νέο «σχέδιο Μάρσαλ» για την Ελλάδα. Για άμεσες μεγάλες επενδύσεις δεν έγινε όμως λόγος. Είχε παρ’ όλα αυτά νόημα το ταξίδι;
«∆εν νοµίζω. Ηταν περισσότερο ένα ταξίδι καλής θέλησης, µε συµβολικό χαρακτήρα. Μια συνάντηση ελλήνων και γερµανών εµπειρογνωµόνων θα ήταν χρησιµότερη. Η βασική ιδέα πάντως, ότι πρέπει να γίνουν ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα και ότι γι’ αυτό θα πρέπει να αρθούν τα γραφειοκρατικά εµπόδια, είναι σωστή. Η χώρα χρειάζεται πλήρη εκσυγχρονισµό των υποδοµών της».
Ενα από τα 16 σημεία του προγράμματος του κ. Ρέσλερ προβλέπει τηνεγκατάσταση ειδικών οικονομικών ζωνών για το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει έτσι κίνδυνος, ύστερα από τον δημοσιονομικό τομέα, να μετατραπεί και η ιδιωτική οικονομία της σε προτεκτοράτο;
«Απολύτως. Πρόκειται για αποικιοκρατία νέου τύπου. Σε τέτοιους θυλάκους δεν λειτουργεί το κανονικό οικονοµικό δίκαιο, ενώ καταργείται ουσιαστικά η εργατική νοµοθεσία. Ετσι δηµιουργούνται, στο πλαίσιο µιας εξαθλιωµένης οικονοµίας, νησίδες, οι οποίες είναι επικερδείς µόνο για ξένους κεφαλαιούχους. Είµαι κατηγορηµατικά εναντίον».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
