Και ο Θεός κάνει λάθος!

| Εκτύπωση | 18/09/2011 | Του Γιάννου Χαραλαμπίδη

Το ταγκό της κρίσης και το χοντρό αντάλλαγμα

Το πατερναλιστικό μοντέλο του Ερντογάν και το κενό του Μπιν Λάντεν και της Αιγύπτου

Πώς η τουρκική κυριαρχία στο Ισλάμ ανοίγει δρόμο για επικράτηση στη Δύση
Για να χορέψει κάποιος το ταγκό της κρίσης, χρειάζονται δυο. Στην περίπτωση της Κύπρου και της Τουρκίας, ο χορευτής της κρίσης και της πολεμικής σύρραξης είναι ένας. Η Τουρκία. Διότι, η Κύπρος ουδόλως διαθέτει πολεμικό στόλο για να υπερασπιστεί την Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη, εάν η Τουρκία βγάλει τις φρεγάτες της βόλτα στη γειτονιά μας και εάν απειλήσει τις γεωτρήσεις τις Noble Energy. Εφόσον το Δόγμα δεν ισχύει και εφόσον δεν υπάρχει αμυντική συμφωνία με το Ισραήλ, εξαρτάται μόνο από την Άγκυρα εάν και σε ποια έκταση θα παραβιάσει και πώς τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και να πληρώσει, εάν τελικά θα πληρώσει, διπλωματικό ή άλλο κόστος από καταγγελίες της Λευκωσίας σε διεθνή βήματα όπως της ΕΕ και του ΟΗΕ. 

Ένταση και επενδυτές

Αυτό, πάντως, που είναι πρόδηλο ότι επιδιώκει η Τουρκία είναι η συνεχής δημιουργία κλίματος έντασης, για να μην μπουν νέοι επενδυτές στο παιχνίδι του φυσικού αερίου και για να εκφοβιστεί η Noble να τα βροντήξει και να φύγει. Αληθές, βεβαίως, είναι ότι ο στόχος της Τουρκίας είναι πολύ περισσότερο το Ισραήλ και πολύ λιγότερο η Κύπρος, καθότι ο Ερντογάν επιδιώκει να εκμεταλλευθεί το κενό εξουσίας που αφήνει πίσω ο Μπιν Λάντεν και η Αίγυπτος, για να εφαρμόσει ένα πατερναλιστικό προστατευτικό μοντέλο επί των μουσουλμανικών λαών, ξεπερνώντας ακόμη και αυτόν τον Κεμάλ. Δηλαδή, ενώ ο Κεμάλ ήταν πατέρας των Τούρκων, δηλαδή Αταττούρκ, ο Ερντογάν βάζει πλώρη με τις φρεγάτες του, που απειλεί να βγάλει στην ανατολική Μεσόγειο να υπερασπιστεί την ελεύθερη διεθνή ναυσιπλοΐα, σε πατέρα ολόκληρου του Ισλάμ. 

Στα βήματα του Νάσερ...

Η δράση της Τουρκίας στηρίζεται θεωρητικά στο στρατηγικό βάθος του Νταβούτογλου, στη λογική των μηδενικών προβλημάτων, την οποία η Άγκυρα εννοεί στην πρακτική τής υποταγής των γειτόνων της, καθώς και στην ανάδειξη της Τουρκίας και του μουσουλμανικού κόσμου ως εναλλακτικής επιλογής, σε διεθνές μάλιστα επίπεδο, της παρακμάζουσας Δύσης. Συνεπώς, το πρώτο στάδιο της επίτευξης των στόχων του νεο-οθωμανισμού είναι η ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη. Και ο δεύτερος ή και ταυτόσημος με τον πρώτο η ανάδειξή της σε ηγετικό του ισλαμικού χώρου κράτος, με παγκόσμια εμβέλεια.

Το μοντέλο του μεγαλοϊδεατισμού που προωθεί ο Ερντογάν δεν είναι νέο. Επιχειρήθηκε στο πλαίσιο του αραβικού κόσμου, άλλοτε με τον Νάσερ και άλλοτε με τον Σαντάμ Χουσέιν. Και η Τουρκία του Ερντογάν θεωρεί ότι το εισιτήριο για την υλοποίηση των φιλοδοξιών είναι ακόμη η αποκαθήλωση της πολιτικής του Ισραήλ σε βάρος των μουσουλμανικών λαών. Η λογική Ερντογάν συνδυάζει το ιδεολογικό-θρησκευτικό σκέλος, αλλά και το ρεαλιστικό, δηλαδή την εξυπηρέτηση ή και την υπεράσπιση των συμφερόντων της Άγκυρας, όπως η ίδια τα αντιλαμβάνεται. 

Τοπικό επεισόδιο, σύρραξη και πυρηνικά

ΤΙ ΘΑ συμβεί λοιπόν, εάν η Τουρκία αποστείλει τρεις φρεγάτες της στην περιοχή;

Πρώτο, θερμό επεισόδιο με το Ισραήλ μικρής τοπικής κλίμακας. Και αυτό θα συμβεί, εάν ούτε η Άγκυρα υποχωρήσει ούτε το Ισραήλ στην περίπτωση του αποκλεισμού της Γάζας.

Δεύτερο, διευρυμένο θερμό επεισόδιο και τρίτο ένας γενικευμένος πόλεμος, που θα τινάξει την περιοχή και το παγκόσμιο σύστημα στον αέρα. Καθόλου τυχαίες δεν είναι οι κινήσεις Ερντογάν, με τις επισκέψεις και τις συμφωνίες πάσης φύσεως τις οποίες επιδιώκει να κλείσει από την Αίγυπτο ώς τη Λιβύη. Προφανώς, θα έχει στο πίσω μέρος του μυαλό του ότι με την πρώτη τουφεκιά εναντίον του Ισραήλ θα βρει συμμάχους ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.

Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, υπό την έννοια ότι τα μουσουλμανικά κράτη και δη τα ισχυρά, όπως η Αίγυπτος, ακόμη και η Σαουδική Αραβία, δεν βλέπουν θετικά τον τουρκικό μεγαλοϊδεατισμό. Και αυτό είναι εμφανές από τις αναλύσεις στον ημερήσιο Τύπο. Εκ των πραγμάτων, έχουμε ένα παιχνίδι ισχύος μεταξύ Τουρκίας - Ισραήλ, αλλά και ένα παιχνίδι ισχύος μεταξύ των μουσουλμανικών ηγετικών χωρών, καθώς και εντός της ίδιας της Τουρκίας.

Η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Ερντογάν ότι παίζει με τη φωτιά και θέτει τη χώρα σε κίνδυνο. Τώρα αυτό το οποίο θα μετρήσει δεν είναι μόνο η εχθρότητα των μουσουλμάνων κατά του Ισραήλ, που μπορεί να αποτυπωθεί στο γνωστό δόγμα ότι, «ο εχθρός του εχθρού είναι φίλος», αλλά και η πιθανότητα νίκης του Ισραήλ και μιας νέας καταστροφής, οικονομικής και άλλης στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Το Ισραήλ δεν είναι τυχαίο κράτος. Διαθέτει και πυρηνικά, και αν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα, γιατί να διστάσει να παίξει και το τελευταίο του ατομικό χαρτί. Για τους Ισραηλινούς θα είναι ζήτημα επιβίωσης. Ακραίο μεν σενάριο, αλλά στους στρατηγικούς σχεδιασμούς θα πρέπει όλα να λαμβάνονται υπόψη.

Το σύνδρομο της υπερδύναμης

Η ΚΥΡΙΑ σε αυτή την περίπτωση αποτρεπτική δύναμη είναι οι ΗΠΑ, οι οποίες ουδόλως θα ήθελαν να δουν έναν πόλεμο μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Είναι δε κατανοητά πλέον τα εξής:

α. Η ένταση και η πρακτική των γκρίζων ζωνών διαχέεται από το Αιγαίο στην ανατολική Μεσόγειο, καθότι η Άγκυρα δεν υπολογίζει πλέον ή δεν υπολογίζει όπως παλιά την ελληνική αποτροπή.

β. Η Τουρκία, ενώ μέχρι το 1973 δεν τολμούσε να βγει στο Αιγαίο, σήμερα κινείται με άνεση, έχει μετατρέψει την περιοχή από τη Μαρμαρίδα στην Αλεξανρέττα σε τουρκική λίμνη, θεωρούσε ότι το Τσεϊχάν θα είχε μια μονοπωλιακή σχέση με την ενέργεια, και στο πλαίσιο της αναθεωρητικής της πολιτική επιδιώκει να εμπεδωθεί και ως κυρίαρχη ναυτική δύναμη από τη Θράκη ώς την ανατολική Μεσόγειο.

Η Άγκυρα εργάζεται στη λογική ότι, εάν δεν προκαλέσει ένταση, τότε κινδυνεύει να χάσει το ενεργειακό παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο και, ως εκ τούτου, το Ισραήλ θα εδραιωθεί ακόμη περισσότερο ως περιφερειακή δύναμη. Ουδόλως, δε, θα ήθελε την αναβάθμιση της Κύπρου και τη σύνδεση των συμφερόντων της, όπως και της Ελλάδας, με ενεργειακά συμφέροντα, καθότι έτσι δημιουργείται ένας ισχυρός συμμαχικός άξονας οικονομικών, ενεργειακών, εμπορικών και στρατιωτικών-στρατηγικών συσχετισμών, που απειλεί να ανατρέψει την τουρκική αναθεωρητική πολιτική και να δημιουργήσει μιαν αποτρεπτική κοινωνία αμερικανικών, ευρωπαϊκών και άλλων συμφερόντων έναντι της τουρκικής απειλής.

Αυτό, πάντως, το οποίο μπορεί σήμερα να ισχυριστεί κάποιος είναι ότι η επιλογή του Πρόεδρου Μπαράκ Ομπάμα τον Απρίλιο του 2009, λίγο μετά την εκλογή του, να δώσει στην Τουρκία τον τίτλο της περιφερειακής δύναμης ήταν λανθασμένη, αφού, όπως αποδεικνύεται σήμερα, δημιουργεί συνθήκες αποσταθεροποίησης αντί σταθερότητας. Εάν, δε, λάβουμε υπόψη τι είχε πει το 1966 ο Φούλμπραϊντ, ότι δηλαδή οι ΗΠΑ αρχίζουν να καταλαμβάνονται από το σύνδρομο της υπερδύναμης, που σημαίνει την αίσθηση ότι μπορούν να αντικαταστήσουν τον Θεό στη γη, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ακόμη και οι θεοί κάνουν λάθη!

Αμφισβητούμενα νερά και ο «μπελάς» της Ε. Ένωσης

Ο ΤΟΥΡΚΟΣ Μόνιμος Αντιπρόσωπος στις Βρυξέλλες Σελίμ Γκιουνεράλπ καθόρισε με δηλώσεις του την περασμένη Τρίτη, στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα του «EU Observer», την πολιτική της χώρας του στην κρίση του αερίου, όπως αυτή εκδηλώνεται εντός της ΕΕ. Ο Τούρκος πρέσβης είπε τα εξής: «Η ΕΕ έχει επί τούτου ένα διακύβευμα και πρέπει να πει στις ''ελληνοκυπριακές Αρχές'' ότι δεν είναι ενδεδειγμένο να αυξάνουν τους κινδύνους... Δεν είναι η Τουρκία που άρχισε έρευνες σε αμφισβητούμενα νερά... Η ΕΕ μπορεί να καλέσει τους Ελληνοκυπρίους να είναι λογικοί». Και προσθέτει: «Οι πηγές ανήκουν και στις δυο κοινότητες και μέχρι να έρθει η ώρα -εννοεί για τη λύση- αισθανόμαστε ότι είναι άκρως ακατάλληλη η διεξαγωγή ερευνών».

Ερωτηθείς εάν τα τουρκικά πολεμικά πλοία θα εμποδίσουν τη Noble να προχωρήσει σε έρευνες, ο κ. Γκιουνεράλπ απάντησε: «Ελπίζω ότι δεν θα φθάσουμε σε αυτό το σημείο και οι Ελληνοκύπριοι θα λογικευτούν... Εγώ δεν αναφέρθηκα σε πολεμικά πλοία. Ελπίζω ότι η λογική θα κυριαρχήσει».

Ταυτοχρόνως, ο Τούρκος πρέσβης επαναλαμβάνει ότι η χώρα του θα παγώσει τις ενταξιακές της διαδικασίες την 1 Ιουλίου του 2012, όταν η Κυπριακή Δημοκρατία θα αναλαμβάνει την Προεδρία της ΕΕ. Και αυτή η θέση είναι σαφής, υπό την έννοια ότι η Τουρκία δεν μπορεί να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία σε επίπεδο ΕΕ. Εάν συνομιλεί με τη Κυπριακή Δημοκρατία, όχι μόνο αυτοαναιρείται, αλλά και αλλάζει η βάση των συνομιλιών και η τελική μορφή της λύσης.

Τι λέει, λοιπόν, η Τουρκία στην ΕΕ; Εάν θέλετε να αποφευχθεί η κρίση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, και αν δεν θέλετε να χαλάσουν οι σχέσεις σας με την Άγκυρα, τότε να συνετίσετε τους Ελληνοκυπρίους να παγώσουν τις έρευνές τους για την ανόρυξη φυσικού αερίου ώς τη λύση του Κυπριακού. Εάν, δε, δεν εξευρεθεί λύση ώς την 1η Ιουλίου του 2012, η Τουρκία θα παγώσει για ευνόητους λόγους τις ενταξιακές της διαδικασίες με την ΕΕ, χωρίς να εγκαταλείπει το στόχο της πλήρους ένταξης.

Διότι, κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο με τις θεωρίες του κ. Νταβούτουγλου περί στρατηγικού βάθος. Άλλωστε, η Άγκυρα δεν στοχεύει να κυριαρχήσει μόνο επί των μουσουλμανικών κρατών, αλλά και επί της Ευρώπης και δη εντός της ΕΕ και των θεσμών της. Συνεπώς, ο τουρκικός ισχυρισμός, που τυγχάνει της στήριξης των Βρετανών, αποτυπώνεται ως εξής: Εάν η ΕΕ θέλει να αποφύγει τον μπελά, θα πρέπει να υιοθετηθεί λύση-εξπρές στο Κυπριακό, στη βάση του σχεδίου Ανάν και όχι χειρότερο για την Άγκυρα από αυτό, ώστε να αποτελέσει το αντάλλαγμα αποφυγής μιας διαρκούς έντασης και κρίσης. Βεβαίως, ένα τέτοιο αντάλλαγμα θα νομιμοποιεί πλέον και θα θεσμοθετεί την τουρκική αναθεωρητική πολιτική, και θα καλύπτει τη νίκη της Άγκυρας κάτω από το μανδύα του συμβιβασμού...

ΓΙΑΝΝΟσ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗσ
Δρ Διεθνών Σχέσεων