Η δημοφιλής... Μέρκελ

Η δημοφιλής... Μέρκελ

Τετάρτη, 12 Δεκέμβριος 2012 23:34

Η επιφυλακτική απάντηση της Άνγκελα Μέρκελ στην κρίση του ευρώ υποστηρίζεται από τους περισσότερους Γερμανούς και από το κόμμα της, το οποίο μόλις την επανέλεξε σχεδόν ομόφωνα ως αρχηγό.Υπάρχει μια γερμανική μεταφορά που συνοψίζει τη στρατηγική της Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριο της Γερμανίας, στην κρίση του ευρώ. Η υποτιμητική εκδοχή είναι ότι χρησιμοποιεί την ‘τακτική του σαλαμιού’ κόβοντας το λεπτότερο δυνατό κομμάτι από κάθε λουκάνικο διάσωσης υπό διαπραγμάτευση, έτσι ώστε να είναι πιο εύπεπτο για το γερμανικό κοινό. Το έκανε και πάλι αποδέχοντας καθυστερημένα το τελευταίο πακέτο στήριξης για την Ελλάδα και παρουσιάζοντας στο κοινοβούλιο της Γερμανίας.

Όπως και με τις προηγούμενες δέσμες μέτρων, η κ. Μέρκελ χρειάζεται τη στήριξη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) και των Πρασίνων, τα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης που ελπίζουν από κοινού να την νικήσουν στις εκλογές του επόμενου Σεπτεμβρίου. Τα δύο μέρη δεν μπορούν να διακινδυνεύσουν να εμφανίζονται ανεύθυνα, και άρα υποστηρίζουν απρόθυμα την πολιτική της. Αλλά ταυτόχρονα αισθάνονται ότι πρέπει να της επιτεθούν. Έτσι την κατηγορούν ότι με τη τακτική του σαλαμιού η κ. Μέρκελ δεν είναι ειλικρινής με τους ψηφοφόρους σχετικά με το πόσο λουκάνικο (δηλαδή, γερμανική δέσμευση) παραμένει να κοπεί.

Οι νότιες χώρες της ζώνης του ευρώ, πολλοί γραφειοκράτες των Βρυξελλών και οι traders ομολόγων στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη θα μπορούσαν να συμφωνήσoυν με την τακτική αυτή. Κατά την άποψή τους, η Γερμανία έχει επανειλημμένα αντισταθεί σε πρωτοβουλίες διάσωσης κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών και τελικά αποδέχεται μια συμβιβαστική λύση στο πλήρωμα του χρόνου.

Η συνεχιζόμενη δημοτικότητά της σημαίνει ότι η κ. Μέρκελ θα μπορούσε πλέον να αντέξει οικονομικά να πάει λίγο πιο γρήγορα. Από τη μια σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών στην επόμενη, δίνει και λίγο περισσότερα, ενώ αποδυνάμωνει τις απαιτήσεις που η ίδια είχε θέσει στο τραπέζι το καλοκαίρι. Σε μεγάλο βαθμό, για παράδειγμα, δεν έρχεται στο προσκήνιο η συζήτηση της φορολογικής κυριαρχίας που θα περνούσε από τα κράτη σε ένα πιο δημοκρατικό και πιο ισχυρό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Επιτροπή. Τι θα μπορούσε να εξηγήσει αυτή την ηπιότερη στάση;

Η πρώτη εξήγηση είναι μια αλλαγή στην συζήτηση που διαμορφώνει τις απόψεις της πολιτικής ελίτ της Γερμανίας. Οι περισσότεροι γερμανοί οικονομολόγοι προέρχονται από μια σχολή σκέψης που ονομάζεται Ordoliberalism, μερικές φορές μεταφράζεται ως «νέα κλασσικά οικονομικά» και ιστορικά βρίσκεται κοντά στη διάσημη Αυστριακή σχολή των οικονομικών.

Έτσι, ο κ. Weidmann, επικρίνοντας το πακέτο του Νοεμβρίου για την Ελλάδα, αναφέρεται στον Walter Eucken, τον τιτάνα του Ordoliberalism στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι μεταφορές στην Ελλάδα υπονομεύουν την Ordoliberal προϋπόθεση της ευθύνης, και κατά συνέπεια της αξιοπιστίας, ότι οι αγορές πρέπει να λειτουργούν, υποστήριξε ο κ. Weidmann.

Ο κ. Weidmann, ωστόσο, είναι απομονωμένος στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπου κάθεται στο διοικητικό συμβούλιο. Και ο κ. Sinn έχει πέσει σε δυσμένεια στο Βερολίνο, όπου ο κ. Σόιμπλε φέρεται να αναφέρεται σε αυτόν ως καθηγητής Un- Sinn (κύριος Ανοησίες). Σε ανοδική πορεία αντίθετα είναι οικονομολόγοι, όπως ο Peter Bofinger, ένας από τους «πέντε σοφούς» της Γερμανία που συμβουλεύουν την κυβέρνηση. Ο κ. Bofinger υποστηρίζει ότι η Γερμανία είναι μια προνομιακή δικαιούχος από το ευρώ και πρέπει να επιδείξει αλληλεγγύη για τη διατήρηση του.

Ένας δεύτερος παράγοντας βρίσκεται στην πολιτική της ζώνης του ευρώ. Για τα πρώτα δύο χρόνια της κρίσης, η κ. Μέρκελ είχε έναν σύμμαχο, τον πρώην πρόεδρο της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί. Τώρα, όμως, πρέπει να ασχοληθεί με το διάδοχό του, το Σοσιαλιστή François Hollande. Η κ. Μέρκελ είναι πρόθυμη να μην απομονωθεί, σε περίπτωση που  ο κ. Hollande να προσπαθήσει να οικοδομήσει ένα μεσογειακό συνασπισμό εναντίον της.

Αλλά ο πιο σημαντικός λόγος είναι ο εκλεκτικιστικός χαρακτήρας της πολιτικής συναίνεσης στη Γερμανία. Όπως εξηγεί ο Gero Neugebauer, καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, η πολιτικές στη Γερμανία σημειώνουν την μεγαλύτερη επιτυχία, όταν αποκαλύπτονται σταδιακά και πολύ πριν από την εφαρμογή τους. Οι κριτικοί και οι διαδηλωτές έχουν στη συνέχεια χρόνο για να εξαντληθούν σε διαμαρτυρίες. Έτσι κατάφερε να περάσει ο προκάτοχός της κ. Μέρκελ, Γκέρχαρντ Σρέντερ, μια αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση για την αγορά εργασίας το 2003.

Το προσωπικό ύφος της κ. Μέρκελ συνάδει με την κουλτούρα αυτή. Κριτικοί και σύμμαχοι της εικάζουν ότι κατά στην Ανατολική Γερμανία έμαθε να κρατάει τις δικές της απόψεις κρυφές μέχρι να επιτευχθεί μια συναίνεση. Ως καγκελάριος, αφήνει συχνά τους βουλευτές της να τεστάρουν τα νερά, και δείχνει την υποστήριξη της μόνο εφόσον συγκεκριμένες πρωτοβουλίες αποδεικνύονται δημοφιλείς. Στη ζώνη του ευρώ, η ίδια παρατηρεί πως η συζήτηση σχετικά με τα σχέδια για την εισαγωγή ενός κοινού ευρώ-προϋπολογισμού θα μπορούσε να γίνει ένα όχημα για τις μεταφορές αλλά με άλλο όνομα. Από τα τελευταία σχόλια της έχει επίσης φανεί μια πιο θετική στάση σε ένα κούρεμα του ελληνικού χρέους. Ωστόσο, ακόμη και αν το κάνει αυτό, θα περιμένουμε μέχρι μετά τις εκλογές – έτσι και αλλιώς κινείται με τόσο χαμηλή ταχύτητα που μπορεί να βάλει φρένο ανά πάσα στιγμή.