Τα "Ίμια" της Ασίας Τρίκκας Μιχάλης Ημερομηνία δημοσίευσης: 23/09/2012

Αντι-ιαπωνικές διαδηλώσεις που τις πρώτες ημέρες έδειχναν πλήρως ενορχηστρωμένες από την κυβέρνηση του Πεκίνου και τα Σώματα Ασφαλείας Πρόκειται για οκτώ ακατοίκητες βραχονησίδες στη θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, με συνολική έκταση που δεν ξεπερνά τα επτά τετραγωνικά χιλιόμετρα. Οι Ιάπωνες τις αποκαλούν Σενκάκου, οι Κινέζοι Ντιαογού και αποτελούν το μήλο της έριδος στη σοβαρότερη διπλωματική κρίση που εκδηλώνεται στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών τα τελευταία χρόνια. Πώς ενα σύμπλεγμα βραχονησίδων αναζωπυρώνει τον παραδοσιακό ανταγωνισμό Κίνας - Ιαπωνίας Η Ιαπωνία υποστηρίζει ότι οι νησίδες αποτελούν μέρος της επικράτειάς της από το 1895 και εντάσσονται στο νησιωτικό σύμπλεγμα Νανσέι Σότο. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η συγκεκριμένη έκταση πέρασε υπό αμερικανική εποπτεία και επιστράφηκε στην Ιαπωνία μόλις το 1971. Από την πλευρά της η Κίνα ισχυρίζεται ότι τα νησιά Ντιαογού της ανήκουν από την αρχαιότητα και εντάσσονταν πάντοτε στην επαρχία Ταιβάν. Όλα αυτά θα είχαν μικρή σημασία αν η ανακάλυψη, τις τελευταίες δεκαετίες, κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή δεν άλλαζε τους όρους του παιχνιδιού. Παρότι η ακτογραμμή των δύο χωρών έχει περίπου το ίδιο μέγεθος, η Ιαπωνία με το αρχιπέλαγός της διεκδικεί μια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) που συνολικά εκτείνεται σε 4,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι πενταπλάσια από την αντίστοιχη κινεζική. Μετά την επικύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, το 1982, η Ιαπωνία έχει προωθήσει με ιδιαίτερη μεθοδικότητα τα συμφέροντά της. Η ιαπωνική κυβέρνηση έχει κατορθώσει -ή προσπαθεί- να κατοχυρώσει τη δικαιοδοσία της σε βραχονησίδες και ατόλες που απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα από το Τόκιο. Ακόμη κι αν κάποιες από αυτές σχεδόν εξαφανίζονται κάθε χρόνο από την παλίρροια, με αποτέλεσμα η ιαπωνική κυβέρνηση να έχει δαπανήσει περισσότερα από 600 εκατομμύρια δολάρια σε αντιπλημμυρικά έργα για να αποτρέψει την οριστική διαγραφή τους από τον χάρτη. Γιατί όλα αυτά; Μα επειδή οι ΑΟΖ γύρω από τις ατόλες εξασφαλίζουν την εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου πλούτου σε ακτίνα 200 ναυτικών μιλίων. Το πρώτο διπλωματικό επεισόδιο με αφορμή τα διαφιλονικούμενα νησιά σημειώθηκε το 1996, όταν μια ιαπωνική εθνικιστική οργάνωση έχτισε φάρο σε ένα από αυτά. Ακολούθησαν πολλές κινεζικές αποβάσεις από "ακτιβιστές", με την ιαπωνική ακτοφυλακή να συλλαμβάνει επτά από αυτούς το 2004. Η ένταση κορυφώθηκε τη φετινή άνοιξη όταν ο κυβερνήτης του Τόκιο Σιντάρο Ισιχάρα αποκάλυψε το σχέδιό του να αγοράσει τις βραχονησίδες από τον νόμιμο -για την Ιαπωνία- ιδιοκτήτη τους. Ακολούθησαν διαδοχικές αποβάσεις από Κινέζους και Ιάπωνες ακτιβιστές ή πράκτορες μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου, οπότε η ιαπωνική κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία για την αγορά των νησιών και η Κίνα απάντησε με την αποστολή πλοίων του πολεμικού στόλου της στην περιοχή. Δεν ήταν η μοναδική απάντηση του Πεκίνου, αφού αυτομάτως ξέσπασαν στην Κίνα και αντι-ιαπωνικές διαδηλώσεις που τις πρώτες ημέρες έδειχναν πλήρως ενορχηστρωμένες από την κυβέρνηση και τα σώματα ασφαλείας. Δημοσιογράφοι εντόπισαν άλλωστε τον αστυνομικό διευθυντή μιας πόλης να διαδηλώνει με πλακάτ έξω από ιαπωνική επιχείρηση. Πολύ γρήγορα, όμως, η διαμαρτυρία φάνηκε να ξεφεύγει από τα ελεγχόμενα πλαίσια. Μεσολάβησαν επέτειοι ιδιαίτερα τραυματικές για τους Κινέζους, όπως το "επεισόδιο της Μαντζουρίας" και η εισβολή του 1937, η οποία αποτέλεσε το προοίμιο για τις πρωτοφανείς αγριότητες που διαπράχθηκαν στη διάρκεια της ιαπωνικής κατοχής. Οι διαδηλώσεις επεκτάθηκαν πολύ σύντομα σε περισσότερες από 100 πόλεις και άρχισαν να γίνονται όλο και πιο επιθετικές: μετά τα ιαπωνικά προξενεία, στόχος έγιναν οι ιαπωνικές επιχειρήσεις, ενώ προπηλακίστηκαν ακόμη και Κινέζοι που οδηγούσαν ιαπωνικά αυτοκίνητα. Το πιο σημαντικό στοιχείο ήταν όμως ότι οι κινητοποιήσεις άρχισαν να αντανακλούν σε πολλές περιπτώσεις κοινωνικές εντάσεις καθώς και σημαντική λαϊκή δυσαρέσκεια για τη σημερινή πολιτική ηγεσία. Η επανεμφάνιση της μορφής του Μάο στα πλακάτ των διαδηλωτών δεν εξυπηρετούσε αυτή τη φορά τον ρόλο μόνο ενός εθνικού συμβόλου ενότητας. "Η Κίνα θα πρέπει να έχει τις δικές της αξιώσεις σαν μεγάλη δύναμη" δήλωσε στο πρακτορείο Ρόιτερ ο 25χρονος διαδηλωτής Ζανγκ. "Αισθάνομαι απογοήτευση από την κυβέρνηση. Δεν είναι αρκετά δημοκρατική και δεν ακούει τη φωνή μας" τόνισε. Ο συνομήλικός του Σι Λάι εξήγησε, από την πλευρά του, ότι κρατούσε το πορτρέτο του Μάο επειδή εκείνος ήταν ένας αποφασιστικός ηγέτης που, αν ζούσε σήμερα, θα ήξερε πώς να απαντήσει στις "ιαπωνικές προκλήσεις" αντίθετα με "τον Χου Τζιντάο και τους ανθρώπους του, που είναι άχρηστοι και ανίκανοι". Η διπλωματική κρίση και οι επακόλουθες διαδηλώσεις συνδέονται χωρίς αμφιβολία με το καθοριστικής σημασίας συνέδριο του κινεζικού Κ.Κ. που τον Οκτώβριο αναμένεται να αναδείξει την ηγεσία η οποία θα οδηγήσει τη χώρα στην επόμενη δεκαετία. Μαζί με την περσινή καθαίρεση του ανερχόμενου τοπικού αξιωματούχου Μπο Τσιλάι και την πρόσφατη μυστηριώδη εξαφάνιση από το προσκήνιο του αντιπροέδρου της χώρας Σι Τζινπίνγκ, αποτελούν ενδείξεις μιας υπόγειας σύγκρουσης που πολύ σύντομα αναμένεται να εκδηλωθεί.