Η Μέρκελ πληρώνει και διατάζει

Δευτέρα, 19 Νοέμβριος 2012 23:05

Από ότι φαίνεται η Άνγκελα Μέρκελ προτίθεται να κατέβει στις γερμανικές εκλογές το προσεχές φθινόπωρο ως η καγκελάριος που έσωσε την Ευρώπη. Όσοι εξακολουθούν να ανησυχούν για το μέλλον του ευρώ θα πρέπει να καθησυχάζονται από την εμπιστοσύνη της. Τα πλήθη των απεργών που βγήκαν στους δρόμους της Ευρώπης την προηγούμενη εβδομάδα για να διαμαρτυρηθούν κατά της λιτότητας είναι μάλλον απίθανο να τη χειροκροτήσουν.

Όχι πολύ καιρό πριν, η κ. Μέρκελ είχε δεχθεί επικρίσεις για την αναποφασιστικότητα και διστακτικότητα της. Ο Radoslaw Sikorski,  υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, πήγε στο Βερολίνο για να της ζητήσει να πάρει εκείνη τα ηνία της ηγεσίας. Είχε περάσει πολύς καιρός από τότε που ένας πολωνός πολιτικός είχε ζητήσει μια πιο αποφασιστική Γερμανία...

Η κ. Μέρκελ τώρα δεν είναι τίποτα αν όχι αποφασιστική. Τα επιμέρους θέματα όπως παρουσιάστηκαν σε πρόσφατη ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – η δημοσιονομική ευθύτητα, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, η βαθύτερη οικονομική ενοποίηση και η οικονομική διακυβέρνηση στην ευρωζώνη – δεν θεωρούνται και πρωτοποριακά. Μαζί όμως αντιπροσωπεύουν τους όρους της Γερμανίας για την εξασφάλιση του μέλλοντος του ενιαίου νομίσματος. Το Βερολίνο αποφάσισε ότι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, δεν μπορεί να αποφύγει να πληρώσει. Γι 'αυτό θέλει να θέσει τους όρους της. Η λιτότητα τώρα και η κοινή λήψη αποφάσεων αργότερα είναι το τίμημα που οι άλλοι πρέπει να καταβάλλουν για τη γερμανική αλληλεγγύη.

Η Ισπανία χρειάζεται ένα πακέτο διάσωσης. Και η Κύπρος. Η Ιρλανδία , που πέτυχε στην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας, χρειάζεται επειγόντως ανακούφιση από το βάρος του χρέους των τραπεζών. Οι τιμές κρατικών ομολόγων εξακολουθούν να είναι πάρα πολύ υψηλές και οι ισολογισμοί των τραπεζών είναι πολύ αδύναμοι. Χωρίς ανάπτυξη, η απογοήτευση των ψηφοφόρων έχει μετατραπεί σε οργή στις περιφερειακές οικονομίες.

Τούτου λεχθέντος, ο αέρας της υπαρξιακής κρίσης έχει κοπάσει. Οι προβλέψεις για επικείμενη κατάρρευση του ευρώ αποδείχθηκαν πρόωρες. Η κοινή παραδοχή είναι ότι τώρα η πολιτική έχει περάσει μπροστά από την οικονομία.

Για το μεγαλύτερο μέρος της μεταπολεμικής περιόδου, η γερμανική δημόσια πολιτική βασιζόταν σε δύο πυλώνες, υγιής ισολογισμός και σταθερή δέσμευση στην Ευρώπη. Υπήρχαν περιστασιακές εντάσεις μεταξύ των δύο, όπως στην αρχή της δεκαετίας του 1980, όταν ο κ. Κολ ήρθε σε ρήξη με τον Φρανσουά Μιτεράν για τη γαλλική οικονομική πολιτική. Αλλά σε γενικές γραμμές, οι δύο στόχοι συνυπάρχουν μαζί. Η κρίση του ευρώ το έχει αλλάξει αυτό και η σύγκρουση απειλεί μεταξύ εγχώριας νομισματικής σταθερότητας και το χρέος της Γερμανίας προς την Ευρώπη. Η κ. Μέρκελ έχει επιλέξει την Ευρώπη.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, η άποψη στο Βερολίνο, ήταν ότι η Ελλάδα ήταν πέρα ​​από κάθε λύτρωση. Έλειπαν οι βασικούς μοχλοί διακυβέρνησης για την αποκατάσταση μιας αξιόπιστης οικονομικής διαχείρισης. Η Grexit φάνταζε αναπόφευκτη και ρεαλιστική. Η απόφαση αυτή άλλαξε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η κα Μέρκελ αποφάσισε ότι ακριβώς όπως η Lehman Brothers είχε φέρει σε κρίση το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, έτσι και η Ελλάδα θα μπορούσε να καταστρέψει με την έξοδο της την ευρωζώνη.

Τίποτα από αυτά δεν εντυπωσιάζουν τους οικονομολόγους που επιμένουν ότι το ευρώ εξακολουθεί να οδεύει προς την καταστροφή. Σε μια πρόσφατη διάσκεψη στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση πολλοί υποστήριζαν δυναμικά ότι η συλλογική λιτότητα θα αποδειχθεί αυτοκαταστροφική και θα συγκρουστεί αργά ή γρήγορα με την πολιτική αντίσταση στις χρεωμένες χώρες.

Οι οικονομολόγοι έχουν ένα δίκιο - αλλά και άδικο. Διαμαρτύρονται ότι οι πολιτικοί δεν καταλαβαίνουν τα οικονομικά, αποτυγχάνουν να κατανοήσουν όμως την πολιτική. Η ιδέα ότι η κ. Μέρκελ θα μπορούσε να πει ότι η Ιταλία ή η Ισπανία μπορούν να ξεχάσουν τις επώδυνες μεταρρυθμίσεις και να συνεχίζουν να καλύπτουν τις δαπάνες με δανεισμό, με την προσδοκία ότι η Γερμανία θα εγγυηθεί το χρέος, ανήκει στη σφαίρα της πολιτικής φαντασίας.

Τα πράγματα δεν θα συνεχίσουν ως έχουν. Τα τελευταία δύο χρόνια αυτό δείχνουν. Η κ. Μέρκελ υποσχέθηκε να μην υπάρχουν διασώσεις. Και έκτοτε έχει υπογράψει μια σειρά διασώσεων. Η ευρωζώνη έχει πλέον ένα μόνιμο σύστημα διάσωσης και μια κεντρική τράπεζα που, σε ακραίες περιπτώσεις, θα ενεργήσει ως δανειστής έσχατης λύσςη. Όλα δείχνουν ότι η Γερμανία θα συνεχίσει να προσαρμόζει την πολιτική της ανάλογα την περίσταση.

Ο καλύτερος τρόπος για να δούμε τι συμβαίνει στην ευρωζώνη είναι σαν μια κλασική διαπραγμάτευση μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη υπό πτώχευση. Η Γερμανία γνωρίζει ότι οι οφειλέτες δεν μπορούν να πληρώσουν στο ακέραιο, αλλά πριν συμφωνήσει σε μια διαγραφή, είναι αποφασισμένη να λάβει εγγυήσεις ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί. Η κ. Μέρκελ έχει αποφασίσει να πληρώσει, αλλά σε αντάλλαγμα χρειάζεται αρκετές διαβεβαιώσεις για να πείσει τους ψηφοφόρους ότι αυτό δεν θα είναι απλά η πρώτη δόση.

Κανείς δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι αυτός είναι αποτελεσματικός τρόπος για τη διαχείριση της κρίσης. Η Ευρώπη δεν μπορεί να προσποιηθεί ότι η κρίση τελείωσε. Αλλά το ευρώ ήταν πάντα τόσο πολιτική όσο και οικονομική επιχείρηση. Και αν η Γερμανία υπογράφει τις επιταγές, η Γερμανία θα θέσει τους κανόνες.